Aanwezig zijn bij euthanasie

In hoeverre mag je aanwezig zijn bij een euthanasie. De persoon die dit doet weet dat wij er niet achter staan. Wij gaan ook niet mee naar bezoeken van onder andere de huisarts. Maar moet ze nou alleen sterven zonder onze aanwezigheid? We staan om haar heen door wel nog te genieten van elke dag, maar ze wil zo niet verder vanwege haar klachten. Ze heeft al langere tijd een ‘verklaring’ klaar liggen, maar nu is de situatie wat complexer omdat ze in hetzelfde huis woont als wij. Wij willen ook niet dat het in ons huis gebeurt. Wat is de bijbelse weg?

Geachte vragensteller,

Uw openingsvraag beschouw ik maar als de vraag waar het om draait. Ik lees ook dat u niet wilt dat de euthanasie in uw huis plaatsvindt, dat heeft ook raakvlak met uw eerste vraag. Op theoretische gronden zijn er in uw geval vier situaties mogelijk:

1. Niet in ons huis en niet bij de euthanasie aanwezig;
2. Niet in ons huis en wel bij de euthanasie aanwezig;
3. Wel in ons huis en niet bij de euthanasie aanwezig;
4. Wel in ons huis en wel bij de euthanasie aanwezig.

Het lijkt er op dat u twijfelt tussen situatie 1 en 2. Daarover zal ik proberen enige denklijnen te formuleren.

Als het gaat om het verlenen van een daad van naastenliefde aan een medemens, mag hierin iets afstralen van de liefde die Christus heeft betoond aan de zondaren waarmee Hij in contact kwam. Daarin ging Hij vaak verder dan in Zijn tijd (cultuur, religieuze gebruiken, toenmalige wetenschap) gebruikelijk was. Voorbeelden zijn:

-Het aanraken van de baar van de jongeling van Naïn. Omdat de jongeling als gestorven werd beschouwd, maakte alleen al het aanraken van de baar al dat men hierdoor onrein werd. Jezus liet Zich hierdoor echter niet hinderen;
-Het was zeer ongebruikelijk dat een man met een vrouw sprak als haar man er niet bij aanwezig was. Toch heeft Jezus dit diverse keren gedaan;
-Het was ongewenst dat een (hooggeplaatste) rabbi met mensen van 'laag allooi' sprak, maar de Jezus sprak met hoeren en tollenaars;
-Het was verboden om als Jood met een Samaritaan te praten, maar de Heere Jezus sprak tijdens Zijn doorreis van Samaria met een Samaritaanse (bij de put), die ook nog eens volgens de Joodse normen als hoer werd beschouwd.

Hieruit mogen we voorzichtig afleiden dat het doel soms zo hoog kan zijn, dat het bepaalde middelen heiligt die in andere situaties wellicht niet geoorloofd waren (denk hierbij ook aan de vlucht van David die de gewijde toonbroden meenam).

Heiligt dus het doel de middelen? Daar moeten wij uiterst voorzichtig mee zijn. Het verkeerd gebruik wist het goede gebruik niet uit, maar ook andersom. Als we naar bovengenoemde casus kijken is de vraag wat het goede doel is. Dat is niet principieel, het is niet de aanwezigheid bij en begeleiding van een zwaar ziek persoon tot aan de door God bepaalde eeuwige bestemming. Nee, het gaat om de aanwezigheid bij een zelfgekozen levenseinde waarvan gevreesd moet worden dat de “barmhartigheden van de goddelozen wreed zijn” (Spr. 12:10).

De betreffende persoon trekt hier duidelijk zijn eigen spoor, en laat zich daar niet door u van afhouden. Hier is kennelijk sprake van een botsing van principes. En dan mag, ja moet de christelijke norm voor degene die deze voor zichzelf hanteert heersen over het respect voor het andere principe dat de ander hanteert.

Wellicht geeft het u het gevoel dat u die ander in de steek laat. Begrijpelijk, want u heeft waarschijnlijk al een heel traject met die ander afgelegd. Maar soms houdt het volgen van de Meester in, dat een ander niet meer gevolgd kan worden. Dan is een uiteen gaan onvermijdelijk. 

Het heeft een beetje overeenkomst met de situatie van Orpa en Ruth. Op een cruciaal punt scheiden dan toch de wegen, omdat de principes niet met elkaar verenigbaar zijn. Vergeet niet dat die ander willens en wetens zelf een weg kiest waarvan hij weet dat u zich daar niet mee kunt verenigen. Begeleiding kan nog wel plaatsvinden in dat andere huis, maar tot het moment van euthanasie. Dan wordt duidelijk: nu nemen we afscheid, want hier scheiden onze wegen.

Veel sterkte toegewenst bij dit ingrijpende moment.

Johan Boeijenga