Mijn vader misbruikte mijn zus

Ik (man) ben nu een aantal jaar het huis uit omdat ik getrouwd ben, zoals de meeste van mijn broers en zussen. De thuissituatie was niet altijd zo stabiel: kort lontje, ruzies, soms ook een beetje langs elkaar heen leven, moeilijke karakters etc. De oorzaak daarvan is inmiddels duidelijk. Mijn zus heeft na jarenlang stilzwijgen eindelijk het stilzwijgen doorbroken. Ze vertelde aan mij en mijn vrouw dat ze jarenlang is misbruikt/betast door onze vader, die dat volgens haar deed omdat zij zo’n lastig kind was. Naar ik begrijp is ze niet verkracht, maar hier hebben we niet heel specifiek naar gevraagd. Wel gebeurde het op momenten dat hij vreselijk boos was op haar. Mijn moeder heeft dit jaren geleden ontdekt en toen is het ook gestopt.

Mijn zus heeft hier elke dag nog last van. Ze krijgt ook therapie. Wat het nog erger maakt is dat onze vader nooit echt schuld heeft erkend. Hij is een keer mee geweest naar een therapie voor haar om erover te praten, maar dit was voor haar totaal niet helpend. Ze had het idee dat de therapeut het helemaal niet zo serieus nam en dat onze vader gewoon ‘vrijuit’ kon gaan. Eenmaal heeft ze het er nog met hem over gehad. Toen zei hij: “Ja, dat had ik anders moeten doen, maar je was zo’n moeilijk kind. Ik kon niet anders.”

Nu is het zo dat ze op een punt komt dat ze niet verder kan. Vandaar dat ze nu ons als broers en zussen inlicht. Dat is dus nu gebeurd. En ze is van plan om binnenkort bij mijn vader en moeder langs te gaan om nogmaals uit te spreken hoe verschrikkelijk het is geweest voor haar. Ze had het ook over aangifte doen, maar dat ziet ze echt nu niet zitten en ze wil het eerst op deze manier oplossen om hem uiteindelijk te kunnen vergeven. Mijn vraag is nu:

1. Hoe moeten wij nu met onze vader en moeder omgaan? We kunnen nu niet zomaar naar een verjaardag gaan en zeker niet in het geval hij geen schuld erkent.

2. Hoe kun je er het beste mee omgaan als hij echt schuld bekent en ook als hij helemaal geen schuld erkend?

3. We hebben zelf ook een dochtertje. We zullen in de toekomst erg huiverig zijn in het contact tussen mijn vader en haar. Hoe gaan we daar verstandig mee om?

4. Wat zou in dit geval een oprechte schuldbekentenis zijn? Hoe ziet dat eruit?

5. Hoe moet onze houding richting onze zus zijn en hoe kun je hier als broers en zussen onderling over communiceren?

Beste...,

Wat beschrijf je een schrijnende situatie en wat goed dat je op deze manier probeert ruimte te creëren en een en ander bespreekbaar te maken. Heel goed. De ‘zwijgcultuur’ rond seksueel misbruik is namelijk verstikkend én het leidt tot heel veel onbegrip. Bepaald gedrag van gezinsleden ga je pas begrijpen als je weet wat de oorzaak ervan is.

Seksueel misbruik is een groot kwaad met een enorme uitwerking op de (meestal) meisjes en vrouwen die het overkomt. Zeker als vader de dader is. Dat wat een veilige plek, een veilig thuis zou moeten zijn als basis voor je verdere leven, wordt ongelooflijk onveilig. De man die je vader had moeten zijn, als afspiegeling van de hemelse Vader, wordt iemand die je bedreigt, iemand waar je ongelooflijk bang voor bent, iemand die absoluut onbetrouwbaar is. Hoe erg is alleen dát al! Bovendien is het misbruik vaak besloten binnen een geheim. Anderen mogen het niet weten. Je mag er niet over praten. Dus het veroorzaakt een enorme eenzaamheid waar je als meisje zo ongeveer in stikt.

Maar het allerergste is misschien wel dat je gepakt wordt op en in je identiteit, op datgene waar je het meest kwetsbaar bent. Je bent zelfs niet meer veilig in je eigen lichaam. Je ziet dan ook dat seksueel misbruik een enorme negatieve uitwerking heeft op iemands identiteitsontwikkeling en zelfbeeld. Ook al lok je als kind seksueel misbruik niet uit, de meeste meisjes die het overkomt ontwikkelen toch een enorm schuldgevoel. Want ja, je begrijpt absoluut niet wat er gebeurt, dus dan zal het wel aan jezelf liggen, het zal dan wel je eigen schuld zijn. Het raakt mij dan ook enorm dat jouw vader het misbruik pleegde als hij heel erg boos was op je zus en dat hij zijn afschuwelijke gedrag vergoelijkt met het argument dat je zus nu eenmaal zo’n moeilijk kind was. Seksueel misbruik is al heel erg verschrikkelijk, maar als het dan ook nog goedgepraat wordt als een vorm van straf zijn daar geen woorden voor. En het kan niet anders of dit heeft het schuldgevoel van je zus enorm versterkt.  

Waar slachtoffers van seksueel misbruik als eerste behoefte aan hebben is: 1. De erkenning dat het gedrag van de dader enorm grensoverschrijdend is geweest en door de dader erkend wordt als seksueel misbruik; 2. De erkenning dat dit nooit had mogen gebeuren; de schuldbekentenis van de dader.

Als ik zo lees wat je schrijft is je vader op beide punten niet zover. En dat maakt het voor een deel ook wel begrijpelijk dat je zus nog niet zo verder komt, ondanks de therapie. Dat wat je schrijft over wat gebeurd lijkt te zijn bij een bezoek van je vader aan de therapeut van je zus vind ik onbegrijpelijk.

Je zus kan trouwens nog niet bezig zijn met het thema vergeving. Ik snap wel dat ze dit doet, we willen nu eenmaal graag in het reine komen met dingen die dwars liggen. Maar het is absoluut niet zo dat zij eerst over de brug moet komen met vergeving. Het is je vader die aan zet is. Hij moet komen met volledige erkenning van schuld en met berouw. En dan nog zal je zus de tijd nodig hebben voor de volgende stap. Die sowieso niet zonder meer van haar geëist/gevraagd mag worden. Zij heeft jarenlang geleden onder een groot kwaad dat haar is aangedaan. Dat is niet met een knip van de vingers verholpen.

Nu je vragen:

1. Het is misschien een goed idee dat jullie als broers en zussen een brief schrijven aan je ouders waarin jullie vertellen op de hoogte te zijn van wat er is gebeurd en dat het daarom vanaf nu niet meer mogelijk is om te doen alsof jullie dat niet weten. Naïeve verjaardagspartijtjes zijn er nu even niet meer. In de brief zou ik ook aan met name je vader de vraag voorleggen over hoe hij ziet hoe het nu verder moet. Leg de verantwoordelijkheid hiervoor even bij hem. Het moet nu gaan blijken of hij die ook kan en wil nemen. En als jullie het kunnen opbrengen: geef dan ook in de brief aan dat jullie bereid zijn het gesprek aan te gaan, maar dat jullie eerst van hem willen weten hoe hij denkt over de situatie en hoe hij nu wil gaan handelen.

2. Als je vader op termijn echt schuld bekent, zal dat moeten blijken uit zijn houding, zijn daden en gedrag. Als jullie zien dat dit echt en oprecht is, is aan jullie de vraag of jullie hem een nieuwe kans als vader willen geven en of jullie de stap van vergeving kunnen zetten. Zonder erkenning van schuld van je vader wordt het een moeilijke weg. Nog niet zo lang geleden heb ik meegemaakt dat een meisje/jonge vrouw daarom toch aangifte heeft gedaan tegen haar vader. Dat heeft uiteindelijk heel heilzaam gewerkt, vader is tot totale overgave en bekering gekomen, maar het zet natuurlijk wel een heel gezin op z’n kop. Het is een route die ik alleen zou kiezen als er geen andere mogelijkheid meer is. Daarom ook de vraag aan jou: is een nog een andere route te lopen, misschien via de kerkelijke weg?

3. Ik zou voorlopig heel voorzichtig zijn om je dochtertje alleen bij je vader te laten. Zorg ervoor dat er altijd iemand anders bij is.

4. Deze vraag heb ik eigenlijk al bij 2 beantwoord. Echte schuld en berouw zijn absoluut zichtbaar in gedragsverandering, in deemoedigheid en nederigheid en natuurlijk en vooral in de houding en het gedrag naar je zus.

5. Ik hoop dat je zus veilig is bij jou en de andere gezinsleden. Zij zal behoefte hebben om over ‘vroeger’ te praten en misschien ook wel van jullie te horen waarom je vroeger niks gemerkt en gezien hebt. Het zou zomaar kunnen dat jullie wat in te halen hebben als het gaat om de beleving van je kindertijd, maar ik weet niet of de onderlinge verhoudingen zodanig zijn dat dit ook kan.

En dan heb ik nog een prangende vraag: is de zus waar je nu over schrijft de enige die misbruikt is, of zijn er nog andere geheimen te openbaren?  

Ik hoop van harte dat mijn bijdrage helpende is voor je. In elk geval veel wijsheid en fijngevoeligheid gewenst in de stappen/stapjes die gezet mogen worden.

Hartelijke groet,
Drs. Els J. van Dijk

Dit artikel is beantwoord door

drs. E.J. (Els) van Dijk

• Geboortedatum:
  28-01-1956
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Actief

208 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven