Vraag
Wij willen duurzaam én verantwoord leven en daarom kopen wij bijvoorbeeld kleding van een goed merk. Onze motivatie is: liever één goed product dan meerdere goedkope die vaak gemaakt zijn in arme landen door kinderslavenarbeid! Maar die kleding wordt ook in óns land veel gekocht. Ik kan het me voorstellen dat mensen met een heel laag inkomen erdoor geholpen zijn, maar wíj hebben een gemiddeld inkomen.
We streven écht niet naar aardse rijkdom, wél naar goede en verantwoorde verzorging! Nu is het zo dat ook mede-christenen het niet met ons eens zijn en juist wél spullen kopen die door (kind)slaven zijn gemaakt, omdat die kinderen daarmee toch loon krijgen, zij het miniaal. Hoe denkt u hierover?
Antwoord
Er zijn heel wat onderwerpen waar christenen verschillend over denken. Ik noem dat middelmatige dingen. Je kunt denken aan het verzekeren en wat tegenwoordig ook weer speelt is het inenten. Ook in Paulus’ tijd speelde dit. Hij schrijft hier onder andere over in zijn brief aan de Romeinen, in het 14e hoofdstuk. Wie zijn wij dat wij een ander oordelen? Laat het in ieder geval niet tot twistige samensprekingen leiden.
Wij leven in een gebroken wereld, dat blijkt ook wel uit het onderwerp dat u aanroert. En dat gaat niet alleen over kleding. Denk ook eens aan alle producten/artikelen die in China geproduceerd worden onder dezelfde omstandigheden als bij de productie van kleding. En Alibaba vaart er wel bij.
En in die gebroken wereld leven wij en hebben verantwoording af te leggen van ons doen en laten, van onze keuzes. Daarbij wil ik een ander niet voorschrijven wat hij wel of niet moet doen. Wij zijn ook niet van die goedkope kleding, maar het is gemakkelijk praten met een toereikende beurs. “Die daar eet, verachte hem niet die niet eet; en die niet eet, oordele hem niet die daar eet; want God heeft hem aangenomen. De een acht wel de ene dag boven de andere dag, maar de ander acht alle dagen gelijk. Een ieder zij in zijn eigen gemoed ten volle verzekerd” (Rom. 14:3 en 5). De Statenvertalers geven voor gemoed het woord verstand. Wij moeten het dus in oprechtheid voor de Heere kunnen verantwoorden. Ik wens u daarbij veel wijsheid en liefde toe.
J. M. Strijbis
Dit artikel is beantwoord door
J.M. Strijbis
- Geboortedatum:16-06-1956
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Gouda
- Status:Actief
163 artikelen
Bijzonderheden:
Docent(opleider) Driestar Hogeschool
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
14 reacties
imvi
12-07-2021
/ 12:54
Mooi dat jullie hier zo mee bezig zijn! Ik denk dat dit onderwerp in evangelische kring meer speelt dan in reformatorisch Nederland.
Best lastig, want als je de Bijbel leest is het liefhebben van je naasten niet echt een bijzaak: Jezus zegt zelf dat we "God moeten liefhebben boven alles en de naaste als jezelf".
Zie ook de bergrede en bijvoorbeeld Micha 6:8 "Hij heeft u, mens, bekendgemaakt wat goed is. En wat vraagt de HEERE van u, anders dan recht te doen, goedertierenheid lief te hebben en ootmoedig te wandelen met uw God."
Het maakt mij zelf wel bescheiden als ik merk hoe weinig het mij eigenlijk nog lukt om zo leven dat de ander niet uitgebuit wordt, zoveel spullen die ik koop waarvan ik de oorsprong niet goed weet. En daarnaast realiseer ik me ook hoe complex dit allemaal is
Maar tegelijk probeer je ik wel mijn steentje bij te dragen daar waar ik weet dat ik het WEL kan doen. Dit delen kan misschien ook een reactie zijn op mensen die dingen zeggen als: "maar dan verdienen ze tenminste nog iets" of "maar jij hebt toch ook een smartphone". Dat je iets deelt van je eigen zoektocht. Dat maakt het ook toegankelijker denk ik en zet mensen meer aan het denken dan wanneer je ze probeert te overtuigen.
Ik denk dat het vaak averechts werkt als mensen zich veroordeeld voelen. Veel mooier en effectiever is het om te inspireren met je leefstijl. Krijg je een compliment over een kledingstuk dan is dat een mooi moment om je enthousiasme te delen over een bepaald merk of over die kringloop waar je soms zulke mooie dingen vind. Daar steek je mensen meer mee aan denk ik.
Tegenwoordig hoeft het kiezen voor duurzamere en eerlijkere opties trouwens niet altijd duur te zijn als je kijkt naar: de 2e hands kleding app Vinted, merken als Nu-In, het grote aanbod kringlopen en 2e hands kledingwinkels. Ik merk daarnaast dat kleding waar ik iets meer voor betaald heb en langer voor gespaard heb me ook meer waard is, en ik ben er ook zuiniger mee.
Best lastig, want als je de Bijbel leest is het liefhebben van je naasten niet echt een bijzaak: Jezus zegt zelf dat we "God moeten liefhebben boven alles en de naaste als jezelf".
Zie ook de bergrede en bijvoorbeeld Micha 6:8 "Hij heeft u, mens, bekendgemaakt wat goed is. En wat vraagt de HEERE van u, anders dan recht te doen, goedertierenheid lief te hebben en ootmoedig te wandelen met uw God."
Het maakt mij zelf wel bescheiden als ik merk hoe weinig het mij eigenlijk nog lukt om zo leven dat de ander niet uitgebuit wordt, zoveel spullen die ik koop waarvan ik de oorsprong niet goed weet. En daarnaast realiseer ik me ook hoe complex dit allemaal is
Maar tegelijk probeer je ik wel mijn steentje bij te dragen daar waar ik weet dat ik het WEL kan doen. Dit delen kan misschien ook een reactie zijn op mensen die dingen zeggen als: "maar dan verdienen ze tenminste nog iets" of "maar jij hebt toch ook een smartphone". Dat je iets deelt van je eigen zoektocht. Dat maakt het ook toegankelijker denk ik en zet mensen meer aan het denken dan wanneer je ze probeert te overtuigen.
Ik denk dat het vaak averechts werkt als mensen zich veroordeeld voelen. Veel mooier en effectiever is het om te inspireren met je leefstijl. Krijg je een compliment over een kledingstuk dan is dat een mooi moment om je enthousiasme te delen over een bepaald merk of over die kringloop waar je soms zulke mooie dingen vind. Daar steek je mensen meer mee aan denk ik.
Tegenwoordig hoeft het kiezen voor duurzamere en eerlijkere opties trouwens niet altijd duur te zijn als je kijkt naar: de 2e hands kleding app Vinted, merken als Nu-In, het grote aanbod kringlopen en 2e hands kledingwinkels. Ik merk daarnaast dat kleding waar ik iets meer voor betaald heb en langer voor gespaard heb me ook meer waard is, en ik ben er ook zuiniger mee.
mortlach
12-07-2021
/ 13:57
Ik zal wat verklappen: die duurdere merkkleding is net zo goed door slavenarbeid in elkaar gezet. Het is goed dat je met deze kwestie bezig bent , maar het is helaas niet zo dat je naar de prijs van een stuk textiel kunt kijken en aan die hand bepalen of het een slavenproduct is.
Naturel
12-07-2021
/ 14:06
Ik koop bijna alles tweedehands. Op sites als vinted bijvoorbeeld, kleding is vaak nog goed voor een tweede of derde ronde
Verder kun je in je vrienden kring eens kijken of er mensen bijvoorbeeld kleding willen geven/ruilen
Kijk ook eens kritisch in je kast, wat en hoeveel heb ik echt nodig. op internet kun je mooie tools hiervoor vinden.
Verder kun je in je vrienden kring eens kijken of er mensen bijvoorbeeld kleding willen geven/ruilen
Kijk ook eens kritisch in je kast, wat en hoeveel heb ik echt nodig. op internet kun je mooie tools hiervoor vinden.
Samanthi
12-07-2021
/ 14:36
Het is echt moeilijk te achterhalen, veel dure merken zijn idd net zo goed door kinderen, slaven of slechtbetaalde arbeiders gefabriceerd.
Ik koop ook tweedehands, of ruil of naai zelf.
Ik koop ook tweedehands, of ruil of naai zelf.
sydneylover
12-07-2021
/ 17:13
Dit is een heel complex verhaal.
Zoals al is aangegeven: ook duurdere kleding wordt in lage-lonenlanden geproduceerd. En daar komen vast ook kinderhanden aan te pas.
Maar: je kunt hier niet zo eenvoudig met onze westerse bril naar kijken en een mening over hebben. Kinderarbeid zit verweven in de cultuur en hoeft niet persé slecht te zijn. Het is vaak verbonden met een spiraal van armoede. Het kinderloon kan domweg noodzakelijk zijn voor het gezin om in leven te blijven!
Bedenk dat pakweg 100 a 150 jaar geleden kinderarbeid ook in Nederland vrij gewoon was.
Kortom: met een boycot van alle kinderarbeid kon je het probleem wel eens verergeren in plaats van verbeteren.
Wat niet betekent dat hier niet iets aan gedaan moet worden. En dat begint bij bewustzijn van de consument, én het aanspreken van de volledige supply chain op hun sociale verantwoordelijkheid.
En dat geldt niet alleen voor kleding. Want waarom verkoopt Albert Heijn in augustus Chileense pruimen, terwijl er dan volop uit Nederland te krijgen zijn?
Zoals al is aangegeven: ook duurdere kleding wordt in lage-lonenlanden geproduceerd. En daar komen vast ook kinderhanden aan te pas.
Maar: je kunt hier niet zo eenvoudig met onze westerse bril naar kijken en een mening over hebben. Kinderarbeid zit verweven in de cultuur en hoeft niet persé slecht te zijn. Het is vaak verbonden met een spiraal van armoede. Het kinderloon kan domweg noodzakelijk zijn voor het gezin om in leven te blijven!
Bedenk dat pakweg 100 a 150 jaar geleden kinderarbeid ook in Nederland vrij gewoon was.
Kortom: met een boycot van alle kinderarbeid kon je het probleem wel eens verergeren in plaats van verbeteren.
Wat niet betekent dat hier niet iets aan gedaan moet worden. En dat begint bij bewustzijn van de consument, én het aanspreken van de volledige supply chain op hun sociale verantwoordelijkheid.
En dat geldt niet alleen voor kleding. Want waarom verkoopt Albert Heijn in augustus Chileense pruimen, terwijl er dan volop uit Nederland te krijgen zijn?
Samanthi
12-07-2021
/ 17:30
@Sydneyliver. Idd het bestrijden van kinderarbeid kan alleen als je een alternatief hebt zoals school met een maaltijd, ondersteuning van het gezin. Als je de kinderarbeid zomaar verbiedt, komen gezinnen nog neer in de knel.
mortlach
12-07-2021
/ 17:56
Het is een gevaarlijke houding: armoede van mensen uitbuiten en in stand houden met als argument: ja maar als ik NIET van hun ellende profiteer, is hun ellende alleen maar groter.
Vergeet niet dat grote kleding en schoenenmerken miljoenen winst maken. Het de arbeiders niet willen betalen is dus een bewuste keuze.
Vergeet niet dat grote kleding en schoenenmerken miljoenen winst maken. Het de arbeiders niet willen betalen is dus een bewuste keuze.
Ellenoor
12-07-2021
/ 17:59
Recht en gerechtigheid doen is in de Bijbel volgens mij geen middelmatige zaak. Maar inderdaad, de praktijk is complex.
Ik was altijd erg van de aanbiedingen scoren, maar probeer tegenwoordig wat meer voor kwaliteit te gaan. Met vallen en opstaan, want ook dure dingen gaan soms snel kapot en kunnen onder barre omstandigheden gemaakt zijn. Maar sommige artikelen zijn zo goedkoop dat je op je klompen aan kunt voelen dat niemand er een eerlijk loon aan overhoudt. En ze slijten zo snel dat je ze binnen de kortste keren moet vervangen. Voor veel mensen geen probleem, want alles is erop gericht om elk seizoen een nieuwe garderobe aan te schaffen, elke twee jaar een nieuwe telefoon te kopen en je interieur om de zoveel tijd aan te passen aan de nieuwste trends. Lijkt me ook niet goed om daar maar aan mee te blijven doen met als excuus dat die mensen in lagelonenlanden ook inkomen moeten hebben. Dan dan maar regelmatig naar de kringloop en het geld dat je overhoudt doneren aan Woord en Daad of een ander goed doel dat zich inzet voor structurele veranderingen in lagelonenlanden.
Ik was altijd erg van de aanbiedingen scoren, maar probeer tegenwoordig wat meer voor kwaliteit te gaan. Met vallen en opstaan, want ook dure dingen gaan soms snel kapot en kunnen onder barre omstandigheden gemaakt zijn. Maar sommige artikelen zijn zo goedkoop dat je op je klompen aan kunt voelen dat niemand er een eerlijk loon aan overhoudt. En ze slijten zo snel dat je ze binnen de kortste keren moet vervangen. Voor veel mensen geen probleem, want alles is erop gericht om elk seizoen een nieuwe garderobe aan te schaffen, elke twee jaar een nieuwe telefoon te kopen en je interieur om de zoveel tijd aan te passen aan de nieuwste trends. Lijkt me ook niet goed om daar maar aan mee te blijven doen met als excuus dat die mensen in lagelonenlanden ook inkomen moeten hebben. Dan dan maar regelmatig naar de kringloop en het geld dat je overhoudt doneren aan Woord en Daad of een ander goed doel dat zich inzet voor structurele veranderingen in lagelonenlanden.
Samanthi
12-07-2021
/ 20:54
@Mortlach
Dat bedoel ik juist in het geheel niet, ik let goed op wat ik koop ook met voedsel, maar ik probeer evenzo zover als het in mijn vermogen ligt bij te dragen in de armoedebestrijding, maar je kunt niet zomaar zeggen ik ben teugen en achteroverleunen.
Dat bedoel ik juist in het geheel niet, ik let goed op wat ik koop ook met voedsel, maar ik probeer evenzo zover als het in mijn vermogen ligt bij te dragen in de armoedebestrijding, maar je kunt niet zomaar zeggen ik ben teugen en achteroverleunen.
mortlach
12-07-2021
/ 21:30
@samanthi Ik doelde niet specifiek op jou, maar op de houding. Je ziet het namelijk wel vaker dat mensen het systeem in stand houden door te zeggen dat het anders nog erger zou zijn. Maar ondertussen dus wel mensen uitbuiten.
Het is ook lastig, want zodra een land zich organiseert en er een loonsverhoging van een paar cent per uur wordt afgedwongen, verhuist de hele sector naar het land ernaast waar ze die paar extra centen nog niet hoeven te betalen.
Het is zo goed als onmogelijk om NIET deel te nemen aan dat systeem trouwens; ALLE kleding die je in de winkel ziet liggen, is uit dat soort landen afkomstig, tenzij je heel specifieke lokale winkeltjes weet met handgemaakte producten. Het is dus niet zo dat wij als westerse consument veel opties hebben.
Maar als je deelneemt aan het corrupt systeem, moet je dat dus niet gaan lopen goedpraten alsof het voor de eigen bestwil is van degenen die je aan het uitbuiten bent.
Het is ook lastig, want zodra een land zich organiseert en er een loonsverhoging van een paar cent per uur wordt afgedwongen, verhuist de hele sector naar het land ernaast waar ze die paar extra centen nog niet hoeven te betalen.
Het is zo goed als onmogelijk om NIET deel te nemen aan dat systeem trouwens; ALLE kleding die je in de winkel ziet liggen, is uit dat soort landen afkomstig, tenzij je heel specifieke lokale winkeltjes weet met handgemaakte producten. Het is dus niet zo dat wij als westerse consument veel opties hebben.
Maar als je deelneemt aan het corrupt systeem, moet je dat dus niet gaan lopen goedpraten alsof het voor de eigen bestwil is van degenen die je aan het uitbuiten bent.
sydneylover
12-07-2021
/ 22:13
@Mortlach
Ter illustratie hoe complex zoiets is: Ik heb ooit een tijd in Zuid-Afrika gewoond, alweer bijna 20 jaar geleden.
Er kwam een huishoudster om het huis te poetsen. Mensen hadden ons aangegeven wat het salaris ongeveer was en dat vonden wij ver ondermaats.
Echter: het werd ons sterk afgeraden om meer geld te betalen, want dan ging ze meer verdienen dan haar man en dat zou bonje geven, zowel in huis als in de township waar ze woonde. Haar man was aan de drank en zou het geld opeisen en opzuipen.
We hebben toen betaald in cash en in natura, zakken fruit en dat soort dingen.
Dus we betaalden eigenlijk naar onze mening te weinig, maar toch konden we iemand een baan aanbieden. Zie hier een voorbeeld van het dilemma..
Ter illustratie hoe complex zoiets is: Ik heb ooit een tijd in Zuid-Afrika gewoond, alweer bijna 20 jaar geleden.
Er kwam een huishoudster om het huis te poetsen. Mensen hadden ons aangegeven wat het salaris ongeveer was en dat vonden wij ver ondermaats.
Echter: het werd ons sterk afgeraden om meer geld te betalen, want dan ging ze meer verdienen dan haar man en dat zou bonje geven, zowel in huis als in de township waar ze woonde. Haar man was aan de drank en zou het geld opeisen en opzuipen.
We hebben toen betaald in cash en in natura, zakken fruit en dat soort dingen.
Dus we betaalden eigenlijk naar onze mening te weinig, maar toch konden we iemand een baan aanbieden. Zie hier een voorbeeld van het dilemma..
mortlach
13-07-2021
/ 01:53
@sydneylover,
Ja, ik weet dat er geen gemakkelijke oplossingen zijn als privépersoon in zo'n situatie, en je moet inderdaad uitkijken dat je niet iemand 'wilt gaan redden' omdat je als rijke westerling toevallig schatrijk bent naar hun maatstaven maar onbedoeld allerlei ellende veroorzaakt.
Maar voor grote internationale bedrijven is dat toch wel anders. Die werken allemaal met lokale contractanten en subcontractanten, want die sweatshops zijn echt niet van Levis of Nike zelf. Dat is trouwens ook vaak het excuus: "We wisten niet wat onze contractanten allemaal deden..."
Ja, ik weet dat er geen gemakkelijke oplossingen zijn als privépersoon in zo'n situatie, en je moet inderdaad uitkijken dat je niet iemand 'wilt gaan redden' omdat je als rijke westerling toevallig schatrijk bent naar hun maatstaven maar onbedoeld allerlei ellende veroorzaakt.
Maar voor grote internationale bedrijven is dat toch wel anders. Die werken allemaal met lokale contractanten en subcontractanten, want die sweatshops zijn echt niet van Levis of Nike zelf. Dat is trouwens ook vaak het excuus: "We wisten niet wat onze contractanten allemaal deden..."
Still4wake
13-07-2021
/ 10:19
Ik denk dat het erg lastig is om überhaupt producten aan te schaffen waarvan je de productiegeschiedenis kunt achterhalen: er komen dagelijks enorme ladingen halffabrikaten in de haven van Rotterdam binnen waarvan de herkomst dubieus is, maar welke we wel in onze producten (zelfs als ze als "made in holland" geëtiketeerd zijn).
Dat weerhoudt ons denk ik toch niet van de verplichting om, daar waar we weten dat er misstanden plaatsvinden er iets aan te doen.
Het is niet altijd mogelijk een alternatief te vinden, en er wordt al dan niet bewust vaak zo'n rookgordijn opgeworpen om de dubieuze herkomst van veel rommel te verbergen, maar waar bekend en mogelijk lijkt me dit geen middelmatige zaak.
Zelfs kleding die in een Nederlandse boetiek als zelfgemaakt verkocht wordt is vaak in het verre Oosten geverfd.
Zelfs dure auto's bevatten goedkope onderdelen uit India
Zelfs producten die door de locale timmerman gemaakt zijn zijn veelal behandeld met lak uit China.
De werledeconomie is zo werledomvattend geworden dat het vrijwel onmogelijk is om een product te vinden wat echt locaal geproduceerd is.
Toch is slavernij een lastige.
Ik heb ooit een trektocht door de Himalaya gemaakt, en wilde dat zonder dragers doen, omdat ik dat een vorm van slavernij vond.
Vervolgens waren de dragers boos, omdat ik, met mijn rijkdom hen niet eens een baan gunde (gevolg: ik heb dragers ingehuurd).
Wij hebben aan boord van onze schepen veel mensen uit lage lonenlanden.
Als je deze mensen hetzelfde gaat betalen als de Europese krachten gaat de economie in hun thuisland ook over de kop.
Eenvoudige antwoorden zijn er niet, maar het daarmee afdoen als "middelmatige zaak" is veel te kort door de bocht.
Dat weerhoudt ons denk ik toch niet van de verplichting om, daar waar we weten dat er misstanden plaatsvinden er iets aan te doen.
Het is niet altijd mogelijk een alternatief te vinden, en er wordt al dan niet bewust vaak zo'n rookgordijn opgeworpen om de dubieuze herkomst van veel rommel te verbergen, maar waar bekend en mogelijk lijkt me dit geen middelmatige zaak.
Zelfs kleding die in een Nederlandse boetiek als zelfgemaakt verkocht wordt is vaak in het verre Oosten geverfd.
Zelfs dure auto's bevatten goedkope onderdelen uit India
Zelfs producten die door de locale timmerman gemaakt zijn zijn veelal behandeld met lak uit China.
De werledeconomie is zo werledomvattend geworden dat het vrijwel onmogelijk is om een product te vinden wat echt locaal geproduceerd is.
Toch is slavernij een lastige.
Ik heb ooit een trektocht door de Himalaya gemaakt, en wilde dat zonder dragers doen, omdat ik dat een vorm van slavernij vond.
Vervolgens waren de dragers boos, omdat ik, met mijn rijkdom hen niet eens een baan gunde (gevolg: ik heb dragers ingehuurd).
Wij hebben aan boord van onze schepen veel mensen uit lage lonenlanden.
Als je deze mensen hetzelfde gaat betalen als de Europese krachten gaat de economie in hun thuisland ook over de kop.
Eenvoudige antwoorden zijn er niet, maar het daarmee afdoen als "middelmatige zaak" is veel te kort door de bocht.
Jess
14-07-2021
/ 22:06
Er zijn sites waar je op kunt zien wat "eerlijke" kleding en of producten zijn.
Goede waar bijv. En er zijn ook een paar christelijke ondernemers die daar momenteel druk mee zijn. Daar kun je ook eerlijk geproduceerde kleding kopen. Denk niet dat ik reclame mag maken, maar ik weet er wel een paar.
En producten in de kringloop kopen!
Goede waar bijv. En er zijn ook een paar christelijke ondernemers die daar momenteel druk mee zijn. Daar kun je ook eerlijk geproduceerde kleding kopen. Denk niet dat ik reclame mag maken, maar ik weet er wel een paar.
En producten in de kringloop kopen!
