Verantwoord film kijken met de kinderen

Een vraag aan meneer Slurink. Wij zijn ouders van vijf nog jonge kinderen. De oudste is 12. Wij zijn anti-scherm en zolang ze jong zijn beslissen wij en is dat niet zo ingewikkeld. Ze mogen gerust af en toe (één keer in de twee weken ofzo) een computerspel doen en één keer in de week mogen ze een filmpje kiezen (in mijn ogen nog redelijk onschuldig, van Nijntje tot natuurdocumentaire). Wel merk ik dat bij het ouder worden het ingewikkelder wordt. En dat is geen nieuws; dit hadden we ingecalculeerd. Wel werd vanuit die ontwikkeling die we zien gebeuren deze vraag geboren.

Wij vinden het heel belangrijk een onderdeel te zijn van hun leven. De oudste krijgt over een poos een mobiel: ik wil daar ook met enige positiviteit met haar over praten, anders wordt het zo’n geheim ding waardoor ze er eerder stiekem en minder open met ons over zal zijn. Mijn vraag gaat nadrukkelijk niet over de mobiel (dit was ter illustratie), maar over filmpjes. De oudste hoort steeds meer wat er te zien valt en is dus ook minder snel tevreden.

Nu kunnen we een paar dingen doen:

1. Alles behalve documentaires verbieden;
2. Geselecteerd toestaan;
3. Alles toestaan.

Punt 3 is geen optie. Punt 1 is een utopie en werkt wellicht stiekemheid in de hand. Blijft in onze ogen punt 2 over (maar corrigeer me als ik het verkeerd zie!). Nu staat voorop dat we de Heere willen dienen. Soms vind ik het moeilijk te bepalen wat de Heere van mij in deze maatschappij van nu vraagt. Ik denk erover om over een poos(je) op bijvoorbeeld vrijdagavond te beginnen met het als ouders en oudsten samen kijken van iets. Natuurlijk geen films met vloeken of totaal inhoudsloze series als “Wie is de mol”, maar films met enige inhoud en misschien ook wel toch wat luchtige series als “Heel Holland bakt voor kinderen”.

Maar oei, wat voelt het voor mij als een grijs gebied. Is dit heulen met de vijand of is dit samen met je kind in de maatschappij staan? Is dit het scherm op een goede manier relativeren of is dit een stap zetten op een hellend vlak? Is dit met gezin hand in hand min of meer begeleide confrontatie aangaan, waarom we dit wel kijken en dat niet, of is een zero tolerance beleid veel duidelijker voor kinderen? En afhankelijk van het antwoord op bovenstaande: hebt u nog adviezen van films o.i.d. die je met jonge pubers dan kan kijken?

Tot slot. Ik weet dat ik niet afhankelijk hoef te zijn van de mening van een ander. Wel word ik graag gespiegeld en geloof ik oprecht dat we elkaar ook in meedenken tot hand en voet mogen zijn. Vandaar deze meedenkvraag. 

Een moeder.

Beste moeder,

Ik wil graag proberen wat mee te denken. Ik hoop dat ik het goed samenvat als ik de vraag wat vereenvoudigd verwoord als: Wat vraagt de Heere van ons in deze maatschappij aangaande film? En is het een goed idee om bijvoorbeeld vrijdagavond samen met de oudste kinderen iets te kijken voor een begeleide confrontatie?

Ik heb daar wat verder over nagedacht en dacht toen dat het misschien wel zou helpen om te beginnen met de vraag: Wat vraagt de Heere nu eigenlijk van ons in het algemeen? Ik denk dat die vraag wat makkelijker is te beantwoorden als je de Bijbel er op naleest en er verder over nadenkt. God vraagt ons te geloven in de Heere Jezus en te luisteren naar wat Hij heeft gezegd en daar op te vertrouwen. En om recht te doen aan onze naasten, eerlijk te zijn, vergevingsgezind te zijn en ontfermend te zijn. En je kunt dit Bijbels nog verder uitbouwen met verdere zaken, maar een belangrijk punt om op te merken is dat het in de kern telkens weer gaat om onze verhouding met God en naar onze naaste. Dit relationele aspect is fundamenteel.

Er is niets in de Bijbel waar je uit kunt afleiden dat bijvoorbeeld film kijken op zichzelf verkeerd is. Natuurlijk bestond er in de tijd dat de Bijbel geschreven nog geen film, maar er bestonden zeker wel vergelijkbare zaken. Ik weet niet precies hoe ver voorstellingen teruggaan, maar in ieder tot in de klassieke oudheid, tot ver voor onze jaartelling. Maar we lezen nergens in de Bijbel dat iemand er verkeerd aan deed door naar een voorstelling te kijken of iets dergelijks. We lezen ook nergens bijvoorbeeld in de brieven van Paulus dat hij de christenen waarschuwt niet naar het theater te gaan, of niet naar volksfeesten te gaan of wat dan ook. Allerlei zaken die er ook in die tijd waren. Maar noch de Heere Jezus, noch Paulus, noch iemand anders in de Bijbel reppen daar met een woord over. Dat wil niet zeggen dat dergelijke zaken probleemloos zijn en dat je er volop aan kan meedoen, maar het zijn niet de wezenlijke dingen waar het om draait. Het wezenlijke waar het telkens weer om gaat is onze omgang met God en met onze naaste. Dat zie je bijvoorbeeld ook goed in de Bergrede in Mattheus 7, 8 en 9, waar je overigens ook een goed beeld krijgt van wat God van ons vraagt. De Farizeeërs hadden er een systeem van a-relationele regels van gemaakt. Jezus zet dingen weer terug in het relationele perspectief, in onze houding naar God en naar onze naaste. Het gaat om God en onze naaste, niet zozeer om wat wel of niet te doen op zichzelf. 

Ik denk dan ook dat bijvoorbeeld film vooral dan een probleem wordt als het schade gaat doen aan onze relatie tot God of tot onze naaste. Dat kan dan zitten in hoe je er mee omgaat (bijvoorbeeld dat het in de plaats zou komen van belangrijkere dingen), maar het kan ook zitten in hoe het je denken en handelen gaat beïnvloeden. Bijvoorbeeld als het ons geloof gaat overwoekeren (denk aan de gelijkenis van het viervoudige zaad) of als het ons geloof gaat beïnvloeden zodat het af gaat wijken van wat God heeft gezegd en dat we wat God heeft gezegd min of meer gaan vervangen door wat in de film wordt gezegd (denk daarbij bijvoorbeeld aan allerlei ethische waarden, maar ook andere dingen waar het met betekenis en zin heeft te maken). Het probleem zit dan in de geestelijke invloed, de invloed heeft op ons denken en handelen. 

Dit hangt dan ook samen met de (huidige) maatschappij. De Bijbel leert ons de (huidige) wereld niet lief te hebben. Niet dat de wereld lief te hebben in zichzelf verkeerd zou zijn. God heeft deze wereld geschapen en de mens aangesteld om deze te verzorgen. In een wereld zonder zonde zou het vanzelfsprekend en goed zijn de wereld van harte lief te hebben. Maar deze huidige wereld heeft zich van God afgekeerd. En als we dan deze wereld die zich van God heeft afgekeerd liefhebben (op de verkeerde manier, niet op een ontfermende manier maar op een manier dat we van harte willen meedoen met de wereld) dan brengt dat automatisch ook scheiding tussen ons en God. Nog meer omdat we dan al snel ook onze rijkdom, ons geluk en de zekerheid gaan zoeken in dingen van deze wereld en daarmee deze dingen tot een afgod maken die in de plaats komen van God. 

Daarom is een christen een vreemdeling en bijwoner op aarde die verlangt naar een beter, dat is naar een hemels, vaderland (Hebr. 11:13-16). Hier is niet ons thuis en ons hart moet niet liggen in de dingen van deze wereld. Dat is het essentiële verschil tussen werelds(gezind) en niet werelds(gezind) te zijn. Een ongelovige voelt zich thuis in deze zondige wereld als een vis in het water en doet volop in alles mee. Een christen echter is op doorreis, als een buitenlander, en maakt gebruik van de dingen zonder er zijn hart op te zetten, in de wetenschap dat het allemaal maar tijdelijke dingen zijn en dat het goede zal komen bij de wederkomst van de Heere Jezus. Daarom zal een christen mogelijk wel films kijken maar op een andere manier en er anders mee omgaan. Dat is denk ik het wezenlijke. En dat geeft naar mijn inzicht ook ongeveer de contouren aan te gaan hoe om te gaan met film (en evenzo met veel andere dingen) op een Bijbelse manier.

Nu zal de één misschien helemaal geen films willen kijken of er geen behoefte aan hebben, en dat is prima. Een andere zal wel films kijken maar dat op een verantwoorde manier proberen te doen die in lijn is met het leven uit geloof. Welke keuze je hier maakt zal ook mede van je omstandigheden en je taken afhangen. In deze huidige maatschappij is het denk ik steeds minder mogelijk afstand te houden van beeld en film, want het zit verweven in vrijwel alle aspecten van de samenleving. En als ouder ben je misschien nog wel zelf in een positie je er buiten te kunnen houden, maar daarmee loop je dan mogelijk wel het gevaar dat je op dit gebied van je kinderen gaat vervreemden, want ik denk dat kinderen in onze tijd over het algemeen genomen niet in die positie zijn. Ik denk dan inderdaad ook dat het een goed idee is om af en toe bijvoorbeeld op vrijdagavond samen met de oudsten iets te kijken en zo een min of meer begeleide confrontatie aan te gaan. Je ziet en hoort dan wat er leeft en hoe er gereageerd wordt op zaken. En daar kan je dan als ouders weer op inspelen. Zo kan dat pad samen gaan.

Als ouders willen we twee dingen doen voor onze kinderen: hen beschermen en hen toerusten. Beschermen tegen allerlei kwalijke invloeden van buitenaf waar ze zelf nog geen verweer tegen hebben en ook beschermen tegen mogelijke schadelijk gevolgen van dingen die ze zelf zouden kunnen doen die ze nu nog niet goed kunnen overzien. En hen toerusten zodat ze leren op een goede manier met de dingen om te gaan en zelf leren keuzes te maken. En ook toerusten om bijvoorbeeld de leugen en valse schijn van de wereld te leren doorzien. Dat hoeft niet altijd op een diepgravende manier, dat kan ook bij iets luchtig zijn. Misschien komen er juist daarbij wel dingen ter sprake die anders niet ter sprake komen. 

Een zero tolerance-beleid lijkt me goed voor bepaalde (soorten) films, waar u de kinderen tegen wil beschermen of waarvan u zegt: dat kan echt niet. Maar een zero tolerance-beleid voor film als geheel daar leert kind volgens mij niet zoveel van. Ik denk ook niet dat een zero tolerance-beleid duidelijker is, want er zit altijd iets inconsequents in omdat er ook altijd dingen zijn die je wel toestaat. En waarom het ene wel en het andere niet is niet altijd zo zwart-wit. Of het een hellend vlak wordt of niet, zal er alles mee te maken hebben hoe je ermee omgaat. Als de vrijdagavond gaat veranderen in een avond waarop klakkeloos van alles gekeken gaat worden, dan kan het dat worden, maar als je daar waakzaam voor bent hoeft dat niet zo te zijn. 

Wat je dan kijkt, kan denk ik van alles zijn, de ene keer dit, de ander keer dat. Ik ben niet bekend met het Nederlandse “Heel Holland bakt” of de kinderversie daarvan omdat we die hier niet kunnen kijken, maar wij keken wel af en toe de Engelse versie ervan, of soortgelijke programma’s en ik zie daar geen kwaad in. Misschien dat er af en toe wel iets onzinnigs wordt gezegd, maar daar kan je dan gelijk op inspelen. Een andere keer kan je misschien een relatief onschuldige jeugdfilm kijken, of natuurlijk mooie (natuur)documentaires zoals u al noemt, alhoewel je daar ook alert moet blijven omdat daarin ook nog wel eens onzin wordt gebezigd, ook op levensbeschouwelijk gebied. Maar ook misschien wel muziekstukken. Of misschien zijn er wel dingen die de kinderen zelf aandragen om te zien. Die kunnen jullie dan samen kijken en dan kan je gelijk aangeven wat je ervan vindt.

Waarschijnlijk niet alles, er zullen ook wel dingen zijn waarvan je zegt: dat kijken we niet, maar bij andere dingen, ook die op de grens zijn, kan het best goed zijn die samen te kijken, beter dan dat het kind het ergens anders kijkt. En als je dan eens iets slechts hebt gekozen, kan je ook rustig zeggen: nou dat was een slechte keuze van ons, dat doen we niet meer. Daarmee ziet een kind ook dat je daarin fouten kan maken, maar dat je die toegeeft, dat je het verkeerde verkeerd blijft noemen en dat je jezelf corrigeert. En dat je onderscheid maakt. Want het is denk ik goed als het kind ook mee krijgt dat er verschil is tussen het ene en het andere, dat er zaken zijn die je soms wel wil kijken en dat er ook zaken zijn die je afwijst. Dat helpt ook bij een onderscheidingsvermogen te ontwikkelen.

Adviezen voor jonge pubers, bijvoorbeeld in de leeftijd van 12 tot 16, vind ik erg moeilijk. Over het algemeen vind ik films die zijn geclassificeerd voor deze leeftijdscategorie helemaal niet zo geschikt. Films en series die zowel wijzelf als ook de kinderen ook op die leeftijd nog steeds leuk vonden waren bijvoorbeeld Winnie de Poeh (Het grote verhaal), Finding Nemo, Ratatouille, Bolt, Chicken Run, Wallace & Gromit, The Sound of Music en dergelijke. En ook wel oudere films, zoals bijvoorbeeld Modern Times van Charlie Chaplin. Als je zoekt op “G rated movies” krijg je al een beetje een voorselectie. Zie bijvoorbeeld hier. Niet alles daarvan is geschikt, maar deze films zijn in ieder geval voor alle leeftijden, wat betekent dat er volgens de beoordelingsraad niets aanstootgevends is in de film in thema, taalgebruik, seksualiteit, geweld of andere zaken. Er kunnen uiteraard wel andere dingen zijn je als christen problematisch zal vinden. Maar aan de andere kant kan je daar misschien ook weer op ingaan tijdens het samen kijken. Daar moet je denk ik een balans in proberen te vinden, die ook mede afhangt van jullie eigen situatie.

Daarnaast misschien ook wel allerlei andersoortige documentaires, afhankelijk van de interesses van de kinderen, misschien over techniek, of over honden, schapen of andere dieren, of geschiedenis, ruimtevaart, zeevaart, of wat dan ook. En natuurlijk kan je ook denken aan meer op geloof gerichte films of documentaires. Wij keken bijvoorbeeld wel “Incredible Creatures that defy evolution” dat ook verkrijgbaar is met met Nederlandse ondertiteling, of de God van wonderen (God of Wonders) documentaire. En er vast wel meer te vinden op dat gebied. Het probleem met christelijke films is mijns inziens wel dat er ook allerlei onzuivers tussen zit waarbij er een ander evangelie wordt gepredikt, of waarbij het vooral gaat om sentiment. Daarom zijn wij daar zelf erg voorzichtig mee. Dan nog liever iets dat niet de naam heeft christelijk te zijn dan dat het de schijn heeft christelijk te zijn maar het niet is.

Ik hoop dat dit u verder helpt. Mijn antwoorden zijn altijd een poging de dingen wat verder te overdenken en ik ben altijd blij als iemand dat oppikt en het meeneemt om het zelf ook weer verder te overdenken. Veel wijsheid toegewenst in de opvoeding en toerusting van uw kinderen! 

Een hartelijke groet, 
Gerard Slurink

Dit artikel is beantwoord door

G. Slurink

• Geboortedatum:
  12-02-1963
• Kerkelijke gezindte:
  Reformatorisch
• Woon/standplaats:
  Lahti, Finland
• Status:
  Actief

155 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven