Bijbeluitleg door getallensymboliek en getalswaarde van letters

Kan iemand uitleggen wat een bijbels verantwoorde methode is om gematria toe te passen in de bijbeluitleg? Wat zijn daarvoor de goede kaders?

Gematria is een uit het grieks overgenomen woord, dat door de rabbijnen werd gebruikt voor de leer van het getal in het algemeen maar in het bijzonder voor de getalwaarde van letters, die een tweede mystieke betekenis aan een woord kan geven. Daar in het Hebreeuws een getal, indien niet voluit geschreven, aangeduid wordt met de letters van het alfabet, kan van ieder getal een woord en van ieder woord een getal afgeleid worden. Volgens Gen. 14:14 trok Abram met 318 knechten uit om Lot te bevrijden. Een midrasj zegt dat hiermee zijn knecht Eliëzer bedoeld is, daar de getalwaarde van deze naam door optelling van die der letters ook 3 18 bedraagt. In de kring van de Kabbala heeft dit spel met getalwaarden tot diepzinnige speculaties geleid. Het spreekt vanzelf dat de hieruit getrokken conclusies zich aan wetenschappelijke controle onttrekken.

Uit de vraagstelling maak ik op dat de vraagsteller zelf ook wel beseft dat we niet “op hol moeten slaan” wanneer we met getallensymboliek te maken hebben. Ik denk zelf dat we heel voorzichtig moeten zijn want er kunnen veel conclusies worden getrokken die totaal fantasie zijn. 

De eerste stelregel is natuurlijk dat we veilig gaan wanneer de Bijbeltekst zelf uitleg geeft over een getal. Bijv. 666 in Openbaring 13:18 als het getal van een mens. Dat wil zeggen: menselijke macht en vermogen. Bekend is de symboliek van het getal 7 (volheid)  en 10 (idem) of 12 (Israël). Zo bestaat er ook allegorese als uitlegging van een zinnebeeldige betekenis (zie bijv. Gal. 4:24 v - de berg Sinaï i.v.m. Hagar de slavin). Paulus en de andere Nieuwtestamentische schrijvers maakten namelijk gebruik van een bepaalde rabbijnse uitlegging.

Anders wordt het wanneer we de letters van Hebreeuwse of Griekse woorden als samengestelde getalswaarden lezen. Deze gematria is al oud en wordt in de rabbijnse traditie toegepast, maar was ook al bekend bij de oude Grieken en Romeinen. Deze manier van lezen is vanzelf voortgekomen uit het gebruik van letters als getallen. Er waren eerst namelijk geen cijfers als schrifttekens. Men gebruikte letters om hoeveelheden aan te duiden, te beginnen bij de alpha, de eerste letter van het Griekse alfabet. 

Maar door de getalswaarde van de letters van een woord op te tellen kon men ook een diepere of althans niet voor het oog meteen duidelijke betekenis aan een tekst geven (of inlezen). Soms met frappante inzichten, (bijv. dat de getalswaarde van het Hebr. woord Messias (358) dezelfde is als van het Hebr. woord slang.) zodat wie eenmaal op dat spoor zit er vaak door wordt bevangen. 

Het lijkt me toch toe dat we er voorzichtig mee moeten zijn. Zoals we dat ook behoren te wezen wanneer de Bijbelse profetieën proberen te verstaan. In de rabbijnse traditie is bijvoorbeeld gezegd dat men de profeten niet moet bestuderen voordat men veertig jaar is. Anders krijg je teveel wilde, onrijpe fantasieën!  In de gematria kunnen fantastische dingen worden gevonden die met stelligheid worden doorverteld: dit is de waarheid! Nu bijv. weer ten aanzien van het coronavirus.

Ik denk dat het hele Nieuwe Testament eigenlijk het kader is waarin we de hele gematria zullen moeten hanteren. Luther zou zeggen: als het maar om Christus gaat (Zie Luk. 24:27, waar Christus aan de Emmaüsgangers uitlegt wat er vanaf Mozes en al de profeten over Hem geschreven is). Dat vraagt om ootmoedigheid en voorzichtigheid. Laat de tekst maar ‘gewoon’ voor zichzelf spreken zonder dubbele bodem of geheime getalsleer. Prof. Wisse, een bekende predikant voor de oorlog zei al over het vergeestelijken van Bijbelteksten: de Schrift is al geestelijk genoeg!

Ds. H. D. Rietveld

Dit artikel is beantwoord door

Ds. H. D. Rietveld

• Geboortedatum:
  06-11-1947
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Nijkerk
• Status:
  Actief

106 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven