Vraag
Wat wordt er bedoeld met “het evangelie is niet naar de mens”, Galaten 1:11? Nog een vraag: is er geen betere vertaling voor het woordje “naar”?
Antwoord
De apostel Paulus is enorm geschrokken en verontwaardigd. Het is waarschijnlijk aan het einde van zijn derde zendingsreis, dat hij hoort dat de gemeente van Galatië, waar hij nog niet zo lang geleden het Evangelie verkondigd had, is afgeweken van het Evangelie. Er zijn mensen in de gemeente gekomen die een ander Evangelie verkondigen, anders dan dat hij het verkondigd had. Dat is een zeer ernstige zaak! Het is voor Paulus de reden om een scherpe brief te schrijven. Wie een ander Evangelie brengt, is vervloekt! (Galaten 1:9).
Tegen deze achtergrond zet de apostel Paulus de Galatenbrief in, met vers 11 waarover de vraag gaat: “Maar ik maak u bekend, broeders, dat het Evangelie, hetwelk van mij verkondigd is, niet is naar den mens.” Wat betekent dat dan: “Het evangelie is niet naar de mens?” En de tweede vraag maakt dan duidelijk dat voor de vraagsteller in het woord ‘naar’ vooral de onduidelijkheid zit.
Om maar gelijk bij de tweede vraag te beginnen: Ik denk dat je het woordje “naar” wel anders zou kunnen vertalen. Maar dan kun je nooit in één woord de betekenis dat het griekse woord kata hier heeft vatten. Dan moet je gaan omschrijven en bij omschrijven ben je al snel niet meer bezig met vertalen maar met parafraseren en interpreteren. En dat wil je bij het vertalen van de Bijbel liefst voorkomen - zeker als je dichtbij de grondtekst wil blijven zoals de SV en de HSV dat willen doen.
Nu de eerste vraag: Wat wordt bedoeld met “het evangelie is niet naar de mens”? Bij het lezen van het woord “naar” denken wij snel aan de betekenis in de richting van zoals in “ik ga naar huis” (ik citeer de Van Dale). Wil Paulus hier dan zeggen dat het Evangelie niet in de richting van, gericht op de mens is? Dat lijkt mij onmogelijk. De Heere Jezus heeft juist tegen Zijn discipelen gezegd: “Gaat heen in de gehele wereld, predikt het Evangelie aan alle kreaturen” (Markus 16:15). En Paulus heeft zelf aan die opdracht gehoor gegeven door in al zijn zendingsreizen naar ieder die het maar horen wil het Evangelie te prediken. We moeten juist zeggen dat God de mens juist zoekt in het Evangelie. Het Evangelie is voor de mens. Het Evangelie is voor de mens bestemd in de geestelijke werkelijkheid waarin de mens zich bevindt: een verloren zondaar.
Het Evangelie is ook de enige juiste boodschap voor de mens. Een ter dood veroordeelde -de Bijbel zegt dat alle mensen dat zijn! (Romeinen 3:19, Romeinen 6:23a)- kun je allerlei boodschappen brengen die op zichzelf belangrijk zijn, maar op weg naar de executie is er maar één boodschap die zijn vrijlating en terugkeer naar het leven tot gevolg zal hebben: het Evangelie van God voor de mens! Wij zijn gevallen en veroordeeld en op reis naar de uitvoering van het vonnis dat over ons geveld is: de eeuwige dood. Maar in Zijn genade zendt God ons de boodschap van vrije genade, een kracht van God tot zaligheid voor ieder die gelooft (Romeinen 1:16). Wie het Evangelie hoort, wordt persoonlijk door God aangesproken. Ieder die in het Evangelie van Jezus Christus gelooft, wordt niet veroordeeld (Johannes 3:18).
Het woord “naar” betekent in Galaten 1:11 iets anders. Het griekse woord kata dat hier staat wil zeggen dat het Evangelie niet is zoals de mens het graag hoort. Anders gezegd: het evangelie is niet menselijk, de mens vindt het Evangelie vanuit zichzelf totaal niet aantrekkelijk en kan er niet mee overweg. Hij wil die boodschap niet. En dat is geen wonder. Het Evangelie zegt immers wie wij als mensen zijn. Een zondaar. Een vijand van God. Het Evangelie leert ons hoe onze wegen zijn: je wegen lopen uit op de dood! Het levenshuis waarin je woont is deugt niet en staat op instorten. Je toekomst is zonder hoop, want je leeft zonder God in de wereld!
Daar verzetten wij ons tegen. Ben ik zó arm? Daar willen wij niet aan. En dan zie je de rijke jongeling met al zijn geld afdruipen. Dan hoor je een menigte van mensen die zichzelf best wel godsdienstig vindt in Johannes 6:60 protesteren: “Deze rede -dit woord- is hard!” Dan hoor je de filosofen in Athene Paulus heel beleefd op afstand houden: “Wij zullen u hierover nog wel eens horen” (Handelingen 17:32). Dat onze rekening 100 procent schuld is, dat willen wij niet. Dat is niet naar de mens.
En daar komt nog iets bij. Want niet alleen het aspect van schuld in het evangelie is voor ons niet aantrekkelijk, ook dat het Evangelie zegt dat zalig worden “om niet” is, wekt onze irritatie op. Ook dat is niet naar de mens. Dat was in het paradijs niet zo. Daar hadden wij over onze eigen toekomst de beschikking in het werkverbond. Als we niet van de boom van kennis van goed en kwaad zouden eten, dan zouden we in de heerlijke relatie met God blijven en dagelijks met Hem wandelen. Maar dat éne gebod overtraden wij, terwijl wij de mogelijkheid hadden om niet te zondigen. Maar we zondigden wel. Sindsdien geldt: je kunt nooit meer Gods gunst verdienen. Wij derven de heerlijkheid van God (Romeinen 3:23). Zalig worden door werken is voorgoed onmogelijk!
Daarom zegt het evangelie: Zalig worden is niet door jouw werken. Het is door Christus’ werk dat je zalig wordt. Paulus begint daar gelijk mee in Galaten 1:4, lees dat maar na! Je kan aan dat werk van Christus niets toevoegen. Wie daar wat aan wil toevoegen (bijvoorbeeld het houden van de wet, zoals de judaïsten in Galatië beweerden) kan niet zalig worden. Als het Evangelie is Christus werk plus een beetje van mijn werk, die getuigt daarmee dat Christus’ werk alleen niet genoeg is. Vandaar dat we juist in deze week van reformatieherdenking wel een streep onder het Solo Christus (latijn voor: Alleen door Christus) van de Reformatie mogen zetten. Het is door Christus’ werk en door Christus werk alléén dat je zalig wordt. Wat Hij gedaan heeft is beslissend voor de zaligheid.
Weet je waar dat heel mooi verwoord is? In de Heidelbergse Catechismus, zondag 15. Daar wordt gevraagd wat we bedoelen met het lijden van Christus. De catechismus zegt daar: “Dat Hij aan lichaam en ziel, de hele periode van Zijn leven op de aarde, maar in het bijzonder aan het einde van Zijn leven, de toorn van God tegen de zonde van het hele menselijke geslacht gedragen heeft, opdat Hij met Zijn lijden, als met het enige zoenoffer (daar heb je het weer: alléén Christus), ons lichaam en onze ziel van de eeuwige verdoemenis verlost, en in onze plaats Gods genade, gerechtigheid en het eeuwige leven verwierf.”
Zeg eens eerlijk, wij willen toch eigenlijk helemaal niet door een gave behouden worden? Wij willen veel liever iets verdienen, zodat we kunnen zeggen: “ik heb er recht op.” Wij hebben het maar wat moeilijk om iets aan te nemen zonder er iets voor terug te hoeven doen. Wij willen graag met onze zaligheid aan het werk, net als de Galaten. Maar het Evangelie zegt: Het is niet door jouw werken. Het is door Christus’ werk alleen.
De mens wil een evangelie waarbij hij zichzelf kan blijven. Waarbij hij niet aangesproken wordt op wie hij werkelijk is en waar hij kan werken voor zijn zaligheid. Daarmee proberen we het Evangelie van God onschadelijk te maken. Dan treft het Evangelie ons niet meer. Dat kan op heel ‘lichte’ wijze. “Alles is genade” zeggen we dan “dus God accepteert mij zoals ik ben en ik kan er mijzelf onder blijven. Er is toch al betaald.” Je vergeet dan dat het Evangelie ons zondaar-zijn aanwijst en dat door de kracht van het Evangelie de heerschappij van de zonde verlost wordt. De diagnose (wij zijn zondaar) die het Evangelie over ons stelt schuiven we dan aan de kant, evenals het medicijn, dat Christus ons verlost van de zonde: niet alleen van de schuld maar ook van de heerschappij.
Het Evangelie ‘onschadelijk’ voor jezelf maken kan ook op heel ‘zware’ wijze, door te zeggen: “Zalig zijn, dat gaat zomaar niet, dan moet je eerst...” En alles wat op die drie puntjes staat, wordt dan een voorwaarde waardoor er toch iets verdienstelijks in het Evangelie binnensluipt, zoals bij de Galaten. En vergeten wordt dan dat het Evangelie alléén Christus en Zijn werk aanwijst en dat Hij de enige weg tot zaligheid is. Een licht evangelie of een zwaar evangelie -bewust schrijf ik ze zonder hoofdletter!- zijn geen evangelie omdat ze “naar de mens” zijn. Dat is wat Paulus in Galaten 1:11 wil zeggen. Wie zo’n evangelie verkondigt is vervloekt! Wie in zo’n evangelie gelooft kan niet zalig worden, omdat hij de zaligheid niet buiten zichzelf, in Christus Jezus zoekt.
Paulus predikt hét Evangelie dat zegt: Alleen door genade, alleen door Christus, alleen door het geloof – niet door de werken. En dat kan niet anders dan uitlopen op Gods eer: Soli Deo Gloria.
Kand. D. H. J. (Daniël) Folkers, Apeldoorn
Dit artikel is beantwoord door
Ds. D.H.J. Folkers
- Geboortedatum:28-01-1986
- Kerkelijke gezindte:Hersteld Hervormd
- Woon/standplaats:Abbenbroek
- Status:Actief
