Hersendood na ongeluk

Mijn oma is afgelopen dinsdag gevallen met haar fiets en had een grote bloeding in haar hoofd. Ze konden hier niks meer aan doen en het was wachten tot ze zelf zou gaan sterven. Ze hadden haar van de beademing afgehaald en ze heeft nog zo’n 24 uur zelf geademd. Verder werkten haar hersenen niet meer.

Nu is mijn vraag, als iemand alleen nog adem haalt, is iemand dan nog niet volledig hersendood? Zo nee, is de ziel nog in het lichaam wanneer niks meer actief is in de hersenen behalve dat heel diep in de hersenen de prikkel van de ademhaling nog werkt? Ik vond dit een hele moeilijke vraag toen daar ik bij mijn oma zat. Sprak ik nog echt tegen haar of was ze er al niet meer?

Beste vragensteller/-ster,

Wat een triest voorval! Mensen zeggen wel eens: een ongeluk zit in een klein hoekje. Toch belijden we dat het leven geen reeks van toevalligheden is, maar dat de Heere ons alles, zowel voor- als tegenspoed, door Zijn Vaderlijke hand doet toekomen. Hiermee heb je je geliefde oma niet terug, dat besef ik maar al te goed. Maar Hij wil je wel Zijn troost schenken...

Je vraag betreft twee aspecten: 1. Is iemand die alleen nog ademhaalt volledig hersendood? 2. Als iemand (bijna) hersendood is, bevat dat lichaam dan nog een ziel?

De eerste vraag is een meer medisch-technische vraag, de tweede vraag is meer theologisch-filosofisch van aard. Ik zal een poging tot beantwoording doen, waarbij zo’n tweede vraag wel meer verlegenheid opwekt.

1. Is iemand die alleen nog ademhaalt volledig hersendood? Persoonlijk heb ik moeite met het begrip hersendood. Het wordt doorgaans gebruikt om daarmee te suggereren dat de betreffende persoon eigenlijk is overleden, maar nog wel geschikt als orgaandonor. Maar over welke situatie gaat het dan? Die persoon heeft kennelijk geen enkele hersenactiviteit meer en zal daarom beademd (en kunstmatig gevoed) moeten worden om te voorkomen dat de dood  intreedt. Wat houdt dit in?

- Je oma was dus niet hersendood, want ze ademde die laatste dag nog op eigen kracht.
- Er is verschil tussen hersendood en volledig overleden; ook bij het niet-functioneren van hersenen en hersenstam gaan diverse processen nog door: spijsvertering en stofwisseling bijvoorbeeld. Bepaald geen kenmerken van een dode.

2. Als iemand (bijna) hersendood is, bevat dat lichaam dan nog een ziel? Het begrip ‘ziel’ is een moeilijk iets. Aan de ene kant lijkt er verband te bestaan met gevoel, ademhaling en (dus) waarneembaar leven. Maar aan de andere kant is daar het onpeilbare onsterfelijke aspect, datgene waardoor uitgekeken wordt naar of gevreesd wordt voor de eeuwigheid na het lichamelijke sterven. Dat maakt dat er alleen als het ware tastend, zoekend naar woorden over zoiets groots en ongrijpbaars gesproken kan worden.

Vaak wordt gesuggereerd dat met het afsterven van de hersenen ook de ziel het lichaam wel verlaten zal hebben. Dan lijkt het alsof iets ontastbaars als de ziel toch iets meetbaars heeft. Ik ben daar terughoudend in. Als de ziel namelijk verbonden zou zijn met de hersenfunctie, is een pril embryo nog niet bezield en dat staat dan op gespannen voet met het onder veel christenen (ik trek het opzettelijk breed, want ook bijv. in de RKK wordt dit onderschreven)  beleden standpunt dat de bezieling reeds plaatsvindt bij de conceptie. Dat is juist één van de redenen dat abortus provocatus zo’n afschuwelijke daad is. Maar naar mijn gevoel is het niet minder erg wanneer een mens, waarin misschien nog een ziel aanwezig is, ‘gedood’ wordt om organen uit te nemen. Ik geef direct toe dat dit geen populair en ook niet een wetenschappelijk onderbouwd standpunt is. Maar het introduceren van het begrip ‘hersendood’ is destijds bewust gedaan om daarmee het pad te effenen voor orgaandonatie door een donor met een zo optimaal mogelijke gezondheid, waarvan de meeste lichaamsfuncties nog intact zijn, behalve de hersen(stam)functie en enige reflexen.

Maar is diegene dan absoluut zeker ontzield? Ik vermoed dat niemand die zekerheid kan geven en dan denk ik: bij mist niet uitvaren...

Johan Boeijenga

Dit artikel is beantwoord door

J. Boeijenga

• Geboortedatum:
  26-05-1958
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Nunspeet
• Status:
  Actief

66 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven