Vraag
Graag wil ik een vraag stellen m.b.t. tot de geloofsbeleving van mensen die geschapen zijn met bijvoorbeeld AD(H)D, hooggevoeligheid of hoogbegaafdheid. En de mensen die hier niet mee gediagnostiseerd zijn, maar in mindere mate te maken hebben met sommige van die kenmerken in hun karakter. Want, over het algemeen hebben deze mensen te maken met een kleine zelfdiscipline bijvoorbeeld, of andere manieren van denken. Breder, dieper of creatief, via wegen die de meeste andere mensen niet begrijpen. Zeker als intelligentie een rol speelt kunnen er talloze vragen leven. Of een kind leert niet ‘van onderaf’, maar vanuit het totaalplaatje, van bovenaf, terug naar beneden. Dus, eerst begrijpen, dan terugkeren, overgeven en persoonlijk leren kennen.
Ik heb het idee dat daarom de geloofsbeleving ook anders is. Dit conflicteert wel sterk met wat ik in de kerk hoor (Ger. Gem. bijvoorbeeld maar evengoed andere kerken). Alleen al het punt dat als je God zoekt, dat je dan de Bijbel gaat lezen en bidden. Ik geloof dat dat zo is, maar hoe is dat bij mij? Ik heb een uitermate slechte discipline wat regelmaat betreft. Ook bidden lukt nog steeds niet. Ik ben er niet over uit of dat luiheid is of dat dit door een wat beschadigde omgang met mijn ouders komt. Zij begrepen niet wat er met mij was en ik verzette me tegen alles wat moest. Dus ook tegen bidden en Bijbellezen, want God zou me net zo verwerpen als ik dat thuis voelde; hoewel mijn ouders lieve mensen waren die hun best deden. Ik praat wel in gedachten tot God als ik alleen ben of ga slapen. Maar daar is geen regelmaat en geen eerbiedige houding. Ik weet niet wat ik er mee moet.
Ik hoor vaak over hoe God werkt met een mens, of in andere richtingen juist heel andere dingen. Maar ik ben geneigd te denken dat God zoveel breder is en werkt dan onze refowereld. Ik heb dus moeite met het conformeren daaraan en blijf het liefst er niet bij betrokken, maar breder. Maar dat kan evengoed een uiting van minderwaardigheid zijn (zie boekje “Het vaderhart van God”, Lloyd Jones). Minderwaardigheid kan ervoor zorgen dat wij niet willen binden met de groep. En ik neem aan dat dát niet goed is, dat God dat als zonde ziet omdat je de overgave en gehoorzaamheid dan duidelijk mist. Ik zoek hier erg in en weet niet hoe ik erin mag leven.
De Bijbel maakt vast geen uitzonderingen voor uitzonderlijke mensen. Over hoogbegaafd geloven las ik een boekje wat wel iets helpt, maar ik ben niet hoogbegaafd. Wat verwacht God? Wie moet ik leren zijn als christen? Belangrijker: hoe bereik ik die dingen die God vraagt? Kun je bijvoorbeeld ook ‘uit Christus vallen’? Want de Bijbel waarschuwt er zoveel voor. Weet je dus nooit goed zeker of de hoop die je hebt eeuwig leven zal geven? Staat er daarom dat je ook verworpen kunt worden als je ongehoorzaam bent na een tijd gelovig te zijn geweest, of leek te zijn?! Ik dacht altijd dat als God in mijn hart is gekomen, dat ik wel kan struikelen, erg kan vallen, Hem kan verloochenen, maar dat Hij mij nooit meer eeuwig zal loslaten. En ook hier is het weer vreemd: ik zoek eerst naar begrijpen, zoek daarnaast compensatie in het Godsbeeld van vroeger en lijk dan pas ruimte te krijgen voor overgave. Wat is dat? Is het normaal? Het conformeert in elk geval niet met de meeste dingen die ik in de kerk hoor.
Antwoord
Beste vriend of vriendin,
Je hebt een aantal vragen gesteld die vooral cirkelen rond de geloofsbeleving van mensen die ADHD hebben en dat betreft ook jezelf. Je hebt het idee dat de geloofsbeleving van mensen met ADHD anders is en dat conflicteert voor jou, schrijf je, met datgene wat je in de kerk hoort. Als voorbeeld noem je het punt dat, als je God zoekt, je dan de Bijbel gaat lezen en bidden en dat is een probleem voor je, in dié zin, je hebt, schrijf je, een uitermate slechte zelfdiscipline wat regelmaat betreft. Je bent er niet uit of dat luiheid van je is of dat dat te maken heeft met de opvoeding, want je verzette je (als kind of als jongere, bedoel je natuurlijk) tegen alles wat moest, dus ook tegen bidden en Bijbellezen. Gelukkig dat je daar niet je ouders de schuld van geeft, wat dikwijls maar al te gemakkelijk en gauw gebeurd. Je ouders waren lieve mensen die erg hun best deden, schrijf je. Mooi!
Maar toch: je bent geneigd te denken dat God zoveel breder is en werkt dan in de refowereld. Nu heb je daar gelijk in, maar toch zou ik, als ik jou was, die wereld niet zo gauw vaarwel zeggen. Positief-kritisch blijven waar je bent lijkt me in veel opzichten het beste, waarbij ik een dikke streep zet onder het woord positief. Wel heb ik in gedachten een streep gezet onder je woorden “De Bijbel maakt vast geen uitzonderingen voor uitzonderlijke mensen” en met uitzonderlijke mensen bedoel je dan o.a. mensen met ADHD.
Waar ik wel een beetje tegen aankijk is tegen wat je volgens jou allemaal zou moeten doen: regelmaat in bidden en Bijbellezen hebben, dingen “bereiken die God vraagt”, je binden aan den groep (waarmee je, als ik het goed begrijp, vooral de kerk bedoelt) en dat, als je dat niet doet, God dat als zonde ziet. Je zoekt eerst naar begrijpen, schrijf je, en daarnaast compensatie in het Godsbeeld van vroeger en lijk dan pas ruimte te krijgen voor overgave, enz. In ieder geval conformeert je denken niet met de meeste dingen die je in de kerk hoort, zeg je. En nu vraag je: Wat is dat? Is dat normaal?
Nu beste vriend(in), je zult wel weten dat er diverse typen ADHD zijn. Maar er zijn wel hoofdlijnen te trekken. Dat mensen met ADHD een andere geloofsbeleving hebben, kan in zeker opzicht waar zijn, maar hoeft niet altijd het geval te zijn. Bovendien, en dat zul je ook wel weten, is zowel de geloofsbeleving als de mate van ADHD per leeftijd verschillend. Ik weet niet hoe oud je bent, maar ik denk dat het, wat jou betreft, belangrijk kan zijn om rustig te luisteren naar en proberen te verwerken van wat je in de zondagse diensten en in het algemeen in het gemeenteleven meekrijgt. Zou dat trouwens niet voor veel kerkgangers gelden? Ik denk dat het een van de goede dingen van een protestantse kerkdienst, inclusief de reformatorische, is om datgene wat je hoort en meekrijgt rustig thuis te overdenken, eventueel aan de hand van een eenvoudige Bijbelverklaring. Van de ene kerkdienst en preek zul meer meenemen dan van de andere kerkdienst en preek, maar dat geeft niet. Soms kan het Bijbelgedeelte je geweldig aanspreken en heb je stof genoeg om over na te denken terwijl veel van de preek aan je voorbij ging, een andere keer komen de woorden van een psalm erg naar je toe, een volgende keer zijn het een aantal facetten, of is het één facet, van de preek. Ik denk dat het heel waardevol is alles rustig op je te laten afkomen, ook al is een van de kernmerken van een ADHD-iemand dat hij of zij juist niet zo rustig is. Maar je kunt je erin oefenen!
En wat de regelmaat in bidden en Bijbellezen betreft: regelmaat is goed. Als we alleen maar zouden bidden of Bijbellezen wanneer we daar behoefte aan hebben zou het er waarschijnlijk dikwijls bij inschieten. Vandaar dat je ook in de Bijbel leest van regelmaat in het bidden. Daniel driemaal daags, Psalm 119:164 spreekt van zevenmaal op een dag God loven, in de tempel was het morgen- en het avond(middag)offer. En Bijbellezen aan tafel is een goede protestantse gewoonte, maar er zijn ook andere tijden te bedenken. Op je werk of in de trein of in een restaurant lees je nadat je gegeten hebt, bijvoorbeeld geen Bijbel, enz. Is dat erg? Ja, als het er helemaal bij inschiet. Nee, als we andere tijden van Bijbellezen hebben. Daarom is regelmaat goed.
Zonder regelmaat schiet veel er gemakkelijk bij in. Niet dus als ‘harde wet’, maar als zinvolle gewoontes. Maak jij, beste vriend(in) van een aantal dingen misschien niet teveel een harde wet? Terwijl het Evangelie juist is niet: geen ‘harde wet’ van dit moeten of dat moeten. Het Evangelie is: op de genade van Christus zien en de Heere uit vrije liefde proberen lief te hebben. Waarbij, dat zeg ik er ook bij, je jezelf leert en hebt leren kennen als een zondaar met velerlei tekorten en gebreken, maar met al je zonden leer je je overgeven aan de genade van de Heere Jezus Christus. Dat geeft ook zekerheid van het geloof.
Je vraagt: “Weet je dus nooit goed zeker of de hoop die je hebt eeuwig leven zal geven?” Nee, als je steeds maar denkt: dit moet en dat moet, dan zul je altijd tekort komen en nooit zekerheid vinden. Maar de zekerheid ligt in het geloof in de Heere Jezus Christus en de overgave aan Hem, zonder “de werken van de wet.” Lees wat Paulus schrijft in Romeinen 3:20-28. Ik denk aan wat Kohlbrugge (je hebt vast wel eens van hem gehoord) ergens schrijft: “Ik heb lang volgehouden met de wet in mijn handen tot de volmaaktheid te komen, maar ik zonk er al dieper en dieper in weg. En daar waar ik niet verder kon is mij de Heere ontmoet en Hij zei tegen mij: zoals je bènt ben je voor mij heilig (= gerechtvaardigd), daar niets af en daar niets toe; dat was mij ongedacht en onverwacht.”
Wat je ADHD betreft: Ik denk, als ik je vraag goed gelezen heb, dat voor jou heel belangrijk is dat je vaste structuur in je leven probeert te krijgen. Ik weet het: dat is nu juist een van de problemen voor iemand die ADHD heeft. Maar je kunt proberen je erin te oefenen. En bij het ouder worden leer je ook steeds meer om te gaan met de mogelijkheden of onmogelijkheden die je hebt en nemen de ADHD-verschijnselen voor een flink deel af. Je mag er ook om bidden dat God je steeds meer de rust geeft om met je ADHD om te gaan. Je zult het ook wel doen. Maar geef niet op. En geef het ook niet op om regelmaat in je leven aan te brengen. Verlies je het een keer (we verliezen zo vaak), begin opnieuw. Zet eventueel een wekker voor bepaalde dingen die je met regelmaat zou willen doen. En: misschien is het toch goed je te binden aan een bepaalde groep (vereniging, Bijbelkring, zangkoor, iets anders), niet omdat dat ’moet’, maar omdat je van medechristenen kunt leren en omgaan met anderen goed kan zijn.
Nog één ding: je schrijft dat je wel in gedachten tot God praat als je alleen bent of gaat slapen, maar dat daar geen regelmaat in is en daar geen eerbiedige houding bij is. Is dat laatste erg, beste vriend(in)? Natuurlijk is eerbied een belangrijk gegeven. Maar heb je wel eens de uitdrukking gehoord: Er wordt meer gebeden met de pet op dan met de pet af (bijvoorbeeld een boer, tijdens het melken)? Maak daar dus ook geen ‘harde’ wet van. Onder de dekens of op je fiets of achter het stuur van je auto mag je ook tot God bidden, ook al is dat niet de gewone gang van zaken. Beter is, en dat is ook een vorm van gebed, dat je je gedurig weet voor het aangezicht van God.
Beste vriend(in), ik hoop dat ik je wat geholpen heb. Van harte sterkte en zegen.
Ds. H. Veldhuizen
Dit artikel is beantwoord door
Ds. H. Veldhuizen
- Geboortedatum:02-01-1938
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Wapenveld
- Status:Inactief
