Duizendjarig vrederijk

Geachte dominee. In Openbaring 20:1-7 wordt gesproken over het duizendjarig vrederijk. Dit onderwerp ligt nogal gevoelig in onze reformatorische achterban. Predikanten die het chiliasme aanhangen, worden min of meer beschouwd als ketters, ondanks dat diverse oud- en kerkvaders ook geloofden in een duizendjarig vrederijk. Hoe moeten we Openbaring 20: 1-7 zien? Gaat het hier om een periode die nog moet komen of misschien al geweest is? Of is hier slechts sprake van een metafoor?

1. Het grote verschil tussen chiliasten en niet-chiliasten zit hem inderdaad in de uitleg van Opb. 20. Over het algemeen kun je zeggen dat chiliasten verwachten dat er in de toekomst een bijzondere tijd zal aanbreken van kerkbloei, vrede en welvaart op aarde, waarbij de Heere Jezus Christus voor ieder zichtbaar in deze wereld de leiding heeft. Wat Israël betreft, verwacht men in die tijd een massale bekering van het oude bondsvolk. Niet-chiliasten geloven daarentegen dat de dingen die in Opb. 20 gezegd worden, betrekking hebben op heel de tussentijd, d.w.z. de tijd tussen hemelvaart en wederkomst. Dat is in het algemeen een tijd waarin de duivel gebonden wordt, en het Evangelie de wereld ingedragen wordt zodat mensen de Heere Jezus gaan erkennen als Zaligmaker.

2. Er is niet één soort chiliasme. Grofweg kun je ze indelen in gematigde en extreme chiliasten. De gematigden, ook wel postmilleniaristen genoemd, zeggen dat Christus wederkomt na (post) de duizend jaren. Vertegenwoordigers: Jonathan Edwards, Wilhelmus á Brakel. Extreme chiliasten noemt men premilleniaristen. Zij verwachten dat de Heere Jezus eerst terugkomt, daarna duizend jaar op aarde regeert met Zijn gelovigen, en daarna de geschiedenis voltooit. Vertegenwoordigers van dit type: Irenaeus (kerkvader), Abr. Capadose, E.G. White (naar eigen zeggen een profetes).

Een aparte vermelding bij deze laatste vorm van chiliasme verdient het zgn. dispensationalisme, dat we onder andere vinden bij J. N. Darby, de 'vader' van de Vergadering der gelovigen (waartoe ook dr. Ouweneel behoort) en de beroemde (beruchte?) schrijver Hal Lindsey. Deze stroming deelt heel de geschiedenis in, in bepaalde tijdperken of bedelingen (dispensaties). Hal Lindsey ging daarbij nogal ver in het aanwijzen van bepaalde gebeurtenissen uit de actualiteit die tekenen zouden zijn van het aanbreken van een nieuwe bedeling.

3. Tot hen die het chiliasme afgewezen, of in ieder geval niet geleerd hebben, behoren Augustinus, Luther, Calvijn en Voetius. Weliswaar zijn er een aantal puriteinen en oudvaders, bij wie chiliastische uitspraken te vinden zijn, bijvoorbeeld als er gesproken wordt over de toekomst van Israël, maar iemand als prof. Van Genderen heeft er al opgewezen, dat het maar de vraag is of je die uitspraken "chiliastisch" kunt noemen.

4. Belangrijke argumenten, die gebruikt zijn: de Heere Jezus geeft in Zijn toespraak over de eindtijd (o.a. Mat. 24) geen enkele reden om te denken aan een duizendjarig vrederijk dat aan Zijn Wederkomst voorafgaat, integendeel. Hij spreekt juist van de grote verdrukking. Het is niet goed om je hele toekomstverwachting te laten bepalen door één schriftgedeelte (Opb. 20) dat ook onder gelovige uitleggers zo verschillend wordt opgevat Ook vinden we in de Bijbel geen teksten die zeggen dat er twee wederkomsten of twee opstandingen der doden zullen plaatsvinden. Tenslotte is ook de massale bekering van Israël iets, dat mensen in het N.T. alleen zouden kunnen afleiden uit een bepaalde uitleg van Rom. 11, maar het is maar de vraag of daar over zoiets als een volksbekering gesproken wordt. Ook dit punt horen we niet in Jezus' rede over de laatste dingen.

Dit waren zo maar enkele gedachten. Misschien dat een chiliast zich niet helemaal zou kunnen vinden in mijn beschrijving, maar dat is -zoals ik aan het begin al schreef- in het kader van dit korte stukje eigenlijk onvermijdelijk. Als je meer wilt weten, kun je bijvoorbeeld lezen:

- H. Bavinck, Gereformeerde Dogmatiek IV, Kampen 1998 (herdruk)
- K. Dijk, Het einde der eeuwen, Kampen 1952 (tweedehands volop verkrijgbaar)
- J. van Genderen, De verwachting van een duizendjarig vrederijk, Kampen 1984
- G.H. Kersten, De Gereformeerde Dogmatiek II, Utrecht 1988

Ds. A. van der Zwan