Vraag
Aan een HHK-dominee (liefst dominee Joppe) die meewerkt aan de Statenvertaling met uitleg. Ik kreeg onlangs de brochure in de brievenbus over de Statenvertaling met uitleg. Ik vind het een mooi initiatief, maar wat ik me echter afvraag is het volgende. In de Statenvertaling staan veel oud-Nederlandse woorden en is de grammatica en zinsopbouw ook veel in het oud-Nederlands. Ik snap dat de Statenvertaling het dichtst bij de oorspronkelijke tekst staat en veel woorden het best de lading dekken en dat dit een reden is waarom de voorkeur aan de Statenvertaling wordt gegeven. Maar als er hedendaagse grammatica gebruikt wordt blijft de inhoud toch hetzelfde, dan is daar toch niets mis mee? Zou het geen mooie kans zijn om dit in deze uitgave aan te passen? Kinderen die net kunnen lezen of grammaticale begrippen leren zullen toch ook opmerken dat het ‘niet klopt’ met zoals ze op school leren. Zomaar enkele voorbeelden van een aantal woorden: geve, zeide, den, ziende, iegelijk, neme, neder, hebbende, ulieden, benevens, waart, waarmede, gij, huize enz, enz. Nu snap ik dat je hierover heen kunt lezen, maar waarom niet dit veranderen? Wat is de reden hiervoor? Zelf merk ik dat je tijdens het lezen deze woorden al automatisch verandert. Nu bedoel ik het met respect, maar als ik een gewoon boek van vroeger uit de doos van mijn ouders zou pakken, zou ik ook snel afhaken, door het oud-Nederlands, omdat het gewoonweg moeilijker leest. Natuurlijk begrijp ik dat je de Bijbel moet onderzoeken. Deze vraag komt ook echt vanuit mijn hart. Zelf kerk ik in de HHK, waar ook de Statenvertaling gebruikt wordt. Thuis lezen wij echter ook al een poos de Herziene Statenvertaling, naast de Statenvertaling en ik merk dat hierin de grammatica en oud-Nederlandse woorden wel veranderd zijn en daardoor alles toch makkelijker te begrijpen is, met name ook voor de (jonge) kinderen. Het is veel begrijpelijker, sommige dingen snap je direct in één keer, terwijl als je het leest in de Statenvertaling, je geen idee hebt wat bepaalde woorden betekenen. Natuurlijk kun je dit vervolgens uitzoeken, maar als je bijvoorbeeld aan tafel leest tijdens de maaltijd is dit ook weer een onderbreking, terwijl als er een hedendaags woord staat het direct duidelijk is. In deze Statenvertaling met uitleg zie je dat bepaalde oude woorden in een kolom worden uitgelegd door een bekender woord met dezelfde betekenis, een synoniem. Wat is de reden dat het oudere woord onthouden moet worden, zoals have, toetelde of bekkens enz.? Het houdt me oprecht bezig, met name ook omdat ik denk dat eenvoud zo belangrijk is en voor de jeugd het taalverschil met de Bijbel en het hedendaagse Nederlands zo groot is en ze daardoor sneller afhaken of minder goed luisteren en minder snel begrijpen. Ik bedoel dus echt de grammatica en de gewone normalere woorden en niet de echt bijbelse begrippen zoals zalig, rechtvaardig, heiligmaking, wedergeboorte enz.
Antwoord
Beste vriend of vriendin,
Allereerst wil ik je hartelijk bedanken voor je reactie. Je vindt het een mooi initiatief. Het is inderdaad mooi en ook uniek om met meer dan honderd mensen uit maar liefst zes verschillende kerken te werken aan dit grote project “Bijbel met uitleg”. Het gaat ons om de verstaanbaarheid van Gods Woord met name voor onze jongeren.
Ik ben ook blij met de vraag die je stelt. Je schrijft dat die vraag uit je hart komt. Daarin proef ik liefde voor het Woord van God en je verlangen dat ook anderen de Bijbel leren verstaan. Je vraagt je af waarom in deze “Bijbel met uitleg” de Statenvertaling niet wat is aangepast door bijvoorbeeld oud-Nederlandse woorden in de tekst te vervangen door een synoniem en soms de zinsbouw wat aan te passen. Sommige mensen veranderen dat inderdaad tijdens het lezen van de Statenvertaling.
De initiatiefnemers van dit project hebben er bewust voor gekozen om de onveranderde Statenvertaling zoals die door de GBS wordt uitgegeven te gebruiken. De reden daarvan is dat er bij wijzigingen in de Statenvertaling, zoals jij voorstelt, weer een nieuwe vertaling gaat ontstaan. Dit brengt verdeeldheid teweeg en dat willen we absoluut voorkomen. Het maken van een aangepaste Statenvertaling is ook niet de taak van uitgeverij De Banier, waar de Bijbel met uitleg D.V. april/mei 2015 gaat verschijnen. Dit is ook niet de taak van de GBS, maar naar mijn mening een verantwoordelijkheid van de synode van de verschillende kerken. Overigens zijn door de GBS in de loop der jaren al verschillende woorden in de tekst van de Statenvertaling vervangen. In de huidige GBS-bijbels is bijvoorbeeld wijf vervangen door vrouw.
In de “Bijbel met uitleg” staat dus de onveranderde Statenvertaling, weliswaar met heel veel uitleg en toelichting. Van harte aanbevolen!
Met vriendelijke groet,
Ds. J. Joppe
Dit artikel is beantwoord door
Ds. J. Joppe
- Geboortedatum:29-11-1966
- Kerkelijke gezindte:Hersteld Hervormd
- Woon/standplaats:Woudenberg
- Status:Inactief
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Enkele voorbeelden van wijzigingen in eerdere en latere uitgaven:
eerder: wees mij genadig – later: zijt mij genadig (Ps. 9:14); eerder: van de weg der – later: des weegs der (Jer.4:11); eerder: was op het eiland – later: was in het eiland (Openb.1:9); eerder: verf – later: verve (Ezech.10:9); eerder: nauwer – later: benauwder (Ezech.42:6); eerder: maanstondig – later: maandstondig (Jes.30:22); eerder: wijsgeren – later: filosofen (Openb.1:9).
Deze voorbeelden laten zien dat de GBS wijzigingen in de vertaling wel geoorloofd acht, maar ook dat een ouder taalgebruik daarbij meestal hun voorkeur heeft.
Ik zou het daarom fijn vinden als de initiatiefnemers van de Bijbel met uitleg een GBS-uitgave uit de beginjaren als uitgang namen. Of nog liever de Statenvertaling van daarvóór, waarin 'consciëntie' nog geweten was en 'kond gedaan' verkondigd. En 'wijf' was toen ook al vrouw.
