Vraag
Sinds een tijdje heb ik last van dwanghandelingen en voor al van dwanggedachten. Als ik een negatieve gedachte binnen krijg en ik zet bijvoorbeeld iets neer, dan pak ik het weer op en zet ik het weer neer en pak ik het weer op en zet ik het weer neer, maar dan met een positieve gedachte. Niet alleen bij het neerzetten van dingen, maar ga ik ook meerdere malen deuren open en dicht doen, lichten aan en uit doen, teruglopen, kraan aan en uit doen, sociale media, sms, whatsapp en e-mail berichten opnieuw typen en verzenden. De negatieve gedachten zijn vaak: vloekgedachten, dat er iets ergs gebeurt met een persoon, liedjes met kwade teksten, zonden doen. De positieve gedachten die ik moet overdenken zijn vaak: positief denken over de Heere God, dat het goed komt met een persoon, liedjes met goede teksten, goede daden doen. Omdat ik de positieve gedachten moet overdenken in mijn hoofd en ondertussen een handeling verricht, kost dit allemaal erg veel tijd. Wees dus niet verbaasd als u dit bericht vier keer ontvangt (klopt - red.). Verwacht de Heere God dit van mij? Dan is er nog iets waar ik last van heb. Ik heb een soort fobie ontwikkeld voor het getal zes, omdat dat getal deel uitmaakt van 666. Ook vermijd ik getallen zoals achttien, want zes plus zes plus zes is achttien. Ook moet ik een horizontale lijn boven een verticale lijn neerleggen, anders ga ik denken aan het Petruskruis, terwijl ik wil denken aan het Christuskruis. Ook hierbij ga ik herhalingsprocessen uitvoeren. Verwacht de Heere God dit van mij? Ben ik nu mijn eigen regels aan het op stellen? Ik wil niet bang zijn voor later, want ik weet dat Jezus Christus ook voor mij is gestorven en dat Jezus Christus mij gered heeft. Met mijn dwangstoornis gaat het gelukkig wel iets beter, maar ik zit gewoon vol met vragen.
Antwoord
Wat u beschrijft is inderdaad typisch een dwangstoornis - angst voor bepaalde opwellingen, gedachten, gevoelens. En daarom die gevoelens in bedwang willen krijgen. Door ze te vermijden, te proberen te onderdrukken, of ongedaan te maken door middel van gedachten of handelingen. Die moeten de opwellingen neutraliseren.
U weet daar kennelijk al het een en ander over, denk ik als ik dit zo lees. Want u presenteert uw klachten zo helder. De vraag of God dit van u wil, of iets van die strekking, hoor ik wel vaker. In de Bijbel wordt vaak opgeroepen om te veranderen, bepaalde dingen weg te doen, af te leggen, tot zelfbeheersing. Maar dan gaat het volgens mij vooral om dingen van de wil. Om strevingen. Terwijl de invallende gedachten en voorstellingen bij dwang juist ongewild zijn. Iets wat degene die eraan lijdt heel graag kwijt zou zijn.
Iedereen heeft namelijk 'intrusies', invallende gedachten die bij wijze van spreken nergens op slaan. Maar mensen die niet aan dwang leiden kunnen die negeren. Zo dat ze blijven wat ze zijn, een soort van ruis. Mensen die wel aan dwang lijden, kunnen dit echter niet. De manier waarop zij van hun dwanggedachten af proberen te komen (namelijk: door de invallende gedachten te onderdrukken of door middel van dwanghandelingen) werkt averechts. Die vereist namelijk dat aan de dwanggedachten voortdurend aandacht geschonken wordt. En dan is de vicieuze cirkel, ofwel de negatieve spiraal op gang.
Soms overdekt de dwang een ander probleem. Soms ook niet. Zo dat al het geval is, dan is het onderliggend probleem toch heel moeilijk op te lossen zo lang de dwangklachten overheersen. Dus het heeft altijd zin om eerst aan de dwang te werken. Door ermee te oefenen de dwanghandelingen achterwege te laten. Dat is heel pittig. Maar het is wel wat moet gebeuren. Dwang is typisch een stoornis waar voor geldt dan een “oplossing” (nare gedachten onder controle krijgen) het probleem is geworden.
En dan terug naar uw vraag. Het kan heel beangstigend zijn om negatieve gedachten, agressieve gedachten, lasterlijke gedachten, associaties met duisternis te laten bestaan zonder daar iets tegen te doen. Toch is dat het werk dat moet gebeuren. Die gedachten zijn niet in de hand te houden door er voortdurend op te letten. Dan worden ze alleen maar erger.
Er staat in de Bijbel op meerdere plaatsen te lezen dat er uit het menselijk hart van alles aan lelijks voortkomt. Dat geldt voor iedereen. Dat is iets geestelijks. Ik kan daar niets deskundigs over zeggen. Maar mijn overtuiging is dat we daar verlossing voor nodig hebben. En het vernieuwende werk van de Heilige Geest.
Wat ik nu in het kort zeg over hoe om te gaan met dwang, staat heel mooi beschreven in het boekje van Cees Roest, “Wat dwang met je doet”. U kunt er over lezen. En zien dit in de praktijk te brengen. Mogelijk met steun van anderen. Het kan ook zijn dat dat niet genoeg is, en dat u behandeling nodig hebt. Meestal is er behandeling nodig om tot vermindering van dwangklachten te komen.
Met vriendelijke groet,
Els de Bruin
