Licht ontvlambaar oppaskindje

Wij hebben een oppaskindje van 6 jaar. Het kind is heel gauw boos. De laatste tijd, en zeker sinds hij naar groep 3 gaat, krijg je dan uitspraken terug van: ik doe dat niet, ik ga het helemaal kapot maken, ik wil dood, ik ga glas gooien en als jij er in stapt heb jij lekker glas in je voet enz. En hij gaat zichzelf ook pijnigen, haren trekken, met zijn nagels striemen over zijn huid. Ik heb zijn moeder verschillende keren aangesproken hierover, maar die geeft dan het advies om dit te negeren. Als je met hem gaat kroelen, heb je ook kans dat de boosheid zakt, maar hij blijft licht ontvlambaar. Negeren helpt maar ten dele. Zijn er nog meer tips/adviezen om met zulke buien om te gaan?

Beste vraagsteller,

Bedankt voor uw vraag. Begrijpelijk dat u vraagtekens plaatst bij het gedrag van uw oppaskindje. Er zijn meer kinderen die gedrag vertonen waarmee ze zichzelf of anderen pijn doen. Soms gaat dat vanzelf over, maar in veel gevallen zit er iets achter en is het van belang om te achterhalen waar het gedrag vandaan komt.

Uit uw verhaal kan ik niet opmaken hoe lang het beschreven gedrag al gaande is. Vertoont hij dit gedrag al van kleins af aan of is hij het later gaan vertonen? In het laatste geval zou er gekeken kunnen worden of er zich iets heeft afgespeeld in het leven van dit jongetje (iets ingrijpends bijvoorbeeld), wat dergelijk gedrag zou kunnen verklaren.

Tevens is het goed om te kijken in welke situaties hij dergelijk gedrag laat zien. Is het thuis en bij u als oppasouder(s) of laat hij het ook op school, bij vriendjes en in andere situaties zien? Ook kan het helpen om eens te kijken op welke momenten hij dit gedrag laat zien. Is dat bijvoorbeeld nadat hij gecorrigeerd wordt? Nadat hem iets niet lukt? Of op een ander moment? Het kan helpen om eens een tijdje in een dagboek bij te houden op welke momenten het gedrag vertoond wordt; het kan zijn dat er een patroon zichtbaar wordt.

Soms zijn er momenten op de dag die dit gedrag uitlokken. Als u weet wanneer dit kind zich meestal zo gedraagt, kunt u alert reageren en het gedrag soms ‘voor’ zijn. Als het gedrag zich bijvoorbeeld voordoet nadat hij gecorrigeerd wordt en er doet zich een situatie voor waarin u hem moet corrigeren (en hij dus waarschijnlijk boos zal worden), dan kunt u hem iets verbieden en tegelijkertijd alternatief gedrag aanbieden. Op die manier begeleidt u hem in het uiten van zijn boosheid. Heeft hij zijn boosheid op een andere manier geuit dan zoals hij nu doet, geef hem dan een compliment of doe iets leuks met hem als beloning. Op die manier krijgt hij positieve aandacht voor negatieve gevoelens die hij op de juiste manier afreageert.

Een andere mogelijkheid die bij me naar boven komt na het lezen van uw verhaal, is dat er mogelijk sprake kan zijn van faalangst, die zodanig veel frustratie bij dit kind oproept dat hij het uit in boos en zelfbeschadigend gedrag. U geeft aan dat het gedrag sinds hij naar groep 3 gaat is verergerd. In groep 3 wordt, veel meer dan in de kleuterklassen, iets verwacht van een kind. Hij moet leren en presteren en bij sommige kinderen geeft dit een grote druk en een angst voor falen. In zo’n geval is het belangrijk om de faalangst aan te pakken en de eigenwaarde en het ‘geloven in jezelf’ van het kind te vergroten.

Zoals u aangeeft, heeft u het gedrag wat u waarneemt, besproken met de moeder van het kind. Een hele goede stap. Uit uw verhaal begrijp ik dat de moeder het gedrag van haar zoon negeert, maar ik begrijp van u dat dit slechts ten dele helpt. Mogelijk kunt u met de moeder eens nader naar het gedrag het dit kind kijken (met behulp van bovenstaande vragen), om te achterhalen hoe het gedrag er precies uit ziet, wanneer het voorkomt, in welke situaties het voorkomt en of jullie samen een strategie kunnen bedenken om het gedrag te verminderen. Zeker wanneer het gedrag in meerdere situaties te zien is, is het van belang dat volwassenen eenzelfde aanpak hanteren richting het kind.

Mocht u het idee hebben dat er sprake is van dieperliggende problematiek (bijv. faalangst) dan zou u met de moeder de mogelijkheid van hulpverlening kunnen bespreken. Er zijn tegenwoordig verschillende cursussen en hulpverleningsvormen die de achterliggende oorzaak van dergelijk gedrag kunnen aanpakken, met als gevolg dat het boze en zelfbeschadigende gedrag afneemt.

Ik wens u veel sterkte en succes toe.

Hartelijke groet,
Alice Pleiter

Dit artikel is beantwoord door

MSc E. A. Pleiter-Visscher

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven