Vraag
Een vraag over het geweten. We kennen allemaal de discussie over het vrouwenstandpunt van de SGP en de juridische strijd die is gevoerd. We kennen ook allemaal de uitkomst zoals die nu door het partijbureau van de SGP is voorgesteld. Het overeind houden van het beginselprogramma en tegelijkertijd het aanpassen van het reglement. Ds. G. Hoogerland schrijft in het RD het volgende: "Er zijn mensen die beven bij de gedachte dat wij zullen gaan buigen voor het gouden beeld. Mensen die door alles heen begeren die genade te mogen beoefenen om met de jongelingen te zeggen: U zij bekend, o koning! dat wij uw goden niet zullen eren. Mensen die begeren in praktijk te brengen wat in onze Heidelberger staat geschreven, alzo, dat ik eer van alle schepselen afga, en die varen late, dan dat ik in het allerminste tegen Zijn wil doe (HC zondag 34)". Mijn vraag is: Hoe komt het toch dat mensen die vast willen houden aan een traditie, gewoonte of bijbels principe, altijd een claim leggen op de waarheid, het volk van God en het geweten?
Antwoord
Het lijkt erop dat de steller van deze vraag zich ergert aan het gebruik van, laten we zeggen, grote woorden door ds. Hoogerland in dit citaat en in vergelijkbare passages van de hand van anderen. Ik kan me dat wel voorstellen. Eigenlijk zou ik u voor uw bestwil willen aanraden om deze uitspraken te laten voor wat ze zijn, eraan voorbij te gaan. Want wie is in het licht van de eeuwigheid en van 2000 jaar kerkgeschiedenis immers om het even welke predikant? En is de Bijbel als kenbron niet zodanig van een overwegend belang dat die u genoeg zou moeten zijn?
Maar ik kan me tevens voorstellen dat u het type uitspraken dat u bedoelt, niet zomaar van u kunt afzetten. Ze hebben immers een zeker beslag, misschien wel op de meerderheid van de mensen in uw leefomgeving. En als u dan zelf twijfelt aan de zeggingskracht van het gezegde, dan kan dat behoorlijk ´schuren´ tegen elkaar. In de conversatie, of alleen bij u van binnen.
Ik ga even terug naar het citaat dat u noemde omdat het ons misschien iets leert. Het voert ons mee naar de situatie waarin Sadrach, Mesach en Abed-Nego als enigen niet bogen voor het beeld dat de koning van Babel had laten maken. In die situatie ging het om een onherroepelijke keuze voor of tegen de Ene, de God van Israël. In zijn beginzin beweert de schrijver blijkbaar dat het aanpassen van het reglement van de SGP met een dergelijke uitzonderlijke keuze gelijkstaat – en wel met de verkeerde keuze. Dat hij hiermee ´politiek´ en de SGP een veel te hoge status geeft, beseft hij vermoedelijk niet. Want er hebben eeuwenlang christenen geleefd zonder enige flauwe notie van politiek en van onze vertegenwoordigende democratie en de SGP bestaat al wel lang, maar toch nog maar sinds 1918. Men kan zich, dit bedenkend, afvragen of deze predikant zich over dit onderwerp wel zo druk mag maken. Is een predikant niet een zielzorger? Of gaat het hier werkelijk om de keus tussen de Ene God en de afgoden?
Voor een neutrale beschouwer was het natuurlijk meteen duidelijk dat de aangehaalde uitspraak geen enkele affiniteit veronderstelt met het onderscheid tussen hoofdzaken (wie is de ware God en wat zijn slechts afgoden) en bijzaken (mag een vrouw op een kieslijst staan van een partij in Nederland die zich aan de gereformeerde beginselen wil houden). Dat dit onderscheid desalniettemin volop een christelijk beginsel mag heten, lezen we bij de apostel Paulus. Deze stelt dat over bijzaken een ieder in zijn gemoed ten volle overtuigd moet zijn. Als Paulus dit zo schrijft, dan betekent dat, dat dit onderscheid legitiem is.
Het werkelijke probleem zit hem natuurlijk hierin dat wat voor de één een bijzaak is, voor de ander hoofdzaak kan zijn. En dat gaat in het milieu van ds. Hoogerland onder meer terug op het jarenlange stelselmatige verwaarlozen van het probleem van de hoofd- en bijzaken. Daaraan is veel te weinig aandacht geschonken en bovendien houdt men er (te) weinig rekening mee dat ook zij die autoriteit hebben op geestelijk gebied feilbaar zijn en het op, misschien ondergeschikte, punten mis kunnen hebben. Zulke gedachtegangen bevorderen natuurlijk de neiging om verschillen van mening niet te tolereren en min of meer automatisch verdwijnt dan het (bijbelse!) onderscheid tussen hoofd- en bijzaken onder tafel.
Ook de vooraanstaande SGP´er A. A. van der Schans heeft hierover geschreven. Al enige tijd geleden kenmerkte hij het klimaat in de Gereformeerde Gemeenten als volgt: "Bij het in detail uitwerken van de eigen cultuur en identiteit komen vanzelf de afwijkingen openbaar" (zodat die steeds minder getolereerd worden, JZ) En verder: "Wanneer de groepsnorm normatief en canoniek wordt, verdwijnt de behoefte en de noodzakelijkheid om onderscheid te maken tussen hoofd- en bijzaken." Ten diepste speelt hier ook het type Bijbeluitleg in mee dat gehanteerd wordt. Althans, dat vermoed ik, want op dat terrein ben ik niet volledig op de hoogte. Anderen zouden hierover beter kunnen uitweiden dan ik.
In elk geval is nu wel begrijpelijk waarom, zoals de vraagsteller het noemt, altijd een claim wordt gelegd op "het volk van God." Zij zijn de dragers van de 'groepsnorm' zoals Van der Schans dat noemde. Deze waarheidsclaim veronderstelt ook een (grote) ongelijkheid op geestelijk gebied binnen de eigen gemeenschap. Er zijn gezaghebbende bekeerden in de gemeente en anderen die zich alleen maar aan de eersten behoren te spiegelen. De meest essentiële vorm van communicatie tussen de twee groepen, die over de weg tot het persoonlijke heil, zal onwerktuiglijk een element van toetsing (van de tweede groep) in zich hebben. Bij die toetsing gaat het om tekenen, kenmerken en signalen van het leven met de Geest, het leven in Christus, de bevinding. Maar wanneer men communiceert aan de hand van (uiterlijke dan wel meer innerlijke) kenmerken, tekenen ofwel signalen, vervalt ten enenmale het onderscheid tussen hoofd- en bijzaken. Dat onderscheid is, als het gaat om tekenen, volledig irrelevant.
Wel, ik vermoed nu dat dit verschijnsel mede doorwerkt in heel de communicatie in de Gereformeerde Gemeenten: het type communicatie waarbij kentekenen een hoge waarde hebben, staat haaks op elk onderscheid in hoofd- en bijzaken. En dan is het moeilijk om er toch aan vast te houden dat dit onderscheid binnen een christelijke gemeenschap kan bestaan, legitimiteit heeft en in de Bijbel terug te vinden is.
Dr. J. P. Zwemer
Dit artikel is beantwoord door
Dr. J. P. Zwemer
- Geboortedatum:09-07-1960
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Serooskerke
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Historicus en schrijverDit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Helemaal met Bert eens... Ik (als GG) was erg blij met reactie van ds Silfhout! Jammer dat in het rd daarna weer veel negatieve reacties daarop kwamen maar ik vind het heel knap hoe ds. Silfhout zo duidelijk en toch niet aanvallend reageerde op ds Hoogerland.
Als ik dhr Zwemer goed begrijp dat zegt hij:
- Het vrouwenstandpunt van de SGP is geen hoofdzaak maar bijzaak;
- Predikanten zouden zich wat hem betreft niet direct druk moeten maken over de positie van de vrouw in een politieke partij; predikanten zijn in de eerste plaats zielzorgers.
- In de communicatie in de GG nemen spelen tekenen of uiterlijke kenmerken van het geloof een grote rol; want middels tekenen of uiterlijke kenmerken blijkt of iemand bekeerd is.
- Doordat er zoveel nadruk ligt op die tekenen, is er geen juist zicht meer tussen hoofd en bijzaken.
Ik vraag me nog wel af hoe we het juiste zicht op hoofd- en bijzaken weer terug kunnen krijgen. Door minder nadruk te leggen op die kenmerken? Dat komt op mij nogal abstract over, maar misschien begrijp ik het niet goed.
Anderzijds: het feit dat deze discussie over het vrouwenstandpunt op gang komt, getuigt al wel van meer openheid en meer ruimte voor onderlinge verschillen.
Ik vind dit een heel goed antwoord juist omdat de discussie door dhr. Zwemer breder wordt getrokken. In mijn ogen is het claimen van 'de waarheid' door 'Gods volk' iets wat, om het zo te zeggen, de vrijheid van meningsuiting van heel grote groepen belemmert.
Omdat Gods kind iets zegt is het zo. Want stel dat je daar tegen ingaat, dan ga je dus tegen God in. Beste vraagsteller, dat is niet waar! De Bijbel is de norm, niet de interpretatie van een tekst door slechts één persoon die min of meer claimt het recht op de waarheid te bezitten.
Waar ik altijd heel veel moeite mee heb: als het waar is dat liefde gunnend maakt, waarom gunnen veel mensen een broeder in het geloof geen afwijkend standpunt?
Misschien moet ds. Hoogerland zichzelf die vraag maar eens stellen..
Groet van een gergemmer die belijdt te geloven in één Heilige Algemene Christelijke Kerk.
Het voorstel van het hoofdbestuur van de SGP is niet het toestaan van vrouwen op de lijst.
Het is het juridisch wegnemen van de belemmeringen.
Met name door de rechterflank (moderamen GGiN) en bijv. ds. Hoogerland is deze discussie bevuild. Men heeft een dwang op het geweten gelegd onder voorwendselen als "glijdende schaal" etc. Gisteren avond werd er bij ons gestemd over het voorstel. Met name deze laatste groep heeft alles uit de kast getrokken om tegen het voorstel te stemmen. Zo stuurde de lokale GGiN een brief aan de vergadering, die moest worden voorgelezen, waarin het standpunt van de moderamen van de GGiN nog een keer dunnetjes werd uiteengezet. Ook daar werd weer een direct verband gelegd tussen "hen die de Heere wensen te vrezen" en daarom tegen dit voorstel moesten stemmen.
Met andere woorden: als u voor het voorstel stemt heeft u daarmee aan tegen Gods woord, de belijdenis en de bevinding van Gods kinderen in te gaan.
Mensen die de absolute waarheid claimen vind je niet uitsluitend en de kerk en bij mensen die vasthouden aan tradities.
Ook buiten de kerk, denk maar aan de politiek (zwart/wit) en bij b.v. voetbalsupporters leven dit soort gedachten, ik ben een echte supporter maar jij bent een namaaksupporter.
Binnen de kerk is de gedachte “wij hebben het alleenrecht op de waarheid” niet alleen te vinden bij de traditionele gelovigen. Ook in de progressieve “linkse” kerken komt dit voor.
Het verbaast mij altijd dat dominees, zelfs in de preek proberen “de waarheid” aan hun of haar kant te krijgen. Wonderlijk dat deze herders en leraren kennelijk echt geloven dat wij zondags de wekker zetten om dit zelfingenomen geklessebes aan te horen.
De theologische inzichten van een bepaalde groep of enkeling “bindend” verklaren voor de gehele Christelijke kerk is geestelijke dwang en werkt heel erg contraproductief voor de Kerk met een hoofdletter.
Het klopt vast ook dat dit verschijnsel (de waarheid claimen) bij meer vrijzinnige kerkgenootschappen of zelfs bij voetbalclubs kan voorkomen. Mensen willen nu eenmaal graag hun gelijk halen.
Maar ik hoop toch dat er een belangrijk verschil is. Het claimen van de waarheid, en spreken alsof alleen jij Gods wil vertolkt, doen mensen wel altijd vanuit oprechte liefde tot God en vanuit een oprechte bezorgdheid. En in mindere mate om hun gelijk te halen. Dan zou ik niet zo snel een term als '' bevuilen'' in de mond nemen. Door de discussie zo hoog in te zetten, maakt ds. Hoogerland het gesprek inderdaad onmogelijk, maar hij doet dat wel vanuit een oprechte overtuiging dat het de verkeerde kant opgaat.
Ik vind de vraag van sydneylover een goede: Waarom gunnen mensen hun broeder/zuster in het geloof geen afwijkend standpunt?
Omgaan met verschillende standpunten is lastig, vraagt wederzijds respect en geduld. Dan moet je ook 'tegenstanders' in het debat respectvol behandelen, ook al doen zij dat niet.
Het valt mij op dat mensen 'de waarheid' verschillend uitleggen. Sommigen maken ervan dat het gaat om bepaalde theologische dogmas, praktijken, gewoonten of hoe je de vertaalslag moet maken van wat de Bijbel leert naar een dagelijkse praktische uitwerking. Hier kan verschil van inzicht zijn. Door een bepaalde toepassing hier als de enige juiste te verklaren loop je het gevaar verder te gaan dan wat de Bijbel zegt.
Er zijn echter ook bepaalde dingen onbestwistbaar. Paulus zegt niet tegen de Galaten: ok jullie zijn van mening dat je je moet laten besnijden, ik denk van niet maar laten we elkaars mening accepteren. 'Let's agree to disagree'. Integendeel. Paulus zegt dingen als: "U bent van Christus losgeraakt, u die door de wet gerechtvaardigd wilt worden; en daarmee bent u uit de genade gevallen." (Gal 5,4)
Ik heb de indruk dat dit onderscheid meer en meer verloren gaat. Aan de ene kant heb je mensen die dingen die relatief zijn tot absoluut willen maken. Aan de ander kant heb je mensen die dingen die absoluut zijn tot relatief willen maken.
In 2 Thes 2:9-12 zegt Paulus: "Daarentegen is diens komst naar de werking des satans met allerlei krachten, tekenen en bedrieglijke wonderen, en met allerlei verlokkende ongerechtigheid, voor hen, die verloren gaan, omdat zij de liefde tot de waarheid niet aanvaard hebben, waardoor zij hadden kunnen behouden worden. En daarom zendt God hun een dwaling, die bewerkt, dat zij de leugen geloven, opdat allen worden geoordeeld, die de waarheid niet geloofd hebben, doch een welgevallen hebben gehad in de ongerechtigheid."
Er bestaat zeker een absolute waarheid, en mensen met gebrek aan liefde tot deze waarheid dreigen verloren gaan. Het vraagt liefde voor waarheid, die in de eerste plaats verankerd is in de relatie tot de Persoon van de Heere Jezus, en wijsheid van boven in te zien waar we speelruimte hebben en waar niet.
Ik geloof in één God de almachtige Vader
Schepper van hemel en aarde, van al wat zichtbaar en onzichtbaar is.
En in één Heer, Jezus Christus,
eniggeboren Zoon van God,
vóór alle tijden geboren uit de Vader.
God uit God, licht uit licht, ware God uit de ware God.
Geboren, niet geschapen, één in wezen met de Vader,
en door wie alles geschapen is.
Hij is voor ons, mensen, en omwille van ons heil uit de hemel neergedaald.
Hij heeft het vlees aangenomen door de heilige Geest uit de maagd Maria
en is mens geworden.
Hij werd voor ons gekruisigd,
Hij heeft geleden onder Pontius Pilatus en is begraven
Hij is verrezen op de derde dag, volgens de Schriften.
Hij is opgevaren ten hemel: zit aan de rechterhand van de Vader.
Hij zal wederkomen in heerlijkheid om te oordelen levenden en doden
en aan zijn rijk komt geen einde.
Ik geloof in de heilige Geest die Heer is en het leven geeft
die voortkomt uit de Vader en de Zoon;
die met de Vader en de Zoon tezamen wordt aanbeden en verheerlijkt;
die gesproken heeft door de profeten.
Ik geloof in de ene, heilige, algemene en apostolische kerk.
Ik belijd één doop tot vergeving van de zonden.
Ik verwacht de opstanding van de doden
en het leven van het komend rijk.
Dit moet toch voldoende zijn ? Als we nu eens afspreken dat de rest "bijzaken" zijn.
Dat zou een omslag betekenen.
Het spreekt voor zich dat een intensieve en kritische interreligieuze dialoog gevoerd moet worden.
Zo lang God zich niet rechtstreeks openbaart aan de mensen, begeeft Hij zich nergens anders dan in en tussen de mensen.
Het betekent niets anders dan dat we onszelf, en de ander, in ons mens-zijn leren begrijpen en leren waarderen.
Dat zal een basis zijn voor een morele en existentiële verbondenheid die zijn weerga niet kent.
Er is een verschil tussen de waarheid denken te hebben, en een mening hebben.
Als je zegt dat je de Waarheid hebt (dus een relatie met Jezus Christus), dan zal Zijn Geest je in de volle waarheid leiden. Dan komen er kenmerken, waaraan je kunt zien, dat je de Waarheid hebt:
Liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing.
Als we deze kenmerken zouden aanhouden, ipv uiterlijke kenmerken, dan zouden de discussie's tussen christenen onderling, binnen de kerk, politiek en in de media, een hele andere inhoud krijgen.
Door de Waarheid in Christus komt er meer onderscheidingsvermogen op hoofd- en bijzaken. Ook in de politiek.
Er zullen over bijzaken altijd wel verschillende meningen blijven, ook bij Gods kinderen onderling, maar omdat het bijzaken zijn, is er meer ruimte voor een andere mening.
Het claimen van de waarheid heeft een gevaar in zich:
Omdat ik weet dat ik de waarheid heb, ben ik beter dan jij...
Dat kom je in de wereld tegen maar ook in de kerk. Omdat deze hoogmoed in onze (oude) natuur zit.
De bijbel is de norm. Wat hierin staat zou voor iedere christen gelijk moeten zijn. Voor deze Waarheid moet je strijden en op de barricades staan. Dit is de absolute waarheid, zoals @Gerard zo mooi zegt.
Er is zoveel verwarring, omdat de duivel ons af wil leiden van de hoofdzaken. De tijd en gedachtes die men geeft aan (discussie's over) bijzaken, kan men in ieder geval niet besteden aan de hoofdzaken. Dit geldt op alle terreinen: kerk, media, politiek, sociaal enz.
@WolffMSd, je schrijft:
'Het claimen van de waarheid, en spreken alsof alleen jij Gods wil vertolkt, doen mensen wel altijd vanuit oprechte liefde tot God en vanuit een oprechte bezorgdheid. En in mindere mate om hun gelijk te halen.'
Hierin zou iedereen zichzelf moeten onderzoeken. Ik zeg niet dat het nooit zo is hoor, maar er zijn momenten dat ik me afvraag of dat echt zo is. Hoe arglistig is ons hart, de mijne inbegrepen.
Blijft over het gebed: Heere, maak mij Uw wegen bekend, leer mij Uw paden. Leid mij in UW waarheid, en leer mij. Psalm 25
Het blijft heel lastig hoor, want heel vaak speelt angst een rol. Angst voor "het begin van het einde'' of voor 'het hellend vlak' , of wat al niet. Die angst komt misschien wel voort uit een oprechte bezorgdheid om Gods kerk.
In discussies kan het wel helpen om altijd uit te gaan van oprechte intenties bij jouw gesprekspartner.
Waar we ook over discussiëren, wat we delen (liefde voor de Heere en Zijn kerk) is veel groter en belangrijker dan het punt van discussie (zoals vrouwenstandpunt van de SGP).
Hoogmoed zit in onze natuur, en iedereen moet daar dagelijks tegen strijden.
Het kan daarom helemaal geen kwaad om de ander uitnemender te achten dan jezelf, al doen uitspraken waar jij het niet mee eens bent, wel eens pijn. Of zijn ze verdraaid lastig.
Mooi gezegd Mona, het gebed uit Psalm 25: Heere, maak mij Uw wegen bekend, leer mij Uw paden. Leid mij in UW waarheid, en leer mij. Dit gebed bindt ons samen, wat je ook vindt van vrouwen, rokken, broeken, of computergebruik.
Ik ben alleen bang dat zolang onze theologen doorgaan elkander “te vuur en te wapen” te bestrijden het niet beter zal worden.
Wie luistert er naar Mona, WolffMSd en rotterdam ?
Christenen vinden het, op z'n minst gezegd, vervelend om door de wereld weggezet te worden als “dommertjes die het niet begrepen hebben”.
Vreemd want onderling doen we in de kerken niets anders.
En de tijd dringt, secularisme in Nederland wordt steeds groter, we kunnen het ons niet permitteren om de oude stokpaarden (of moet is zeggen “stokolifanten”) te blijven berijden.
De P.K.N. heeft eind januari een aantal “kleinere” Protestante kerken uitgenodigd voor een gesprek. Ze stellen in deze uitnodigingsbrief de vraag “zijn er nog dwingende redenen om in onze gescheidenheid voort te gaan ?”.
Zijn die er nog ? dwingende redenen ?
