Vraag
Wat is vineyard-muziek/de vineyard-beweging precies? Kun/mag je als christen naar deze muziek luisteren?
Antwoord
Dank voor je vraag die -denk ik- meer dan ooit actueel is.
Allereerst wil ik duidelijk maken dat het me er niet om gaat om kritisch te zijn naar anderen met het doel een oordeel te vellen over hen, maar dat we kritisch zijn voor onszelf. We moeten waakzaam zijn en er op letten wat en wie we invloed op ons laten hebben (en dat houdt in uitkijken zowel voor links als naar rechts). Paulus zegt dat we vernieuwd moeten worden in ons denken (Rom 12:2). Dit moet zijn op een goede manier, naar Christus toe en niet van Christus af. We moeten ons in liefde aan de waarheid houden en daardoor in alles groeien naar Hem toe (Ef 4:15). De Christus zoals deze ons wordt geopenbaard in de Bijbel, niet een Christus die allerlei dingen wordt toegeschreven die de Bijbel niet leert.
Het is voor onze relatie tot Christus essentieel dat we wat Paulus noemt "gezond" en "onvervalst" in de leer zijn (2 Tim 4:3). De verwarring in onze tijd is enorm. De duivel gaat rond als een briesende leeuw zoekende wie hij verslinden kan (1 Petr 5:8). Jezus zei: Er zullen valse christussen en valse profeten opstaan, en zullen tekenen en wonderen doen, om te verleiden, indien het mogelijk ware, ook de uitverkorenen (Mark 13:22). Jezus heeft hier vele malen voor gewaarschuwd en Paulus, Petrus en Johannes herhalen die waarschuwing keer op keer. Daarom is van het levensbelang waakzaam te zijn en kennis en inzicht te vergaren wat Jezus precies heeft gezegd en te bidden om onderscheidingsvermogen en het Origineel te kennen en dat vast te houden. Een kunstkenner herkent een valse Rembrandt omdat hij heel goed bekend is met het origineel. Daarom zal hij een vervalsing snel herkennen omdat hij allerlei dingen ziet die niet overeenstemmen met de echte, ook al lijken ze er soms sterk op. Zo is het ook met christenen. Jezus zegt: Mijn schapen horen Mijn stem en zullen geen valse herder achterna lopen (Joh 10). Het is dus zaak dat we de stem van de Herder leren herkennen en die kennen we alleen uit de Bijbel. En dat we dicht bij Jezus blijven. We hoeven gelukkig niet bang te zijn, niemand kan ons roven uit de hand van de Vader (Joh 10:29). Niets kan ons scheiden van de liefde van God in Christus Jezus (Rom 8:39). Als we maar in Jezus Christus blijven, de Jezus Christus die de Bijbel ons verkondigt. Hosea zegt: "Mijn volk gaat te gronde door het gebrek aan kennis omdat het de kennis verworpen heeft." Laat dat voor ons niet zo zijn.
Ik geloof dat er een absolute waarheid is die gekend kan worden omdat die geopenbaard is door onze Schepper. Er zijn twee essentiële dingen in deze waarheid: de persoon van Jezus Christus en hoe leven uit geloof er uit ziet. De Bijbel spreekt hier overvloedig over. De vraag is: luisteren we hier naar, of luisteren we liever naar wat we er zelf van vinden en wat mensen vertellen die praten naar onze verlangens.
Dit zal als gevolg hebben dat we bepaalde dingen gaan afwijzen. Sommige mensen zullen daar aanstoot aan nemen en ons hoogmoedig noemen dat wij menen de waarheid in pacht te hebben. Het zij zo. Maar dat komt dan als het goed is niet uit een eigen superioriteitsgevoel, maar daaruit dat we ons in liefde aan de waarheid willen houden (Ef. 4:15). Jezus trouw willen zijn (Matt 25:21,23) en in Zijn woord willen blijven (Joh. 8:31).
Ik wil daarbij ook nog even ingaan op het "kun/mag je." Iemand die in Christus is door in Hem te geloven, is vrij van moeten en mogen (1 Petr. 2:15-16, Gal. 5). Anders dan een ongelovige die slaaf is van de wereld en van zijn of haar verlangens en begeerten, kan iemand die Christus leert kennen werkelijk vrij zijn. Mij wordt vaak gevraagd of ik nu ik een christen ben, geen popmuziek meer mag luisteren. Deze mensen begrijpen het niet. Ik ben ervan verlost, verlost van dingen die leeg zijn en geen verzadiging brengen. Het is geen begrenzing, het is een bevrijding. De vraag voor een christen moet dan ook niet zijn: "mag ik", maar "wil ik" dit luisteren? Als Jezus je dierbaar is geworden wil je Hem niet meer kwijt raken. En dan wil je ook niet meer dingen doen die je op een weg brengen bij Hem vandaan en vandaan van wat Hij gezegd en beloofd heeft. En dat dat een realiteit is blijkt duidelijk uit hoe vaak de Bijbel ons hier voor waarschuwt.
Tot zover het uitgangspunt. Nu zal ik ingaan op het specifieke geval van je vraag.
De Vineyard-beweging is een groep van evangelische kerken, oorspronkelijk in Amerika, maar inmiddels uitgegroeid tot meer dan 1500 gemeenten wereldwijd waarvan zo'n twaalf in Nederland. Ze worden neo-charismatische genoemd omdat ze in leer en praktijk verder bouwen op de charismatische beweging uit de jaren 60. Het begon in 1974 toen Kenn Gulliksen zijn eerste gemeente stichtte in Hollywood. In 1982 werd John Wimber gevraagd de leiding over te nemen. John Wimber (gestorven in 1997) wordt als de vader van de Vineyard-beweging gezien en onder zijn aanvoering kreeg deze een enorme groei. Hij had net met een pinkstergroepering Calvary Chapel gebroken, onder andere omdat hij vond dat ze niet ver genoeg gingen met nadruk te leggen op manifestaties van Heilige Geest (spreken in tongen, genezingen, woorden van wijsheid, wonderen, tekens, visioenen, openbaringen etc.) en het omarmen van de "Kingdom theologie", dat in het kort gezegd inhoudt dat de christenen het Koninkrijk van God op aarde moeten bevorderen en het koninkrijk van de satan moeten terugdringen (Jezus echter zegt dat we het Koninkrijk van God, dat Mattheüs het Koninkrijk der Hemelen noemt, zullen "ontvangen en binnengaan").
In een interview met ABC televisie in 1995 vertelt John Wimber dat hij christen was geworden om de wonderen te doen die Jezus deed. Hij was na zijn bekering een paar keer naar een kerkdienst geweest en was erg teleurgesteld dat er geen wonderen gebeurden ("I did not give up drugs for this. If I'm going to work for Jesus I want to do the stuff that He did" – "Dit is niet waarvoor ik drugs heb opgegeven. Als ik voor Jezus ga werken dan wil ik ook de dingen doen die Hij deed"). Het doen van wonderen en het "ervaren van God" waren dan ook de centrale punten voor hem. Zijn schoondochter Christy Wimber, nu voorganger in een Vineyard gemeente, zei in een interview met CBN televisie drie jaar geleden nog precies hetzelfde en gaat nog een paar stappen verder: "het gaat ons er om het bovennatuurlijke in de mens naar boven te krijgen." Ik las ergens: "De Heilige Geest stelt christenen in staat om dezelfde dingen te doen die Jezus deed en te onthullen wat God is." Let op dat "wat". Niet "wie" God is, maar "wat" God is, want alhoewel ze het niet zo zullen zeggen wordt God vooral als een kracht gezien, meer dan als een Persoon. Als je op de website van Vineyard kijkt en hun preken luistert, zijn dit nog steeds de belangrijkste dingen: hun visie van het Koninkrijk van God en tekens en wonderen en het ervaren van God.
Het zou teveel te zijn hier in te gaan op alle punten en hoe dit in conflict staat met de Bijbel. Maar het is belangrijk te leren zien dat het hier niet om theologische details gaat, maar een totaal andere zienswijze betreft. Het venijnige is dat voor veel dingen dezelfde woorden gebruikt worden als die wij uit de Bijbel gewend zijn. Maar als je goed doordringt tot de kern, merk je dat er een andere inhoud, een totaal andere gedachtegang achter zit. Dit erkennen ze overigens zelf ook, maar in hun ogen is dat positief. Ze zeggen dat je vanuit hun visie de Bijbel met hele andere ogen gaat lezen. Daarbij moet je dan wel een flink gedeelte van de Bijbel buiten beschouwing laten.
Van belang is ook te onderkennen dat de Vineyard-beweging onderdeel was van een hele nieuwe ontwikkeling, door Peter Wagner de "derde golf van de Heilige Geest" genoemd (de eerste golf was de opkomst van de pinksterbeweging rond 1900, de tweede golf het begin van de charismatische beweging in de jaren 60, waar sterk nadruk werd gelegd op de doop met de Heilige Geest als een aparte ervaring en het spreken in tongen en ander geestesuitingen). Deze derde golf is als een olievlek over de hele wereld gegaan en heeft een blijvende uitwerking gehad, niet alleen in evangelische kringen maar ook daarbuiten, ook in Nederland. In toenemende mate vind je bijna overal elementen en gevolgen hiervan terug.
Het is niet zo dat er sprake is van kwade opzet. Ze bedoelen het oprecht. Velen zijn erg sympathiek en ook actief in het goed-doen aan anderen. Maar ze houden zich niet aan wat de Bijbel zegt en volgen hun eigen verlangens.
Tenslotte wat de muziek betreft: zoals gezegd staan tekenen en wonderen centraal. John Wimber wilde "Power Evangelie." Dat hield voor hem niet zozeer in dat mensen tot bekering en geloof kwamen, maar dat dat er allerlei manifestaties plaats vonden waarin de mensen God (voornamelijk als kracht) kunnen ervaren. John Wimber was popmuzikant geweest en kende de kracht van deze muziek. Om de mensen nog verder mee te krijgen werd dan ook veelvuldig gebruikt van wat later worshipmuziek wordt genoemd. Velen hebben dit later overgenomen en het is nu in toenemende mate standaard in veel gemeenten. Het gaat hun hierbij om het zoeken naar een direct contact met God door middel van of met behulp van muziek. Wimber richtte daarom een eigen muziek label (soort van muziekuitgeverij) op, genaamd Vineyard Music (in Engeland: Vineyard Records), oorspronkelijk Mercy Records, dat zulke aanbiddingsmuziek uitgeeft.
Over de muziek zelf wil ik niet zo heel veel zeggen. Ik wil geen oordeel uitspreken over de intenties van het hart van de individuele makers. Wel moet worden opgemerkt dat veel van hen ook voorgangers of aanbiddingsleiders zijn of zijn geweest in Vineyard-kerken en dus achter de leer van wonderen, ervaringen en kingdom staan. Inzichtelijk is wat Vineyard Music zelf zegt over hun doel op hun website: "de lokale kerk te helpen God te ervaren." Het gaat hun daarbij niet om geloof inhoudelijk te versterken en vast te houden aan de belofte, maar om een ervaring opgewekt door muziek. De interesse gaat uit naar de krachten, niet naar de Persoon. Voor de toekomst plannen ze een veel bredere definitie van aanbidding, ook met behulp van visuele kunsten en shows met allerlei media. Je kunt dus "laser shows met God" verwachten, die echter vooral bedoeld zijn om mensen in extase te brengen en niet om de God van de Schepping te loven en te danken.
Wat de teksten betreft valt er niet zo veel te zeggen. Het komt vaak niet verder dan kreten zoals "God is groot en machtig" die op zich in de juiste context waar zijn, maar de Bijbel heeft zoveel meer te zeggen en van dat alles vind je vrijwel nooit iets terug. Een lied zoals psalm 51 of psalm 130 of 131 zal je, naar wat ik heb gezien, niet tegenkomen. Dat past ook niet in hun leer. En dan heb ik het nog niet eens over allerlei onbijbelse doctrines en elementen die er in worden gemengd.
Een vraag die we ons dan moeten stellen is: Is dit nog wel de God van de Bijbel, de Jezus Christus van de Bijbel die hier bezongen wordt en waar je door de muziek heen wordt gelokt? Het klinkt vaak mooi en heel gevoelig en meeslepend. Ik kan me heel goed voorstellen dat veel mensen er door worden meegetrokken. Maar het is goed een keer door die zeepbel heen te prikken: het is vooral emotie en mystiek. Ik besef dat ik mensen hiermee voor het hoofd stoot maar ik moet het toch zeggen: dit is zo anders dan het geloof dat de Bijbel leert, nuchter en waakzaam te zijn en vast te houden aan de belofte.
Daarom zou ik willen antwoorden op je vraag "kun/mag je als christen naar deze muziek luisteren?": Zorg dat je eerst de stem van de Herder leert herkennen. Lees je Bijbel aandachtig en vraag of God je verstand er voor wil openen het te begrijpen. Bidt voor onderscheidingsvermogen. Zoek naar Gods wijsheid in de Bijbel als naar zilver, als naar verborgen schatten (Spreuken 2). En hou vol. Dingen komen niet op één dag. Er zijn veel zaken die ik pas na maanden van veel Bijbellezen en bidden begon te begrijpen en in te zien hoe bepaalde zaken die mensen leren in tegenspraak zijn met de Bijbel. Niet als een theologisch detail maar de hele denkstructuur die er achter zit. Als je door kennis en oefening van de zinnen (Hebr. 5:14) en door de werking van Gods Geest, de geesten leert onderscheiden (1 Kor 12:10), luister er dan weer eens naar en zie dan of je er de stem van de Herder in herkent. Tot die tijd zou ik willen aanbevelen je er afzijdig van te houden. Niet dat ik daarmee alle aanbiddingsmuziek in één klap van de tafel wil vegen, maar Vineyard is naar mijn mening simpelweg te vol van verwarring en misleiding om de deur er voor open te zetten.
Een hartelijk groet,
Gerard Slurink
Dit artikel is beantwoord door
G. Slurink
- Geboortedatum:12-02-1963
- Kerkelijke gezindte:Reformatorisch
- Woon/standplaats:Lahti, Finland
- Status:Actief
Bijzonderheden:
*Voormalig popmuzikant
