Standpunt m.b.t. media

Dr. J. P. Zwemer / 1 reactie

14-09-2011, 08:50

Vraag

Televisie is in reformatorische kringen veelal 'verboden'. Is dat standpunt ingenomen ten tijde van de eerste tv in Nederland of veel later? Hoe was dit dan met de eerste radio en de eerste internetverbinding? Daar lijkt het reformatorische 'standpunt' veelal liberaler; vanwaar dit verschil?

ADVERTORIAL

Geeft u Egyptische christenen een Pasen om nooit te vergeten?

In Egypte is het steeds lastiger om rond te komen. Voedselprijzen rijzen de pan uit. U kunt het verschil maken door een voedselpakket voor een gezin van Egyptische christenen te kopen, die wij uitdelen ter plaatse. Heel praktisch willen we hiermee handen en voeten geven aan de opdracht van God om de armen te voeden. 

Doet u mee?

Geeft u Egyptische christenen een Pasen om nooit te vergeten?

Antwoord

Het negatieve standpunt ten aanzien van televisie in bevindelijk gereformeerde kringen (en met name GG, GGN en OGG) dateert inderdaad uit de tijd dat dit medium in opkomst was, de jaren 1950 en vroege jaren 1960. Wanneer u zou willen beweren dat niet alleen het onderwerp zelf, maar ook de tijd waarin het aan de orde kwam hierbij een rol speelden, hebt u ten dele gelijk. Het waren, zeker vanaf eind jaren vijftig, in Nederland jaren van toenemende welvaart en vandaar ook toenemend materialisme en consumentisme. De bevindelijk-gereformeerde leidslieden neigden ertoe, ook in reactie op het snel toenemende contact tussen de Nederlanders onderling (en dus de regio’s en subculturen onderling) door de algemene introductie van het autobezit, een verdedigende houding aan te nemen ten opzichte van "de nieuwerwetse genotscultuur" zoals een belangrijk opinievormer als P. Kuijt het in 1958 uitdrukte. Televisie was heel duidelijk een onderdeel van, zo niet een brandpunt in de strijd tegen deze genotscultuur.

Toch is daarmee niet alles gezegd. Integendeel, er zijn redenen te bedenken waarom de houding ten opzichte van televisie niet dezelfde kon zijn als die ten opzichte van radio (die opkwam vanaf de jaren 1930, een veel langzamer opmars) en waarom later de houding ten opzichte van internet ook weer niet dezelfde kon zijn als die ten opzichte van televisie.

De radio is een ander type medium dan de televisie, is minder indringend, minder verlokkend op moreel gebied en slokt degene die ernaar luistert minder volledig op dan de televisie dat doet met de kijker. De associatie met "film" die de televisie waarschijnlijk aanvankelijk vooral wekte –niet helemaal terecht, want een film die je gaat zien kun je uitkiezen en op een televisie kan alles je huis binnen komen– was er niét ten opzichte van de radio. Getuigenissen van moreel bederf specifiek door radiogebruik zijn mij persoonlijk niet bekend, wat betreft televisie is het negatieve effect (verslaving, lethargie, ruzie over de zenderkeuze) overduidelijk.

Bovendien leent televisie zich veel meer dan radio voor manipulatie door de makers van de programma’s. Ik heb het zelf meegemaakt dat ik een half uur lang voor de camera werd geïnterviewd en daar een genuanceerd verhaal vertelde over bevindelijk-gereformeerd geloven in Zeeland en Nederland. Tot mijn verbazing en schrik merkte ik bij de uitzending (van Omroep Zeeland) dat de filmmaakster daarvan een voornamelijk negatief getoonzet verhaal had gemaakt door selectief te knippen in mijn verhaal (alle nuances eruit) en het overblijvende op een bepaalde manier achter elkaar te zetten, zodat nog enkele minuten uitzending resteerden die een geheel verkeerde indruk achterlieten. Bij radio gebeurt dit veel minder, zo is mijn ervaring (ik heb zelf radioprogramma’s gemaakt) en het verschil is ook dat het bij televisie veel suggestiever werkt: je hoort niet alleen, maar ziet ook iemand iets beweren, maar weinigen realiseren zich dat ook beelden "geknipt en geplakt" worden.

Ten aanzien van internet moet opgemerkt worden, dat dit veel meer een "middel" is –wel met veel gevaren voor de gebruiker– en niet zozeer een doel op zich, zoals de televisie als vermaaksinstrument toch beslist is. In een toenemend aantal beroepen kan men niet meer zonder internet. Men kan dit betreuren of niet, maar de werkelijkheid is nu eenmaal zo. Het alternatief is om apart te leven in een soort eigen samenleving, zoals de Amish op het platteland van de Verenigde Staten. Dat is in een dichtbevolkt deel van de wereld feitelijk niet te realiseren. Bovendien zijn er bewijzen te over dat internet zegenrijk kan werken in het doorgeven van de christelijke boodschap van heil en verlossing door Jezus Christus. Televisie is dat overigens in sommige werelddelen ook, denk aan de organisatie 3 x M die in tientallen landen die boodschap verspreidt via televisie-uitzendingen in de landstaal. Het evangelie komt via de ether waar het op een andere manier nog nooit gekomen is.

Dit mag ons echter niet de ogen ervoor doen sluiten dat televisie als louter vermaaksinstrument kritisch bezien moet worden. Net als met veel afwegingen zal men over het televisiegebruik moeten accepteren dat het verschil maakt over wie het gaat: er zijn mensen die kiezen voor een aansluiting met maar enkele zenders, er zijn mensen die inderdaad met "de knop" goed kunnen omgaan, terwijl ook de gezinssamenstelling en de leeftijd verschil maakt. Voor internet geldt in feite hetzelfde. Men kan kiezen voor een provider die selecteert zoals Kliksafe dat op verschillende manieren doet en Filternet dat weer anders doet. Soms is het wijs om jezelf die beperking op te leggen. "Zelfkennis is de beste kennis", aldus een oude wijsheid. Waarbij geldt dat je zoveel mensen als je wilt ervan onkundig kunt laten dat je jezelf die beperking oplegt!

NB: bij de beantwoording van deze vraag ben ik niet per se te rade gegaan bij de diverse standpunten in reformatorische kring. Ik heb geantwoord vanuit historische kennis en persoonlijk oordeel. Er is ook een standpuntbepaling mogelijk vanuit een visie die "vermaak" in zijn algemeenheid (en cultuur in het algemeen) van de hand wijst. Dat is niet de visie van de gever van dit antwoord. Ontspanning is in de gecompliceerde wereld van vandaag broodnodig en vermaak kan dat doel dienen.

Dr. J. P. Zwemer

Dr. J. P. Zwemer

Dr. J. P. Zwemer

  • Geboortedatum:
    09-07-1960
  • Kerkelijke gezindte:
    PKN (Hervormd)
  • Woon/standplaats:
    Serooskerke
  • Status:
    Actief
  • Bijzonderheden:
    Historicus en schrijver

Tags in dit artikel:

internetradiotv
1 reactie
yvonnes
14-09-2011 / 12:36
De televisie en radio op zichzelf is niet het probleem , maar wat er wordt uitgezonden wel.Ik ben van mening dat het moeilijk is als christen( en dan let ik vooral op mezelf), om wanneer er bijvoorbeeld godslastering, sex op een vuile manier en nog veel meer wat ons af wil leiden van wat er werkelijk belangrijk is in ons leven, om ons te van weerhouden.Ik betrap mezelf er steeds op dat wanneer iets absoluut fout is om naar te kijken , mijn nieuwsgierigheid al dusdanig is gewekt, dat ik het lastig vind om dan zo sterk te zijn om er niet naar te kijken.We worden op allerlei manieren gemanipuleerd.Zelfs in kinderprogramma's komen er dingen in voor waarvan ik van mening ben, dat het ons brein ziek maakt.Dat dit het werk is van de duivel spreekt voor zich.(vandaar ook de benaming duivelskastje in de gereformeerde kringen).Wij hadden vroeger ook geen t.v (wel een radio) en hebben een jeugd gehad waarin we hele andere dingen deden om onszelf te vermaken en dat ging ook prima.Wat ik wel later heb gemerkt is dat toch wel achterliepen op andere dingen die misschien wel belangrijk waren geweest.Bijvoorbeeld buitenlandse talen , informatieve dingen etc.Tegenwoordig zijn de kinderen helemaal verslaafd aan internet en telefoons.Toegegeven dat dit ook niet erg handig is in christelijke gezinnen omdat je daar ook geconfronteerd word met allerlei wereldse zaken die het daglicht niet kunnen verdragen zeg maar.Daarnaast is de verslaving daaraan ook iets wat zorgelijk is omdat het de jeugd(en de ouderen) af houd van de belangrijkste dingen in ons leven.

Terug in de tijd

Ik loop al een tijd rond met de vraag of ik schuldbelijdenis moet doen. In mijn puberteit was ik erg vatbaar voor zaken op seksueel gebied. Ik heb best regelmatig naar porno gekeken, waar ik nu spijt ...
Geen reacties
14-09-2013
Mijn man en ik hebben vier kinderen. Door allerlei moeilijke situaties in het leven van mijn man is het geloofsleven van hem op een zeer laag pitje komen te staan. Ik kan wel begrijpen dat hij door al...
2 reacties
14-09-2012
De Ger. Gem. in Houten vind ik een hele fijne gemeente waar ik me op me gemak voel. Voor de duidelijkheid: ik ben geen lid van een andere reformatorische kerk. Ik kom zelf uit Rhenen. Mag ik dan wel d...
5 reacties
14-09-2015
website-ontwikkeling door webdevelopment by Accendis
design website door design website by Mooimerk
hosting website door hosting website by STH Automatisering