Kameel of touw

In Matt. 19:24 komen we een gezegde tegen: "Nogmaals zeg Ik u: Het is gemakkelijker dat een kameel door het oog van een naald gaat, dan dat een rijke het Koninkrijk van God binnengaat." Ik heb van anderen horen zeggen dat het geen kameel is, maar touw. Dus: het is gemakkelijker om een touw door het oog van een naald te krijgen, dan dat een rijke het Koninkrijk van God binnengaat. Wat is hier de grondtekst? Hartelijk dank, een HSV-lezer.

Beste HSV-lezer,

Dat is een interessante vraag over een kwestie die al eeuwen (!) de gemoederen bezighoudt. Zoals je misschien weet, komt deze tekst bijna in dezelfde bewoordingen ook voor in twee andere Evangeliën, namelijk die van Markus (10:25) en Lukas (18:25). Als je de Kanttekeningen van de Statenvertaling in bezit hebt, kun je zien dat in beide laatstgenoemde teksten de Statenvertalers terugwijzen naar Matth. 19:24. En in Matth. 19:24 wordt in de Kanttekeningen vermeld: "Of, gelijk sommigen menen, een kabel."

Wat is hier aan de hand? Het Griekse woord dat wij in het Nederlands met kameel vertalen is "kamelos"; het Griekse woord dat wij in het Nederlands met (scheeps)kabel of touw kunnen vertalen is "kamilos". Een lettertje verschil dus. Nu is het natuurlijk zo dat DE grondtekst van het Nieuwe Testament niet bestaat. Het Griekse Nieuwe Testament bestaat uit verschillende edities die allemaal weer teruggaan op verschillende oude handschriften en van het Nieuwe Testament zijn honderden van deze handschriften bekend. Voor het grootste gedeelte komen deze handschriften met elkaar overeen, maar soms ontbreken er ook verzen of staat er net een iets ander woord. Van dit laatste is Mattheüs 19:24 een goed voorbeeld. Minstens een achttal oude Evangeliefragmenten leest hier -en in de andere teksten- kamilos (scheepskabel) en alle andere handschriften, de kerkvaders en heel oude vertalingen van het Nieuwe Testament lezen hier allemaal kamelos (kameel).

Op de keper beschouwd zijn beide onmogelijk: een kameel door het oog van een naald halen is evengoed onmogelijk als een scheepskabel. Sommige exegeten vinden het logischer om voor scheepskabel te kiezen, omdat dat een beeld is dat meer een eenheid is. Aan de andere kant lezen de meeste handschriften uit verschillende teksttradities en de kerkvaders het Griekse woord voor kameel. Bij Professor Van Bruggen (Marcus, Het evangelie volgens Petrus, CNT3, blz. 229) vind je nog een interessante tussenoplossing aangehaald: een bepaald scheepstouw dat werd aangeduid als "de kameel", waardoor "kameel" een dubbele betekenis heeft (1. kameel; 2. (scheepsterm) kabeltouw). Toch beschouw ik dit als vergezocht. Het is meer met de kennis van nu (namelijk twee verschillende woorden met verschillende betekenissen) terugredeneren. Bovendien blijft staan dat een kameel zelf gaat en voor de hand liggender is dat een kabel door een oog wordt gestoken door iemand. Het kan best zijn dat het beeld in die tijd direct helder is: een beladen kameel, hoog op zijn poten die door een nauwe stadspoort moet: met zijn kop omlaag en wellicht wat tegenstribbelend omdat hij zelfs door zijn poten moet! Moet je je voorstellen dat een kameel in plaats van door zo'n nauwe, smalle en lage poort door het oog van een naald zou gaan...!

Alle gezaghebbende Nederlandse bijbelvertalingen kiezen hier voor kameel, omdat deze tekstvariant -terecht (!)- als de meest betrouwbare wordt gezien. Het eerlijkste is de eeuwenoude oplossing van de Statenvertalers: Zij kiezen voor kameel én zetten een beknopte aantekening met een alternatief in de marge. Aangevuld en in eigentijdser Nederlands: Of, zoals sommige uitleggers denken en in enkele handschriften te vinden is, een kabel.

Met vriendelijke groet,
Ds. L. B. C. Boot

Lees ook: Kameel door het oog van een naald

Dit artikel is beantwoord door

drs. L. B. C. Boot

• Geboortedatum:
  21-10-1969
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Actief

60 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven