Spiraaltje Gynefix

Aan een huisarts die op de hoogte is van de laatste gynaecologische ontwikkelingen: Hoe kijkt u aan tegen de Gynefix wat betreft werking en plaatsing? Ik bedoel dit zowel medisch als ethisch.

Allereerst zal ik uitleggen wat de Gynefix is. Daarna hoe het werkt en hoe het geplaatst wordt. Tenslotte zal ik een medisch-ethische visie op het gebruik van de Gynefix geven.

De Gynefix valt in de categorie spiraaltjes. Dit zijn kleine voorwerpen die in de baarmoeder geplaatst worden. Er zijn grofweg twee soorten spiraaltjes: koperhoudende en hormoonhoudende spiraaltjes. De koperhoudende spiraaltjes worden gebruikt om zwangerschap te voorkomen (anticonceptivum) of om een beginnende zwangerschap te beëindigen. Deze laatste mogelijkheid kan tot maximaal vijf dagen na onbeschermde seksuele gemeenschap en wordt ook wel moning-after spiraaltje genoemd. De Gynefix behoord tot de koperhoudende spiraaltjes.

De tweede groep spiraaltjes zijn de hormoonhoudende spiraaltjes, dit is het bekende Mirena spiraaltje. Deze spiraaltjes worden toegepast ter voorkoming van zwangerschap en ook voor bepaalde medische indicaties (bijvoorbeeld toegenomen menstrueel bloedverlies).

Ook hormoonhoudende spiraaltjes kunnen een abortieve werking hebben. De kans is wat kleiner omdat de hormonen veel zaadcellen zullen uitschakelen maar als een zaadcel toch een eicel weet te bereiken en te bevruchten, zal deze bevruchte eicel zich niet in kunnen nestelen door het hormoonhoudende spiraaltje. Dus het "minder moeite hebben met hormoonhoudende spiraaltjes" kan alleen gebaseerd zijn op een kleinere kans op abortus maar niet op een principiële keus tegen abortus. Hierdoor kunnen er in de praktijk hele vreemde keuzes ontstaan zoals "hoe groot mag de kans zijn op een abortus door medisch ingrijpen" (wetende dat ook een zeer groot deel van de bevruchte eicellen uiteindelijk niet leidt tot een levend geboren kind)?

Spiraaltjes werken op twee manieren. Ten eerste doordat ze in de baarmoeder zitten en ten tweede door de stoffen die ze afgeven. Doordat spiraaltjes in de baarmoeder zitten veroorzaken ze een reactie die voorkomt dat een bevruchte eicel zich in kan nestelen. Ten tweede werkt een spiraaltje dus ook door de stoffen die het afgeeft. Dit is verschillend voor de twee groepen spiraaltjes. Het koperhoudend spiraaltje geeft koper af en het hormoonhoudend spiraaltje geeft het hormoon levonorgestrel af.

Koper werkt op verschillende manieren. 1. Koper versterkt het effect van het spiraaltjes waardoor het voor een bevruchte eicel nog moeilijker is om zich in de baarmoeder in te nestelen. 2. Het koper heeft een effect op de zaadcellen waardoor ze dood gaan of minder goed kunnen bewegen waardoor ze de eicel niet kunnen bereiken en bevruchten. 3. Koper voorkomt een goede opbouw van het baarmoederslijmvlies (het is nog niet geheel duidelijk of dit bijdraagt aan de anticonceptieve werking van het koperhoudend spiraaltje).

Het hormoonhoudend spiraaltje (levonorgestrel) werkt op drie manieren manieren.  1. Levonorgestrel zorgt dat het baarmoederslijmvlies dun wordt en blijft waardoor een bevruchte eicel zich niet in kan nestelen. 2. Levonorgestrel veroorzaakt ook taai slijm bij de baarmoederhals (waar zaadcellen doorheen moeten om een eicel te bevruchten). Dit taaie slijm houd dus een groot deel van de zaadcellen tegen waardoor een eicel niet bevrucht kan worden. 3. Levonorgestrel remt zaadcellen die in de baarmoeder en de eileiders komen af. Hierdoor is de kans kleiner dat ze de eicel bereiken en die kunnen bevruchten.

De plaatsing van de Gynefix is vergelijkbaar met de plaatsing van andere spiraaltjes. Een verschil met andere spiraaltjes is dat de Gynefix in de baarmoederwand gefixeerd wordt (de vrouw merkt daar in principe niets van). Over de plaatsing en andere aspecten van een spiraaltje kunt u lezen op http://nhg.artsennet.nl/kenniscentrum/k_voorlichting/NHGPatientenbrieven/NHGPatientenbrief/PBU3d.htm

In Nederland is het gebruik van spiraaltjes gemeengoed. Vaak wordt een spiraaltje door de huisarts geplaatst. Als dit niet lukt of als er andere (medische) redenen zijn waarom de huisarts het niet kan/wil doen, dan kan een spiraaltje ook door een gyneacoloog geplaatst worden. De risico’s van plaatsing zijn klein en de kans op zwangerschap wordt zeer klein door een spiraaltje.

Toch lijkt het me een terechte vraag om deze behandeling ook ethisch te wegen. Voor christenen is het vaak een belangrijke vraag of ze met een spiraaltje een soort abortus veroorzaken. Of anders gezegd: "dood ik mogelijk een mens door een spiraaltje te plaatsen?" Het antwoord op deze vraag hangt erg af van hoe je een bevruchte eicel ziet (voordat die zich innestelt in de baarmoeder). Sommige mensen zien dit nog niet als menselijk leven en andere zien dat wel zo. De eerste groep mensen zal bovengenoemde vraag waarschijnlijk met "nee" (geen moord) beantwoorden terwijl de tweede groep mensen die vraag met "ja" (wel moord en dus zonde) zal beantwoorden.

Wat is nu het juiste antwoord? Als we vast willen houden aan de Bijbel als richtsnoer voor ons leven, dan moeten we eerst daarin zoeken of hier iets over geschreven staat. Ik wil daarom graag twee zaken noemen (misschien weet een theoloog of dominee er nog meer). Ten eerste lijkt de Bijbel ongeboren leven vanaf de bevruchting als mens te beschouwen (onder andere Psalm 51:5 -of 7 afhankelijk van je vertaling- en Psalm 139:16). De woorden die in Psalm 51 gebruikt worden (ook in andere vertalingen en in de grondtekst) wijzen duidelijk naar het allereerste begin als begin van een mensenleven. Het tweede punt wat ik wil noemen is te vinden in Exodus 21:22 en 23. Dit tekstgedeelte wordt niet door iedereen hetzelfde vertaald maar ik denk dat er veel voor te zeggen is dat hier een ongeboren kind gezien wordt als een volwaardig mens (waar op het doden van zo’n kind zelfs de doodstraf staat!). Ik denk dat het belangrijk is dat je je op deze vragen bezint voordat je een spiraaltje laat plaatsen.

H. J. Westeneng

Dit artikel is beantwoord door

Henk Jan Westeneng

• Geboortedatum:
  18-04-1986
• Kerkelijke gezindte:
  Gereformeerde Gemeenten
• Woon/standplaats:
  Nijmegen
• Status:
  Inactief

23 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven