Vraag
Waarom is het woord "hel" in de SV vervangen door "het rijk van de dood" in de HSV? Het lijkt afgezwakt en minder ernstig?
Antwoord
Beste vraagsteller,
Je verwijst naar een gevoelig begrip dat snel misverstanden op kan roepen. Bovendien kan je vraag alleen al door de formulering misverstanden oproepen. In de HSV is namelijk helemaal niet de grote lijn dat "hel" vervangen is door "rijk van de dood". Fijn dat ik daarom de gelegenheid krijg om een en ander uit te leggen en je te laten zien dat het met de vertaling van dit gevoelige begrip helemaal niet zo eenvoudig ligt. Drie woorden in de Bijbel kunnen door de Statenvertaling weergegeven worden met "hel". Het betreft de woorden "she'ol" in het Oude Testament en de woorden "hades" en "gehenna" in het Nieuwe Testament.
Als je de Statenvertaling erbij houdt -met de Kanttekeningen (!)- en bijvoorbeeld met de concordantie van ds. Trommius alle plaatsen doorneemt waar in het Hebreeuws het woord "she'ol" staat, zul je merken dat de Statenvertaling hier verre van consequent is geweest. Het woord komt maar liefst 65 keer voor in het Oude Testament. Naar believen wordt de ene keer voor "graf" en de andere keer voor "hel" gekozen. Ging het om een gelovige, zoals Jakob, dan werd het "graf". Ging het om een ongelovige werd het "hel". Maar meestal loopt het helemaal door elkaar heen, en wordt, wanneer er voor "hel" is gekozen, in de Kanttekeningen vermeldt dat hier eigenlijk "graf" bedoeld wordt. Dat is niet wenselijk. Het gaat in het Oude Testament maar om één enkel begrip en dat moet je proberen zo consistent mogelijk te vertalen.
Andere vertalingen hebben "dodenrijk", maar dat hebben we willen vermijden. "Dodenrijk" roept immers associaties op met de klassieke mythologie. Wel maakt de Bijbelschrijver bijvoorbeeld in Ezechiël 32 heel onbekommerd gebruik van beelden en voorstellingen die we ook bij de volken rondom Israël vinden. Met name in gedeelten van Jesaja en Ezechiël. In de HSV is het woord "she'ol" in het Oude Testament meestal vertaald met "graf". Wel met die kanttekening dat we het woord "graf" hier wel in meer abstracte zin bedoelen als "de plaats waar de doden zich bevinden" en niet als "de plaats waar iemand begraven ligt". Op een aantal plaatsen, met name daar waar een duidelijk contrast met het woord "hemel" is (zoals Job 11:8, Psalm 139:8), of waar daadwerkelijk de hel wordt aangeduid, is gekozen voor "hel" (Deuteronomium 32:22). Een enkele keer (6 keer in het Oude Testament) roept het gebruik van "graf" óók misverstanden op, zoals in Jesaja 14 en Ezechiël 32. Daarom is daar gekozen voor "rijk van de dood". Deze keus heeft dus niet te maken met afzwakking of het minder ernstig nemen van de hel, maar alleen omdat "graf" of "hel" hier meer vragen oproepen dan duidelijkheid verschaffen.
Wat het Nieuwe Testament betreft is in alle gevallen waar in het Grieks "gehenna" staat, de Statenvertaling gevolgd en heeft de HSV hier dus overal "hel". Wat het begrip "hades" betreft, ligt het met de vertaling hetzelfde als met de vertaling van "she'ol" in het Oude Testament. De voorkeur van de herzieners ging dus uit naar "graf", maar soms is ook gekozen voor "hel". Daar waar er namelijk een duidelijk contrast is met het woord "hemel" (Mattheüs 11:23), of waar het onomstotelijk vaststaat dat het daadwerkelijk om de hel gaat (Lukas 16:23). In het Nieuwe Testament wordt overigens in de HSV 17 keer het woord "hel" gebruikt. Op vier plaatsen in Openbaringen is echter gekozen voor "rijk van de dood", omdat "graf" hier, net als bij de vertaling van "she'ol" in het Oude Testament, misverstand oproept.
Hartelijke groeten,
Ds. L. B. C. Boot
Dit artikel is beantwoord door
drs. L. B. C. Boot
- Geboortedatum:21-10-1969
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Veenendaal
- Status:Actief
Bijzonderheden:
* Emeritus predikant* Bestuursondersteuner van de Stichting Herziening Statenvertaling
* Adviseur Herziene Statenvertaling bij Uitgeversgroep Jongbloed B.V. in Heerenveen
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Ds Boot legt uit dat sheol voornamelijk 'graf' betekent als 'plaats waar de doden zich bevinden'.
Het woord is voor een klein kind te begrijpen, zeg je. Maar dan moet je er wel de juiste betekenis aan hechten en niet de gewenste die onder leiding van de sv is ontstaan, maar er helemaal niet staat.
Dat heeft niets met godsdienstig vlees te maken. En al helemaal niet met een theologisch fundament. Ds Boot legt namelijk uit dat dat fundament er in het geheel niet is en ook nooit geweest is.
P.S. Heb je het antwoord al gelezen?
Dat is niet de manier waarop ik wil discussieren. Als dit de manier is om de HSV te verdedigen dan is dat het zoveelste argument contra om hem niet aan te schaffen! Ik weet dat veel voorstanders het anders kunnen, dus dit argument zal ik maar niet van stal halen!
het is maar net hoe de pet van veel HSV-critici staat. De ene keer pleit het voor de SV om dat deze zo dicht bij de grondtaal staat en de andere keer is een uitleg die dichter bij de grondtekst staat niet in orde omdat men dat niet zo gewend is. Wees nou gewoon eens consequent.
Over welke kinderen hebben we het trouwens? Jouw zondagsschoolkinderen die inmiddels volwassen zijn? Of de kleuters die straks naar de zondagsschool gaan?
Wat concordantie betreft kan ik de vertaling van de Naardense Bijbel aanbevelen.
