Verdrietig

Ik ben een meisje van 22 jaar en ik heb een erg moeilijke thuissituatie. In het kort gezegd heb ik een tekort gehad aan affectie en steun. Mijn moeder was altijd zwaar overspannen en ik kon bij haar niet terecht. Ik moest er voor haar zijn en mijn vader was altijd druk. Hij luisterde nauwelijks maar had altijd haast. Flink zijn voor mama, zei hij dan. Maar ik had niemand. Ik heb dit volgehouden tot mijn 19e, toen ging ik uit huis voor studie en ben ik ‘over de kop’ gegaan. Er is een tijd geweest dat ik dit open heb gegooid. Ik denk dat er in mij veel boosheid is gegroeid. Mijn ouders hebben mij toen vervolgens verweten dat ik hen beschuldigde. Maar ik denk dat ik altijd eerlijk en oprecht was. Ik zocht het contact met hen. Ik snakte naar steun en wilde, denk ik, alsnog krijgen wat ik jaren niet gekregen heb. Nu ben ik 22 jaar en voel ik me heel erg schuldig over de verwijten die ik hen gemaakt heb. Ik weet niet eens of dat altijd verwijten waren. Ik denk dat ik vaak dingen wilde bespreken, maar altijd tegen een muur aanliep. Mijn ouders willen ook niet praten. Ze zeggen dat er een punt achter is gezet en ze vinden het onzin als ik zeg dat ik er nog zoveel last van heb en er er zo graag over wil praten. Kunt u mij helpen? Hoe moet ik dan omgaan met die irreële (?) schuldgevoelens? (dat zei iemand mij die ik in vertrouwen nam). Maar echt, ik ga er aan onderdoor. Ze zeiden toen ook dat ik eens moest weten wat ik hun had aangedaan. Maar verder wilden ze niet praten. En ik wilde zo graag vertellend dat ik maar één doel had: ik snakte naar contact. Ik voelde me zo kapot, zo eenzaam. Alles wat ze mij hebben aangedaan willen ze nadrukkelijk niet weten. Een heel verdrietig meisje.

Het beeld dat je in je vraag schetst doet sterk denken aan een probleem
dat in de psychologie met een moeilijk woord 'parentificatie' wordt genoemd. Kort gezegd komt dit er op neer dat ouders hun wensen en behoeften overbrengen op hun kind, zodat het kind zich verantwoordelijk voelt om daaraan te voldoen.

Dit gaat niet op een normale en gezonde manier, bijv. wanneer een ouder aan het kind vraagt om iets te halen of te brengen dat hoort bij de leeftijd en de mogelijkheden van het kind. Alle kinderen zorgen voor hun ouders. Ze helpen een handje in huis of proberen hun ouders te troosten als ze verdriet hebben.

Bij parentificatie gaat het op een zodanige manier dat de wensen aan het kind niet passend zijn. Bijv. door als kind zorg en aandacht te geven aan de ouder, waarbij het er op lijkt dat het kind voor de ouder zorgt in plaats van omgekeerd. Deze wens wordt door de ouders niet rechtstreeks overgebracht, maar als een stilzwijgende en schijnbaar onotkoombare eis. Het kan ook veel subtieler en minder direct herkenbaar als hier kort is aangeduid. Maar het voert te ver om daar nu nader op in te gaan. Een kind is niet in staat om dit allemaal te doorzien. Daar is het te jong en te afhankelijk voor.

Als dit een patroon wordt, ontstaat er ongezonde scheefgroei. De eisen van de ouders staan centraal en de eigen behoeften van het kind krijgen te weinig erkenning en ruimte om tot een zelfstandige persoonlijkheid op te groeien. Het wordt geregeerd door de (onbewuste) eisen van de ouders.

Als volwassene heeft het kind dat in zulke omstandigheden opgroeide daar niet zelden last van. Vaak zie je onzekerheid, een sterke behoefte aan aandacht én tegelijk vaak grote moeite om ongecompliceerd dankbaar te zijn voor aandacht die men krijgt, sterke gevoelens van tekort schieten en schuld, het niet kunnen uiten van eigen wensen en behoeften, angst voor conflicten, enz. De gevolgen zijn uiteraard niet bij iedereen gelijk of even sterk.

De eerste stap om hieruit te komen is het herkennen en accepteren van het probleem. Ik pleit zeker niet voor een softe benadering, maar bij dit soort problemen is het erg belangrijk de gevoelens te onderkennen en serieus te nemen. Uit je vraag blijkt dat je dat doet. Je bent bovendien in staat je probleem te verwoorden en al begonnen om een volwassen afstand van je ouders in te nemen, hoe vreselijk pijnlijk dat ook is. Mijn complimenten daarvoor.

Nu stel ik voor dat je nog iets meer doet en dat is voor jezelf hulp vragen. Het is wel raadzaam dat te doen bij een christelijke hulpverlener, bijv. bij Eleos. Bij de behandeling is het recht doen aan het vijfde gebod immers een punt van aandacht. Vaak ontstaan daar omheen conflicten.

Ook pastorale hulp zal nodig zijn. Daarin kan aandacht gegeven worden aan het bijbelse beeld van ouders en kinderen en hoe God met ons wil omgaan als Vader in Zijn Zoon Jezus Christus. Dat is pas echt heilzaam.

Goede hulp is dus beslist aan te raden, omdat je begeleiding nodig hebt om te komen tot een meer evenwichtige ontwikkeling als persoon en in je relatie tot je ouders en anderen. Blijf intussen steeds voor je ouders en voor je naasten en jezelf bidden. Dat kan moeilijk zijn, want in het werken aan dit probleem zie je op een gegeven ogenblik niet zelden ook heftige gevoelens van boosheid afgewisseld met schuldgevoelens vanwege alles wat er is gebeurd.

Dit is geen eenvoudige weg, maar wel zeer de moeite waard om die met geduld en volharding te gaan. Sterkte en bovenal Gods leiding en nabijheid daarin gewenst.

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven