Vraag
Ik heb een vraag waar ik al een tijdje mee zit. Het idee dat God Adam representatief liet zijn voor de hele mensheid (in de zondeval) komt mij nogal oneerlijk over. Nu kunnen wij niet meer perfect leven, maar als Adam niet gezondigd had, dan hadden we dat probleem niet gehad. Sommige mensen zeggen dat wij hetzelfde gedaan zouden hebben, maar dat vind ik wat zwak, want dat zou suggereren dat God de mens niet goed geschapen had met de mogelijkheid om voor het goede te kiezen. Hoe kan het dat God mensen straft voor de fouten van anderen? Dit komt ook weer terug in de Tien Geboden. Ik weet dat God rechtvaardig is, maar vind dit moeilijk te begrijpen.
Antwoord
Beste...,
Ik wil proberen hierop een antwoord te geven, maar ik moet ook meteen toegeven dat het moeilijk is om een kort, eenvoudig en helder antwoord te geven. Door de eeuwen heen hebben heel wat mensen met deze vraag geworsteld en er zijn allerlei voorstellen gedaan om te verklaren wat jou niet duidelijk is. Ik ga niet al deze voorstellen opsommen, want je zou er niets wijzer van worden. Je gebruikt het woord "representatief" en uiteindelijk zal ik daar wel op uit moeten komen.
Bij God is alles goed, dat wil zeggen dat alles wat God heeft van de beste kwaliteit is. Een betere liefde dan bij God bestaat niet. Beter geduld dan bij God bestaat niet. Betere plannen dan bij God bestaan niet. Niemand kan beter uitmaken wat goed en wat kwaad is dan de Heere. Toen de Heere tegen Adam zei: "Je mag niet van de vrucht van die boom eten", was dat helemaal goed. Daar had God geen slechte bedoelingen mee. Wie op dit verbod commentaar wil leveren, alsof de Heere er niet helemaal goed mee deed, doet precies hetzelfde als de duivel en later als Adam en Eva. De duivel gaf commentaar op het verbod door de Heere een verkeerde bedoeling aan te wrijven. Adam en Eva geloofden dat en dachten dat ze het beter konden weten dan de Heere.
Dat was geen kleinigheid, daarmee ging heel veel mis. Er was ongehoorzaamheid, want Adam en Eva deden wat niet mocht. Er was ongeloof, want Adam en Eva geloofden de duivel wel en daarmee tegelijk God niet. Er was oneerbiedigheid, want Adam en Eva hielden God niet in ere (ze erkenden niet dat God de enige was die kon bepalen wat goed en kwaad was). Er was gebrek aan liefde, want oneerbiedigheid en hoogmoed maken liefde kapot. En zo kan de lijst nog wel even voortgezet worden. Ongehoorzaamheid, hoogmoed, enzovoort, eenmaal opgewekt in een mensenziel, bederven die ziel voortaan. Je kunt daarna niet meer doen als of er niets gebeurd is. De ziel is beschadigd. Kortom, door naar de duivel te luisteren hebben Adam en Eva zichzelf bedorven.
Zonde is nooit alleen maar "een keer iets doen wat niet mag". Zonde is ook bederf. Adam en Eva gingen erdoor op achteruit. Ze werden door die eerste zonde slechter. Zonde is nooit alleen kwaad doen of kwaad goed vinden. Zonde bederft. Bij God is geen bederf. Hij kan geen kwaad doen, want Hij haat het kwaad volmaakt. God kan ook niet bedorven raken. God is helemaal onbedorven en bovendien is er niets dat beter is dan God. Adam en Eva zijn innerlijk bedorven geraakt. Dat hebben ze zelf gedaan. Toen ze nog niet bedorven waren, was er wel iets dat beter was dan zij, omdat God altijd beter is dan mensen. Adam en Eva waren de beste mensen die er waren en nadat ze gezondigd hadden, waren ze niet meer zo goed. Ze waren innerlijk bedorven. Pas toen de Heere Jezus geboren werd, kwam er weer een mens op aarde die innerlijk helemaal onbedorven was. Hij heeft niet aan de verleidingen toegegeven en is daardoor onbedorven gebleven.
Even een zijspoor. Als je de evolutietheorie aanhangt, in die zin dat je gelooft dat Adam en Eva en de apen van aapachtige voorouders afstammen, krijg je daarmee ook een andere opvatting over zonde, over goed en kwaad en over de Heere Jezus. Voor mensen die overeenkomstig de evolutietheorie aan Adam en Eva denken, is een zonde alleen maar een eenmalige verkeerde of een slechte of een foute of een kwade daad. Ze denken dat je na de zonde verder kunt alsof je nog steeds een schone lei hebt. Ze zien het bederf niet. Bovendien vinden ze dat een overtreding van Gods wil niet zo erg is. Ze vinden andere dingen erger. Ook geloven ze niet dat de Heere Jezus innerlijk onbedorven was.
Adam en Eva waren dus innerlijk bedorven, door eigen schuld. De praktijk wijst uit dat al hun nakomelingen ook innerlijk bedorven zijn. Er zijn mensen die beweren dat ze zo worden doordat kleine kinderen hun ouders en anderen uit hun omgeving gaan nabootsen. Wie goed oplet, ziet dat ze al trekjes van het bederf vertonen voordat ze hun ouders kunnen nabootsen. De Heere heeft in de Bijbel laten opschrijven dat het van af hun geboorte al zo is. We moeten allemaal nieuw worden.
De kern van jouw vraag is, hoe dat komt. Biologisch gesproken kun je zeggen dat de kinderen zijn zoals hun ouders. Dan rijst meteen de vraag of dat wel eerlijk is. Ik moet, voordat ik verder ga met mijn antwoord, eerst nog een keer zeggen dat er niemand of niets bestaat beter dan God. Bij Hem is alles goed. Gods genade is ook iets dat nergens door overtroffen wordt. God laat mensen niet zomaar aan hun lot over. Geen mens hoeft zich af te vragen of God wel genadig wil zijn voor haar of voor hem. En ieder die van de Heere genade ontvangt, wordt door Hem helemaal nieuw gemaakt. Ik zeg dit omdat dit betekent dat een mens niet zomaar slachtoffer van het bederf hoeft te worden.
Voor de vraag hoe het komt dat de afstammelingen van Adam en Eva allemaal innerlijk bedorven zijn, moeten we vervolgens een onderwerp aansnijden dat moderne mensen moeilijk te verteren vinden. Het gaat om iets dat we representatie noemen. Je wees in je vraag hier al op. Soms gebeuren er dingen namens ons. Als een vriend van mij namens mij om een gunst gaat vragen, en die gunst wordt afgewezen, kan ik het wel schudden. En dat is dan wel mijn eigen schuld, want ik had die vriend namens mij laten optreden. Je zult zeggen, dat je, als het namens jou gebeurt, het er toch eerst mee eens moet zijn dat die vriend om die gunst gaat vragen. Dan pas kun je zeggen, dat het je eigen schuld is. Toch is dat niet altijd zo. Voordat jij volwassen bent, doen je ouders heel wat namens jou en dat allemaal heel eerlijk en rechtsgeldig. Ze hebben je ook namens jou laten dopen, ze hebben je namens jou naar school gestuurd, zij hebben namens jou geld betaald, zij hebben misschien namens jou een paspoort aangevraagd. Soms kon je het daarmee eens zijn, soms niet. Toch hadden ze het recht en de plicht om het te doen. Als een land een oorlog is, gaan vertegenwoordigers namens het volk over vrede onderhandelen. Ieder mens in dat volk krijgt dan ook vrede. Maar als daarbij het betalen van een schatting is overeengekomen, moet iedereen ook aan die schatting meebetalen, zelfs diegenen die na die tijd geboren worden. Ook zij moeten daaraan meedoen. Je krijgt maar één keuze, je moet de gevolgen aanvaarden van alles wat namens jou gebeurde.
De Bijbel zegt nu dat Adam en Eva, maar met name Adam, namens zijn nageslacht heeft gehandeld. Dat is tenminste de bedoeling van het woordje "in" bij Adam, als er staat dat wij in Adam hebben gezondigd. Hij deed het namens ons. Om dit nader uit te leggen geef ik het voorbeeld van Mozes. In de Bijbel staat dat het volk Israël "in Mozes" door de zee ging en "in Mozes" onder de wolk was. Ze hoorden bij Mozes en hij was hun vertegenwoordiger en aanvoerder. Daarom mocht Mozes ook namens het volk de berg Horeb op en mocht hij namens het volk met God spreken. Iedereen van het volk was daarna ook verplicht om de wetten na te leven die God aan Mozes had bekendgemaakt. Het was allemaal namens hen gebeurd. Op dezelfde wijze wordt vaak gezegd, dat gelovigen "in Christus" zijn. Ze horen bij de Heere Jezus, Hij is hun Aanvoerder en Vertegenwoordiger. Daarom kan Hij ook onze Verlosser zijn, omdat Hij namens ons de dood van het kruis droeg. De Heere God heeft besloten dat dit "namens ons" zo belangrijk zou zijn.
Ik geloof dat het nu weinig zin heeft om nog veel voorbeelden te geven waaruit blijkt dat "namens mij", "namens jou", "namens ons," ook nu nog geldt. Als je er over nadenkt, kun je er misschien zelf een paar bedenken. Feit is wel dat vroeger de mensen hieraan meer gewend waren en het ook gemakkelijker erkenden. Het is wel een belangrijk gegeven in de Bijbel, dat je ergens bij hoort, bij een volk of een familie en dat je daarom ook een familielid hebt die kan optreden als aanvoerder en vertegenwoordiger. Als de aanvoerder iets verkeerds doet, schaamt de hele familie zich. Als de aanvoerder de heiligheid van God aantast, krijgt heel het volk of de hele familie daarmee te maken, tenzij de familie zich nadrukkelijk van de aanvoerder distantieerde. Door je niet te distantiëren, gaf je aan dat je solidair was. Toen de twaalf verspieders het land verkend hadden, was iedereen solidair met ze, behalve Jozua en Kaleb. Die twee deelden niet in de straf. Alle anderen wel. Toen Achan zondigde door iets uit Jericho weg te nemen, was zijn familie solidair met hem. Niemand had bezwaren gemaakt.
Hetzelfde zie je ook bij het tweede gebod als het gaat over het bezoeken aan het derde en het vierde geslacht. Als de vaderen zondigen, zijn zij aanvoerders en vertegenwoordigers van hun families, en je kunt dan niet zomaar zeggen dat je er niet bij hoort. Zelfs het derde en het vierde geslacht horen er nog bij. Maar als je je nadrukkelijk distantieert van de overtreding, doet de Heere anders: "En doe barmhartigheid aan duizenden van hen die Mij liefhebben en Mijn geboden onderhouden". Wie zich niet distantieert van de zonden van zijn familie is medeschuldig. Wie zich wel distantieert, vindt bij God heel veel genade.
We zijn deze samenhang vergeten doordat wij meer gewend zijn te denken aan aparte mensen, ieder voor zich. Toch hebben we in onze tijd nog genoeg voorbeelden dat het "ieder voor zich" lang niet altijd opgaat. We horen ergens bij en dan treedt de aanvoerder en vertegenwoordiger op namens ons. Met alle rechten en eerlijkheid. Zo was Adam onze aanvoerder en vertegenwoordiger en zo is het van het grootste belang dat de Heere Jezus jouw aanvoerder en vertegenwoordiger wordt. Wij moeten ons alsnog van Adam distantiëren, al zijn we daarmee eigenlijk te laat. Wij moeten ons solidair verklaren met de Heere Jezus, zodat Hij onze Aanvoerder en ook onze Verlosser wordt. Als we ons van Adam distantiëren en ons bij de Christus aansluiten is er voor ons volmaakte genade.
Ik hoop hiermee je vraag voldoende te hebben beantwoord, hoewel ik me bewust ben van het feit dat het "namens ons" voor moderne mensen moeilijk te accepteren is.
Drs. G. van ‘t Spijker
Dit artikel is beantwoord door
Ds. G. van 't Spijker
- Geboortedatum:17-12-1943
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Baarn
- Status:Inactief
