Voorkomende waarheid

Wat is het verschil tussen het bepaald worden bij een bijbeltekst en een “voorkomende waarheid”?

Laat ik in antwoord op je vraag eerst vaststellen dat je vraag behoort bij een bepaald taalgebruik dat gebezigd wordt in bepaalde delen van de gereformeerde gezindte. Dit taalgebruik is niet direct ontleend aan de gereformeerde theologie maar aan gemeentetheologie. Met dit laatste wordt bedoeld dat gedachten over de Bijbel en over het geestelijk leven ontstaan vanuit de gemeente en dan vooral vanuit het vroegere gezelschapsleven. Dit denken werd verabsoluteerd en diende vooral om de prediking in de volkskerk te corrigeren. Later ging dit denken een eigen leven leiden in bepaalde afgescheiden kerken en in de rechterflank van de volkskerk. En eigenlijk is dit nog zo tot op de dag van vandaag.

Met deze uitvoerige uitwijding aan het begin van mijn antwoord geef ik al aan dat er mijnerzijds een zekere huiver bestaat ten aanzien van het gebruik van deze terminologie omdat ze niet rechtstreeks ontspringt aan Schrift en belijdenis. En dan moet je geweldig op je hoede zijn. Want je gaat er zo maar een andere kant mee op dan zelfs deze bewoordingen bedoelen.

Met “bepaald worden bij een bijbeltekst”  wordt dan bedoeld dat God zelf je bij deze tekst brengt als je bekeerd wordt of anders in het leven van iemand die bekeerd is. Eigenwerk wordt zo uitgeschakeld, althans dit is de bedoeling. Met een “voorkomende waarheid” bedoelt men dan dat er al of niet in een zekere situatie een bijbeltekst in je gedachten komt en de vrees bestaat dan dat je de inhoud daarvan je toeeigent zonder dat dit gepaard gaat met het wederbarende werk van Gods Geest. Nu is deze vrees op zich niet ongegrond en de gedachten die door deze termen worden uitgesproken zijn op zich waar. Men spreekt in dit verband zelfs nog van “een indalende waarheid” waardoor het zonder meer zeker zou zijn dat God zelf tot je spreekt in zaligmakende zin. En op zich genomen kan dit ook helemaal waar zijn. En met name in het genadeleven verstaan we deze zaken en de erbij passende woorden wel. Maar het gevaar is dat we te veel gaan spreken of preken vanuit een “hokjesgeest” waardoor er lijdelijkheid ontstaat of waarmee we over anderen gaan heersen. Nu is activisme net zo’n groot gevaar. Maar men moet activisme niet met lijdelijkheid gaan bestrijden, want in feite zijn lijdelijkheid en activisme lood om oud ijzer. In beide gevallen is de mens zonder genade aan het woord over het Woord van God. En in beide gevallen is en spreekt men dan altijd bezijden de waarheid.

Alsof God in de bediening van het Woord en in de bediening van de Geest en in de bediening van de verzoening ons allen niet bepaald bij datgene wat Hij op dat moment te zeggen heeft! Daarop kan alleen worden gereageerd of geantwoord in geloof of ongeloof. Zó wordt het niet de schuld van God, maar ónze schuld als we niet zalig worden.

En alsof een zogenaamde “voorkomende waarheid” op zich geen zegen kan zijn. Immers door je opvoeding en het onderwijs van de kerk komen deze bijbelwoorden in je gedachten. En alsof dit niet tot overdenken en nadenken kan brengen voor het aangezicht van God waardoor er een wezenlijke verandering in je leven komt of waardoor je leven opnieuw verandert. Zo niet dan is dit niet de schuld van God, want Hij gaf je het nodige onderwijs vanuit de Bijbel via ouders, kerk en school.

Ik wilde maar zeggen: op zich genomen is de gebezigde terminologie zo lek als een mandje. En daarom is het beter je te houden aan het gepredikte Woord van God. Samengevat: als ik niet zalig wordt, dan is dit niet Gods schuld maar mijn eigen schuld.

Met vriendelijke groet,
Ds. C. A. van der Sluijs