Trouwen met verkrachter in Oude Testament

Ik heb een vraag over bepaalde wetten in het Oude Testament. Voor veel wetten die in onze moderne oren raar klinken wordt vaak het argument gebruikt dat we die in de context van die cultuur moeten zien. Bijvoorbeeld in Deuteronomium 22:28-29 moet een man die een maagd verkracht had met haar trouwen en de vader een bruidsschat geven. De uitleg is dan dat dit zo was, omdat vrouwen in die cultuur zo goed als geen kans hadden op een toekomst of trouwen wanneer ze niet meer maagd waren en dat op deze manier de man verplicht was voor haar te zorgen voor de rest van haar leven. Het klinkt in onze moderne oren vreemd en onrechtvaardig dat dit meisje eigenlijk met haar verkrachter zou moeten trouwen als ze nog een redelijke kans op een toekomst wilde (hoewel ze niet verplicht was met hem te trouwen).

Alleen dan vraag ik mij af, waarom was dit überhaupt de cultuur in Israel destijds? Als God hen een wet geeft over hoe ze moeten leven, waarom heeft hij dan niet meteen deze hele cultuur veranderd ten opzichte van de naburige volkeren in een cultuur waar niet op vrouwen werd neergekeken als ze op deze manier buiten hun wil om hun maagdelijkheid verloren hadden? Waarom werd de cultuur door God niet aangepast zodat de vrouw niet zo kansloos was zonder een man? Het oogt een beetje raar dat God wel dit hele volk apart kan zetten met wetten rondom reinheid, aanbidding en moraliteit van de andere volkeren, maar dit soort dingen dan niet veranderd heeft. Want hierin lijkt de verkrachter toch een voordeel te hebben.

Hierin vind ik de straf nogal een wezenlijk verschil met de straf in de voorgaande verzen Deuteronomium 22: 23-27 waar een verkrachter de doodstraf krijgt wanneer de maagd in ondertrouw is. In beide gevallen is het misdrijf verkrachting met als enige verschil de status van het slachtoffer en bij het ene geval resulteert het in de doodstraf en in het andere geval moet hij haar simpelweg trouwen. De balans in straf lijkt toch wel heel ver uit elkaar te liggen.

Beste vriend of vriendin,

Laat ik vooraf duidelijk stellen dat het niet altijd eenvoudig is de wetten uit de tijd van het Oude Testament toe te passen op onze eigen situatie. Onze tijd is immers zo heel anders dan de tijd waarin deze wetten aan Israël werden gegeven. Intussen belijden we dat het Woord van God bedoeld is voor alle tijden. Alle eeuwen door is nagedacht over de vraag hoe dit in praktijk moest worden gebracht. Het gevaar blijkt altijd aanwezig te zijn dat we ‘snel lezen’ en zodoende niet de gelegenheid hebben ons goed in de stof te verdiepen. Het gevolg is dat wij, als ‘moderne’ mensen, veel dingen ‘raar’ vinden. Maar dat zal ook wel andersom zijn. Als de mensen van ‘toen’ van onze genderdiscussies zouden horen, zouden ze niet begrijpend het hoofd schudden en het allemaal maar heel ‘raar’ vinden. Zij zouden niet kunnen begrijpen, dat je man, vrouw of x kunt zijn. 

Maar nu je concrete vraag over de bepalingen in Deuteronomium 22. Het lijkt alsof het meisje dat verkracht is heel oneerlijk behandeld wordt. Ze wordt immers ‘verplicht’ te trouwen met een man waar ze helemaal niet van houdt. Dat is natuurlijk een verschrikkelijke ervaring en ook nog eens heel onrechtvaardig.

Toch is er ook een heel andere kant. Hoe vreemd deze wet ook klinkt, ze was niettemin bedoeld als een vorm van bescherming. In dat opzicht was er een groot verschil met de omringende volkeren. Daar was een meisje ‘vogelvrij’. Vanuit de vele occulte praktijken was er geen bezwaar zich aan meisjes te vergrijpen. 

En dat wordt door de Heere ingeperkt. Hij zegt als het ware tegen iemand die een meisje met verkeerde bedoelingen op het oog heeft: “Denk erom. Je zult wel je verantwoordelijkheid moeten nemen!” Het was dus bedoeld als bescherming van dat meisje. Daarmee hangt de bepaling samen dat bij verkrachting van een ondertrouwd meisje de doodstraf geëist werd. Het huwelijk werd als dermate heilig gezien, dat schending hiervan als een ernstige misdaad gold. Maar dat was ook weer bedoeld ter bescherming van dat meisje, waarbij opgemerkt kan worden dat ondertrouw juridisch als getrouwd werd beschouwd.

Dit alles betekent niet dat in de Bijbelse cultuur op vrouwen en meisjes werd neergekeken. Integendeel. Door heel het Oude Testament heen wordt uiterst positief over de vrouwen en meisjes gesproken. Denk maar aan Ruth, aan het Hooglied, aan verschillende gedeelten uit het boek Spreuken en zo kan ik nog lang doorgaan.

Tja, waarom God dat niet radicaler aanpaste? Inderdaad wordt soms gezegd dat de wetten van toen ‘nu eenmaal’ in de context van die tijd moeten worden gezien. Maar dat is te kort door de bocht. Ik denk dat we mogen zeggen dat God die wetten zó gaf dat deze voor de mensen te begrijpen waren. Stel je voor dat Hij dat gedaan had volgens onze ‘moderne’ opvattingen en een Westerse cultuur had ingevoerd, dan zou iedereen echt ontredderd zijn geweest.

Ik denk dat we het moeten omdraaien. We lopen altijd weer het gevaar dat we graag willen, dat God handelt naar onze normen. En als Hij dat niet doet vinden we het raar. Maar zijn onze normen maatgevend? We kennen ook in onze cultuur de prostitutie, die in wezen diep vernederend is voor vrouwen en meisjes. En toch wordt die praktijk zonder bezwaar geaccepteerd.

Intussen zie ik niet over het hoofd, dat we alle problemen rond de wetgeving in het Oude Testament niet in een handomdraai kunnen oplossen. Natuurlijk blijven er vragen over die we niet naar tevredenheid kunnen beantwoorden zodat we pasklare oplossingen hebben. Het is altijd nog ‘ten dele’. Dat hangt ook samen met het feit dat we in een wereld leven waar de macht van de zonde heerst. En dan je nóg zulke goede wetten hebben, ze blijven altijd functioneren in een verbroken samenleving.

Ik hoop dat ik je een en ander duidelijk heb kunnen maken – in ieder geval dat wij de wetten in de Bijbel niet langs de meetlat van onze ‘moderne’ normen mogen letten. Dan vinden we deze -hoe lastig te verklaren soms- niet meer raar, maar dan verwonderen we ons over de barmhartigheid van God die Zijn volk Israël temidden van de vele afgoden bij Zijn dienst wilde bewaren.
 
En in Christus geeft Hij ook ons Zijn wet en evangelie. In de Heere Jezus, die de wetten zelfs aanscherpte (denk aan het ‘aanzien’ van een vrouw om die te begeren) en die juist wetsovertreders het genaderijke evangelie deed horen.

Ds. W. Arkeraats

Dit artikel is beantwoord door

Ds. W. Arkeraats

• Geboortedatum:
  09-08-1946
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Hardinxveld Giessendam
• Status:
  Actief

132 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven