Vloeken in films

Aan G. Slurink. Hoe kijkt u aan tegen vloeken in films? Is dat voor u een reden om een film niet (meer) te kijken? Moet je een film gelijk uitzetten als je een vloek hoort?

Beste vraagsteller,

Ik zou daar het volgende over willen zeggen:

1. Het zal voor mij zelden de enige reden zijn. Ik denk dat het belangrijk is ook oog te hebben voor al het andere dat er speelt in een film en dat we een vloek niet tot zo ongeveer de enige reden maken om een film niet (verder) te kijken. Vaak zal er als er (veel) wordt gevloekt een hele sfeer hangen die, zachtjes gezegd, niet bepaald opbouwend is. En dat kan ook zijn als er helemaal niet wordt gevloekt. Dat zijn meestal een soort van films die ik sowieso al niet (meer) kijk omdat ik vanuit mijn verleden wel enigszins weet wat ik verwachten kan. Dergelijke films hebben niets te bieden, die breken alleen maar af. Meestal begin ik daar helemaal niet meer aan. Een paar recensies lezen, een trailer kijken en wat beoordelingen lezen op imdb.com of ergens anders, geeft vaak al een redelijk beeld van wat je verwachten kan. Desondanks is het ook wel gebeurd dat ik een film van te voren verkeerd had ingeschat en dat de film anders bleek te zijn, in negatieve zin, dan ik had verwacht. In dergelijke gevallen is er een goede kans dat de film halverwege alsnog uitgaat. En zeker als er blijkt te worden gespot met God, of als er op de een of andere manier Gods Naam of Jezus’ Naam bij betrokken wordt op een kwalijke manier, dan is het snel gedaan voor mij.

2. Vloeken is iets dat we als christen vooral zien bij anderen. Ik denk echter dat het goed is er bij stil te staan dat wat er achter vloeken zit, ook in ons zelf zit. Het gaat niet alleen over die bepaalde woorden, het gaat er ook over wat er onder verborgen zit. Als iets niet zo gaat als ik me wens dan komt er ook wel een krachtterm in me op. En ook al spreek ik die niet uit, inwendig klinkt die wel. En dat gebeurt meer dan eens, want regelmatig gaat er wat mis en dingen gaan zelden makkelijk. En dan ligt ergernis al snel op de loer. Het is dan goed dat ik mezelf in toom hou. Maar ik moet erkennen dat wat ik in de film zie, ook in mezelf zit. En ik mag dan mijn taal enigszins kuisen, wat op zich ook goed is, maar daarmee is de onderliggende oorzaak die ook in mij aanwezig is niet weg. Tegelijkertijd moet ik het wel blijven afwijzen. Men zegt wel, dat als je met één vinger naar een ander wijst, je met drie vingers naar jezelf wijst. Dat klopt en dat is mijns inziens ook goed. Het is van groot belang het verkeerde als verkeerd te blijven beoordelen, zowel bij mezelf als bij een ander. Ten eerste omdat het in de ogen van God verkeerd is en ik zou er zeer dwaas aan doen er een andere oordeel over te vellen dan Hij doet. Ten tweede omdat ik als ik dat niet doe, ik op de duur mijn onderscheidingsvermogen steeds meer zal kwijtraken. Als ik het normaal ga vinden dan zal er op de duur een proces van verharding en verblinding plaats gaan vinden. Ik moet het niet afdoen met: het is menselijk. Het is inderdaad menselijk, alle zonde is menselijk, en dat is nu juist ons probleem en dat is waarom de Heere Jezus mens is geworden. Daarom wijs ik het verkeerde af, met drie vingers naar mezelf en één naar de ander.

3. Er is een hoop af te wijzen in films, maar niet alleen in films, er is een hoop af te wijzen in alle dingen in deze wereld. De vraag is altijd hoe met deze dingen om te gaan als christen. In de praktijk betekent dat dat we grenzen stellen: dit laten we nog gaan en dat niet meer. Verschillende mensen zetten de grenzen dan op verschillende plekken. Maar we moeten beseffen dat elke grens ontoereikend is. Want waar kan je dan de grens leggen zodat je het kwade buiten houdt? Dat kunnen we niet. Die grens ligt buiten ons bereik. Zoals Paulus zegt in 1 Kor. 5:9-10: “Ik heb u geschreven in de brief dat u zich niet moet inlaten met ontuchtplegers. Echter, niet in het algemeen met de ontuchtplegers van deze wereld, of met de hebzuchtigen, of rovers, of afgodendienaars, want dan zou u uit de wereld moeten gaan.” Alles is bevlekt met zonde. En wij zelf ook. Er is geen enkel plekje in deze wereld waar je buiten het bereik van zonde blijft. Zelfs al zou je alle films en televisie compleet afwijzen, dan zijn er nog steeds een hoop verkeerde dingen, waaronder in boeken en kranten en andere media, en net zo goed in christelijke. En ook in onszelf. 

4. Dus de vraag kan niet zijn zijn: hoe blijf ik buiten het bereik van de zonde, of hoe kan ik Gods wet houden? De vraag kan alleen zijn: hoe leer ik leven van genade? Hoe leer ik leven uit geloof? Wat moet ik nastreven en waar moet ik voor oppassen? Dan komen we bij de centrale vraag: waar gaat het om in dit leven? Het gaat om de herstelde relatie met onze Schepper, door de Heere Jezus. Om de verzoening met Hem en door Hem, en te leven uit geloof en om daarin opgebouwd te worden en in dat geloof te volharden. En wat we dan moeten nastreven, is alles wat dat bevorderd en wat daarmee in overeenstemming is. En wat we moeten afleggen is alles wat dat tegenwerkt of er van afleid. 

5. Een onderdeel daarvan is dat we waakzaam moeten zijn voor verkeerde invloeden, ook vanuit films, omdat die op de duur ons denken en ons beoordelen zal gaan beïnvloeden en vertroebelen. Niet per se dat je er minder door zou gaan geloven, maar wel dat de inhoud van dat geloof steeds meer gaat afwijken van wat God heeft gezegd. Ik ken veel mensen die wel geloven in God maar er in de praktijk van hun leven hele andere maatstaven op na houden. Het is van groot belang het verkeerde als verkeerd te blijven afwijzen. Zoals Jes. 5:20 zegt: “Wee hun die het kwade goed noemen en het goede kwaad; die duisternis voorstellen als licht, en licht als duisternis; die bitter voorstellen als zoet en zoet als bitter.” Daarom moeten we een gezonde afstand houden van het verkeerde, zoals Paulus bijvoorbeeld zegt in 1 Kor. 5:11: “Maar nu heb ik u geschreven dat u zich niet moet inlaten met iemand die, terwijl hij een broeder wordt genoemd, een ontuchtpleger is, of een hebzuchtige, of een afgodendienaar, of een lasteraar, of een dronkaard, of een rover. Met zo iemand moet u zelfs niet eten.” En bijvoorbeeld in 1 Tim. 5:22: “Heb geen deel aan zonden van anderen. Bewaar uzelf rein.” En er zijn vele tekstgedeelten van dezelfde strekking. 

6. Maar we moeten niet alleen oppassen voor negatieve invloeden, we moeten ook oppassen voor positief lijkende zaken die echter bedrieglijke illusies zijn. En die zijn misschien nog wel gevaarlijk omdat we die niet zo snel onderkennen en daarmee veel makkelijker naar binnen glijden. Ik bedoel daarmee de vele sentimentele schijnwaarden die vaak tussen de regels door verkondigd worden in een filmverhaal. Een wellicht bekend voorbeeld is de film Titanic, waarin naast de ramp een tweede verhaal speelt, waarbij de hoofdrolspeelster wordt ‘bevrijd’ van haar knellende afkomst. De hoofdrolspeler is haar ‘verlosser’, zo zegt ze. En dan klinkt dan het lied “My heart will go on.” En zo gaat het de eeuwigheid in. Maar op de oordeelsdag zal blijken dat al dit sentiment een illusie is. In hoeveel films klinkt niet de boodschap: het komt wel goed. Maar het komt niet goed, niet op die manier. Heel veel films zitten vol met dergelijke valse schijn. Het voert te ver om hier nu verder op in te gaan. Maar het is eindeloze rij van sentimentele schijnwaarden die niet geworteld zijn in de realiteit. Wat ze bieden is een sentimentele schijn. En op deze manier worden er een hoop waarden ingegoten die afwijken van wat de Bijbel zegt, die het kwade waar de Bijbel voor waarschuwt negeren en die het goede wat de Bijbel te bieden heeft vervangen voor een illusie.

7. Toch kan er bij dit alles soms ook wat nuttigs voortkomen uit het kijken van dergelijke films. Ik heb ook geleerd van de slechte dingen die ik heb gezien. Niet direct, maar indirect, door het in het licht van de Bijbel te zetten. Daardoor zijn de leugens waar veel mensen zich door laten leiden, ook in het dagelijkse leven, voor mij meer zichtbaar geworden en zijn de antwoorden die de Bijbel daarop geeft voor mij waardevoller, concreter en praktischer geworden. Want veel films zijn een afspiegeling van de maatschappij en van het denken van de mensen. Daarom kan het denk ik soms nuttig zijn bepaalde films te kijken, met gezonde afstand, als het op je pad komt, ook als ze kwalijk zijn. Waar ik dan precies de grens zet voor mezelf is altijd een kwestie van aftasten en een combinatie van verschillende factoren.

Ik wil daarmee het kijken van films echter geenszins aanbevelen. Iemand die geen films wil kijken doet daar goed aan en ik zou daar niemand van af willen brengen. En je hoeft om deze dingen te leren ook niet per se films te kijken er zijn ook andere manieren dat te doen. En ik moet zeggen dat ik de laatste jaren zelf amper meer films kijk. Maar als je toch films wil kijken omdat je denkt dat je daar je voordeel mee kan doen, zorg er dan in ieder geval voor dat je een film nooit kritiekloos consumeert. Kijk en luister kritisch, niet alleen naar kwalijk woordgebruik en kwalijk gedrag, maar ook naar wat voor antwoorden er expliciet of impliciet worden gegeven op de problemen die spelen in een film, in het bijzonder wanneer het samenhangt met een bepaalde levensfilosofie die er achter zit. Wees opmerkzaam op elke misleidende schijn die strijdig is met wat de Bijbel zegt op wat voor gebied dan ook. En kijk om je heen hoe je ditzelfde denken ook om je heen en mogelijkerwijs ook in jezelf tegenkomt. En zet alles in een bijbels licht, want films kunnen dingen (aan)tonen, maar ze kunnen geen antwoorden geven. En als je er dan genoeg van hebt kun je wat anders gaan doen met je tijd. 

Tot slot wil ik nog een film meegeven die ik onlangs tegenkwam en die het mijns inziens waard is om te kijken en die je veilig kunt kijken. Het is een film over Polycarpus, een leerling van apostel Johannes en bisschop van Smyrna, dat te maken kreeg met de vervolgingen. De film is voor een deel gebaseerd op ware gebeurtenissen en personen. Het is een film die ook in onze tijd misschien wel steeds actueler wordt. Het was de film Polycarp, een aangrijpende film die stof tot nadenken geeft. 

Ik hoop dat dit antwoord je helpt.

Een hartelijke groet,
Gerard Slurink

Dit artikel is beantwoord door

G. Slurink

• Geboortedatum:
  12-02-1963
• Kerkelijke gezindte:
  Reformatorisch
• Woon/standplaats:
  Lahti, Finland
• Status:
  Actief

155 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven