Vrije wil van de (bekeerde) mens

Ik heb een vraag voor ds. G. A. van den Brink. U vertelt in een filmpje op YouTube dat Adam een vrije wil had voor de zondeval, maar dat de mens ook een vrije wil heeft na de wedergeboorte.

1. Als Adam een vrije wil had, goed geschapen was en wist dat een verkeerd besluit enorme gevolgen zou hebben, hoe kan hij dan ook zo’n verkeerd besluit hebben genomen? Je mag aannemen dat een perfect persoon, die een vrije wilskeuze heeft, altijd de perfecte besluiten neemt. En als de wil er is, en de wil is goed, en Adam maakte een verkeerd besluit, ging dat tegen zijn perfecte wil in, dus zou zijn wil niet vrij zijn. Hoe kan dan sprake zijn van een vrije wil?

2. In feite geldt dat min of meer ook zo voor een gelovige. Een vrije wil wil zeggen dat de besluiten ook gebaseerd zijn op die vrije wil. Als Paulus zegt dat het goede wat hij wil niet doet, maar het kwade wat hij niet wil, wel doet, hoe kan er dan sprake zijn van een vrije wil? Die wil is dan immers gebonden, noem het aan de oude mens of wat dan ook, maar gebonden is de wil. Een vrije wil die gebonden is en de mens niet laat besluiten wat hij wil, is immers geen vrije wil. Hoe kunt u dan toch beweren dat zowel Adam als de wedergeborenen een vrije wil hebben?

Beste vragensteller,

Dankjewel voor je vragen. Ik denk dat ze verdwijnen als we nauwkeurig vaststellen wat we met “wil” bedoelen en wat met “vrij”. De Latijnse term voor vrije wil is liberum arbitrium. Arbitrium is niet simpelweg iets willen, verlangen of begeren, maar het is het vermogen om een oordeel te vellen (denk aan een arbiter). In het Engels wordt vrije wil dan ook regelmatig vertaald als “free choice”, wat beter is dan “free will”. Op grond van wat je weet en beoogt, maak je je eigen keuzes - en het vermogen tot die persoonlijke keuzes noemen we de vrije wil. 

Van dit oordeelsvermogen wordt gezegd dat het vrij is. Vrij namelijk van dwang. Een afgedwongen of opgelegde wilsbeslissing is geen wilsbeslissing. Per definitie is het oordeelsvermogen vrij. Elke wilsbeslissing gebeurt vrijwillig. Niemand anders is verantwoordelijk voor die wilsbeslissingen dan de persoon zelf.

Ieder mens heeft dus een vrije wil. Zonder genade richt onze wil zich echter altijd op het moreel verkeerde, niet op het goede. Als de gereformeerde theologie zegt dat de mens geen vrije wil heeft, bedoelt ze daarmee: geen vrije wil om het goede te doen. 
 
Dit ter inleiding, nu naar je twee vragen:

1. Adam had (uiteraard) een vrije wil, maar dat betekent niet dat hij perfect, volmaakt of onfeilbaar was. Het is een misvatting om te stellen (zoals jij doet) dat Adam alleen maar perfecte besluiten kon nemen. De keuzes die hij maakte waren wel vrij maar niet bij voorbaat volmaakt. Precies dit is het verschilpunt tussen de toestand van Adam en die van de komende heerlijkheid. 

2. In je tweede vraag verwar je de wilsbeslissing zelf met de uitvoering ervan. Paulus zegt in Rom. 7 dat hij het goede wil, maar er niet in slaagt het ook uit te voeren. De wilsvrijheid gaat echter niet over de uitvoering en effectuering van je besluiten, maar over de besluiten zelf. Ik kan een goed en vrijwillig besluit nemen (bijvoorbeeld als ik verslaafd ben, om te stoppen met roken) en vervolgens merken dat het mij niet lukt om dat besluit ook metterdaad te effectueren. Toch is ook in dat geval het besluit zelf een zaak van vrijwilligheid geweest. 

Met vriendelijke groet,
Ds. G. A. van den Brink

Dit artikel is beantwoord door

Ds. G.A. van den Brink

• Geboortedatum:
  05-01-1974
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Apeldoorn
• Status:
  Actief

242 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven