Jezus man en geen vrouw

Ik vraag me af, waarom was Jezus eigenlijk een man en geen vrouw? Waarom is die keuze gemaakt? Was vrouwzijn niet geschikt genoeg ofzo? Ik vind de Bijbel al best vrouwonvriendelijk en dit maakt het alleen maar erger.

En nog iets. Dominees zeggen heel vaak: “Jezus is echt mens geweest dus Hij weet hoe het is om lichamelijke pijn te hebben en alle pijn die jij voelt weet Jezus ook hoe dat voelt.” Dat klopt toch helemaal niet? Jezus heeft zo ver men weet nooit een relatie gehad en dus ook geen ‘gebroken hart’ gehad en verder heeft Hij ook nooit menstruatiepijn gevoeld, of gevoeld hoe het is om te bevallen van een kind. Waarom wordt dat dan gezegd?

Een mooie vraag. En tegelijk een vraag die ik niet echt kan beantwoorden. In de Bijbel vinden we het antwoord niet. God zelf heeft deze keuze gemaakt. Hij is vrij om Zijn keuzes te maken, wan Hij is God de Almachtige, die aan geen mens verantwoording heeft af te leggen (Romeinen 11:34-35; Jesaja 40:13).

Dat gezegd zijnde kunnen we er ook nog wel iets meer van zeggen vanuit de menselijke cultuur. De Bijbel sluit zich aan bij de toenmalige cultuur, God zelf doet dat ook in Zijn openbaring aan mensen. Hij sprak de mensen aan in de taal die ze verstonden. Hij gaf Zijn wetten voor de wereld van toen (bijvoorbeeld allerlei wetten die te maken hebben met de cultuur en tijd van Israël ten tijde van het Oude Testament, en die we niet meer zonder meer kunnen toepassen op de moderne wereld van nu). En zo sloot Hij wellicht ook bij de cultuur van toen aan in de keuze om Jezus als man geboren te doen worden. Jezus werd ook een Jood, geen Germaan, Romein of Afrikaan. Hij was dus van het joods-blanke ras, groeide op in een timmermansgezin in Nazareth, sprak Aramees en was dus in alle opzichten een mens van toen en daar. En in die cultuur en tijd waren mannen degenen die het woord voerden en leiding gaven, vrouwen stonden echt op de tweede plaats.

Dat laatste is voor ons in onze tijd uiteraard heel moeilijk te begrijpen of accepteren, zoals ik ook bij de vraagsteller proef. Je zegt de Bijbel als vrouwonvriendelijk te ervaren. Ik begrijp waarom je dit zegt. Daarom wijs ik ook op dat cultuurverschil. De Bijbel is in die zin een lastig boek, omdat het overal het stempel van de toenmalige culturen draagt. De Bijbel is dan ook alleen te begrijpen vanuit het evangelie, de boodschap ervan. Zonder het grote verhaal of de doorgaande lijn kom je er niet uit. Dan blijft de Bijbel een wonderlijk samenraapsel van losse verhalen, teksten en fragmenten. Alleen vanuit het Goede Nieuws, Gods plan van redding van zondaren door het kruisoffer en de opstanding van Christus, kun je Gods plan gaan begrijpen en de Bijbel gaan aanvaarden. Het is zoals in Johannes 1:18 staat: alleen de enige Zoon van God, die zelf God is, heeft ons God doen kennen. Of zoals Jezus het ook zegt tegen zijn leerlingen in Johannes 14:9: “Wie Mij gezien heeft, heeft de Vader gezien.” Dat betekent: God heeft Zijn ware Gezicht getoond in Zijn Zoon. Dat is de sleutel tot het begrijpen van de Bijbel. Zonder dat gezicht, het gezicht van Gods liefde voor zondaren, blijft de Bijbel een gesloten boek (Joh. 5:39-40).

Alle ‘vrouwonvriendelijke’ en andere passages die tegenwoordig vragen of zelfs weerstand bij ons oproepen, komen daarmee in een ander licht te staan. Gods ware gezicht zie je niet in dat soort teksten, ook niet in ‘oorlogszuchtige’ passages of gedeelten waarin veel geweld voorkomt. Alleen in Jezus Christus zie je wie God echt is: God van liefde en genade. Daarom bevat de Bijbel ook gedeelten, waarin mannen op een zijspoor komen te staan en vrouwen de hoofdrol nemen. In de Bijbel zijn dat overduidelijk passages waarin de mannencultuur van die tijd op z’n nummer wordt gezet. Dat vind je al in het Oude Testament, bijvoorbeeld bij het optreden van de profetes/richter Debora (Richteren 4 en 5). Niet de man Barak, maar de vrouw Debora en de vrouw Jaël, ontvangen de eer van de overwinning. En wat dacht je van de vrouwen die Jezus’ opstanding komen verkondigen, waar de mannen die het allemaal hadden kunnen en moeten weten bij elkaar in een huis zitten te treuren (zie het slot van Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes)? En zelfs in de teksten bij Paulus, waarin gesproken wordt over de rol van mannen en vrouwen (Efeziërs 5 en Kolossenzen 3) worden mannen gemaand het voor hun vrouwen op te nemen en ze te respecteren als Christus die zich voor zijn gemeente overgaf. Daarmee zet Paulus het ‘gezag’ van mannen op een ander niveau: de wederzijdse liefde, in plaats van een eenzijdige autoriteit.

Hierover valt meer te zeggen dan ik binnen het kader van deze beantwoording kan doen. Maar ik hoop dat je door deze opmerkingen op een iets ander spoor gezet wordt. Ik ontken niet dat dit lastig kan zijn. Wat ik echter duidelijk wil maken, is dat er in de Bijbel ook andere lijnen en gedachten te vinden zijn en dat de Bijbel in die zin een veelkleurig boek is, met een heel eigen geluid toch in allerlei verschillende tijden en culturen. Dat mag ons vandaag ook de ruimte geven om vanuit onze cultuur opnieuw met die Bijbel aan de slag te gaan en te zoeken naar hoe we Gods liefde die Hij in Jezus openbaart in praktijk kunnen brengen, ook in onze omgang met elkaar als mannen en vrouwen (en mensen die een andere seksuele identiteit ervaren). Naar mijn overtuiging betekent dit dat we als christenen nog veel werk te doen hebben om ons bewust te worden van al onze onbewuste en onuitgesproken man-/vrouw-beelden.

Ten slotte, God is geen man of vrouw. Ook als Jezus als man op aarde was, en God Vader heet, betekent dit niet dat je daarmee iets kunt zeggen over Gods seksuele identiteit. Want dan zouden we toch menselijke categorieën op God plakken. Zeker geeft de Bijbel aanleiding om in mannelijke beelden over God te spreken (nogmaals: aansluitend bij de culturen van mensen). Maar nooit kun je daaruit afleiden dat God dan ook zo ís. God heeft menselijke woorden en beelden gekozen om zo met mensen te kunnen communiceren (Zich aan mensen kenbaar te maken). Tegelijk is God oneindig veel meer en hoger dan we in die menselijke beelden kunnen verwoorden.

Daarom heeft Jezus ook deelgenomen aan het menselijke bestaan en dat kon nu eenmaal niet anders dan dat hij een geslacht had. Hij heeft dus inderdaad de pijn van vrouwen niet zodanig gekend dat je kunt zeggen dat hij wist wat menstruatiepijn is. Toch heeft Hij een vrouw die veel bloed verloor gevoeld, toen Hij haar genas (Matt. 9; Marc. 5; Luc. 8). Ik ben ervan overtuigd, dat Jezus toen Hij door haar aangeraakt werd haar pijn heeft gevoeld. Zoals Hij ook de vrouw die Zijn voeten zalft en droogt met haar haren eert, omdat zij deed wat anderen nalieten (Joh. 12). En nee, bevallingspijn heeft Hij niet meegemaakt inderdaad. Maar de pijn van het mensenleven in het algemeen, Hij wist (en weet) er veel zo niet alles van. Ik zeg: alles, omdat Hij uiteindelijk voor al die menselijke pijn en ellende, bovenal de zonde, de dood aan het kruis onderging en zelfs door zijn eigen Vader verlaten werd (“Mijn God, Mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten!?”) Geen ‘gebroken hart’? Ik zou zeggen: meer dan dat! En dat voor jou, en mij en allen die Hem waarlijk liefhebben.

Ds. K. van den Geest

Dit artikel is beantwoord door

Ds. K. van den Geest

• Geboortedatum:
  12-10-1957
• Kerkelijke gezindte:
  Nederlandse Gereformeerde Kerken
• Woon/standplaats:
  Deventer
• Status:
  Actief

122 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven