Vraag
Mijn vriend werkt bij een transportbedrijf en daar is het de gewoonte om op Eerste en Tweede Kerstdag bieten te rijden. Mag dit of is dit het ontheiligen van de kerstdagen? Ik weet het niet goed.
Antwoord
Beste vraagstelster
Dank je wel voor je vraag. Je vraag was voor mij aanleiding om mij eens in de bieten-industrie te verdiepen want daar wist ik in detail nog niet zoveel van. Ik heb begrepen dat suikerbieten in ons land nog slechts op twee plaatsen tot suiker worden verwerkt, in Groningen en in Dinteloord. Eind 19e eeuw waren dat er nog 23, verspreid over het land, met name in Brabant omdat daar het zwaartepunt van de bietenproductie lag. Door de schaalvergroting en de daarmee gepaarde economische redenen zijn de meeste fabrieken inmiddels gesloten en is het belang van de transportsector bij dit seizoensgebonden werk sterk toegenomen, Omdat het suikergehalte van de bieten snel achteruit gaat nadat de bieten van het land zijn geoogst en omdat bieten slecht tegen vorst kunnen, is er een hele strakke logistieke operatie nodig om die grote bergen bieten zo snel mogelijk bij de fabrieken te krijgen en de bieten moeten daar ook zo snel mogelijk verwerkt worden. De zo genoemde bietencampagne loopt van half september tot half januari en gedurende die tijd draaien de fabrieken op volle toeren en werken de transportbedrijven in ploegendiensten. Ik las bij Groningen dat er gemiddeld elke twee minuten een grote vrachtwagen met bieten wordt aangevoerd. Onder andere dit strakke aanvoerschema is onderdeel van het plan voor de infrastructuur rond Groningen, omdat door het toenemende verkeer de bietenwagens de laatste jaren in de spits te lang in de file staan. Ik heb begrepen dat er door de week telkens meer bieten aangevoerd worden dan er per dag verwerkt kunnen worden zodat er op zaterdag een voorraad is genoeg voor de zondag. ’s Zondags hoeft er als regel niet gereden te worden, maar de transporten stilleggen voor meer dan een dag per week zou ervoor zorgen dat er onvoldoende voorraad is om de fabriek te kunnen laten doordraaien en daarom wordt er als regel gedurende de kerstdagen doorgereden. Je vriend werkt bij een transportbedrijf wat bij deze campagne betrokken is en je vraagt jezelf af of dit wel geoorloofde werkzaamheden zijn als er gedurende de kerstdagen doorgewerkt moet worden. Wordt door dit werken het kerstfeest niet ontheiligd?
Over het houden van de christelijke feestdagen en hoe we daar inhoud aan kunnen geven, zijn veel verschillende meningen. Er zijn aanwijzingen, inzettingen van God, die ondubbelzinnig duidelijk zijn zoals bijvoorbeeld de tien geboden. Over het gebod van het houden van de sabbat (en in het nieuwe testament, het houden van de zondag) kan al een hele exegetische discussie gevoerd worden, wat we in het kader van deze vraag maar niet zullen gaan doen. Naarmate de instellingen en aanwijzingen van christelijke gebruiken minder goed direct terug te voeren zijn tot aanwijzingen uit de Schrift zelf, moeten we maar voorzichtig zijn om daarin oorzaken te vinden om met elkaar te twisten en om gewetens te binden.
Het ontaarden van Christelijke feestdagen in liederlijke feesten vol van werelds vermaak hebben nogal wat oudvaders aanleiding gegeven om zelfs te pleiten om die feestdagen maar helemaal af te schaffen. Het is bekend dat christelijke feestdagen in de tijd van de kerstening van de vele heidense culturen zijn gebruikt om een andere invulling te geven aan reeds bestaande (heidense) feesten. Zijn Pasen en Pinksteren nog terug te voeren naar het Oud-testamentische Pesach feest (verlossing van en uittocht uit Egypte met het bloed op de deurposten) en het feest van de eerstelingen van de oogst (het Nieuw-testamentische feest van het gedenken van de uitstoring van de Heilige Geest en de bekering van de duizenden eerstelingen in Gods Koninkrijk); met het Kerstfeest is dat niet het geval. Er zijn zelfs vrij sterke aanwijzingen dat de geboorte van de Heere Jezus helemaal niet rond 25 december kan hebben plaatsgevonden. De vele symbolen, die rond kersttijd gebruikt worden (kerstbomen, verlichting, klokjes en kleurige ballen, blijvend groen) zijn allemaal terug te voeren tot heidense gebruiken. Dat laatste is de reden dat er in reformatorische kringen vanouds een afwijzing of ten minste een grote terughoudendheid is geweest met het gebruik van deze vorm van versieringen. Overigens, ook de eieren bij Pasen en het beschilderen daarvan is van heidense oorsprong.
Ik haal dit er allemaal bij aan om duidelijk te maken dat de sabbat (of de zondag) duidelijk door God is apart gezet, geheiligd. Maar het kan niet van de christelijke feestdagen gezegd worden, dat zij door God speciaal en nadrukkelijk voor dat doel zijn aangewezen. Als wij in onze traditie invulling geven aan deze dagen, dan houden wij ook op die dagen kerkdiensten en dat voelt voor ons dan aan als een “extra” zondag en als je op die dagen zou gaan werken, ervaar je dat zoals je in je vraag stelt als een “ontheiligen” van die dag. Maar dit heeft meer met je gevoel te maken, dan dat de Heere dit werkelijk van ons vraagt. We kunnen niet ontheiligen wat God niet heilig heeft genoemd.
Dit alles neemt niet weg dat het goed is om dagen af te zonderen, om stil te staan bij de heilsfeiten (geboorte, sterven. opstanding, hemelvaart van Christus en de uitstoring van de Heilige Geest). Om aan de overdenking van die heilsfeiten voldoende aandacht te kunnen geven is het goed om op die dagen naar de kerk te gaan en samen met de gemeente bij de heilsfeiten in de prediking, de gebeden en de lofzangen stil te staan. Het helpt daarbij zeker, als je op die dagen niet hoeft te werken. Het mag hier wel worden opgemerkt dat in het oude testament op de grote feesten niet gewerkt werd (bijvoorbeeld bij het Loofhuttenfeest werd zeven dagen niet gewerkt , Leviticus 23:29, Numeri 29:12) Deze Oud-testamentische inzettingen zijn niet meer overgezet in de Nieuw-testamentische gemeente, Hand 15. Als in een bepaald beroep dus op de christelijke feestdagen gewerkt wordt, hoeven we m.i. ons daar niet bezwaard over te voelen als zouden wij daarmee die dagen “ontheiligen”.
Tot zover het “feitelijke” antwoord. Ik zou er toch nog wat aan toe willen voegen. In onze samenleving, worden veel beslissingen genomen op economische motieven. De industriële bedrijvigheid heeft ons veel goede dingen gebracht, werk, welvaart, enzovoorts. Het bracht ook volcontinue diensten met zich mee, die dag en nacht, zeven dagen per week doorgaan. Zo heeft God het in de schepping niet bedoeld. Maar beseffen wij het wel dat als wij ’s zondags na de kerkdienst van ons kopje koffie genieten (met een of twee klontjes suiker), dat de suiker van een op de zeven suikerklontjes op zondag is verwerkt? En ik haast mij om te zeggen dat diegenen die koffie zonder suiker drinken niet moeten menen dat zij onder deze gewetensvraag uit kunnen komen, want als je een glaasje frisdrank drinkt uit een glas, moet je bedenken dat een van zeven glazen op zondag gemaakt zal zijn (want ook glasfabrieken “moeten” doordraaien omdat het glas in de ovens continue moet blijven stromen). En zo is er veel meer te noemen.
Het voert te ver voor dit antwoord om dit verder uit te werken. In ieder geval kunnen wij ons als christenen niet aan deze zaken onttrekken, anders zouden we uit de wereld moeten gaan. Maar het besef dat deze dingen zo zijn moet ons maar voorzichtig maken om al te makkelijk en niet gehinderd door feitelijke kennis van zaken te spreken over al dan niet geoorloofde werkzaamheden op zon en feestdagen. Uit eigen ervaring weet ik dat je als je mag staan op de post waar de Heere je in heeft geleid, met creativiteit, zakelijk inzicht en overtuigingskracht (en mag ik dat zo zeggen juist ook door de gaven die je van God gekregen hebt?) zogenaamde noodzakelijke arbeid op zon en feestdagen tot het minimum kunt terugbrengen of zelfs helemaal kunt voorkomen. Als christenen zich van dergelijke posten terugtrekken, is er straks niemand meer die er ook maar over nadenkt of het wel zo verstandig is om altijd maar door te gaan alsof een mens geen rust nodig heeft. Wij moeten zijn als het zout der aarde, ons niet te gemakkelijk terugtrekken, maar (tenzij we ons door Gods geboden bezwaard weten in bepaalde beroepen of bezigheden) een zoutend zout en een lichtend licht zijn!
Dus: veel belangrijker dan de vraag of je wel op kerst zou mogen werken is dat wij in deze wereld herkenbaar zijn als christen, dat je door je leven laat merken dat je hoofddoel in het leven niet is om het meeste geld te verdienen en de meeste welvaart te genieten. Onze reis gaat verder dan de tripjes van en naar de bietenfabriek. Ons reisdoel ligt boven. Ik hoop dat je daar samen met je vriend, als hij klaar is van zijn shift op de vrachtwagen, ook over zult nadenken rond deze dagen. Opdat we niet alleen met de omstanders rond Bethlehem ons verwonderen over al deze dingen, maar dat we de kern van het kerstevangelie, zoals Maria dat deed, zullen overleggen en bewaren in ons hart. Ik hoop dat jullie zo toch ook een gezegend kerstfeest zullen hebben gehad!
J. P. van den Brink
Dit artikel is beantwoord door
J.P. van den Brink
- Geboortedatum:10-06-1960
- Kerkelijke gezindte:Gereformeerde Gemeenten
- Woon/standplaats:Eindhoven
- Status:Inactief
