Polka

Hoe moeten we tegen polka en dansmuziek aankijken als dat in een concert in de kerk aan de orde komt? Is dit christelijke, of beter, Bijbelse muziek? Het komt mij vreemd voor en als dit wereldse muziek is vind ik dat erg verdrietig dat de kerk daarvoor verhuurd wordt.

Beste vraagsteller,

Het is mij niet helemaal duidelijk in welke context dit gebeurt maar bij ons in de omgeving zijn er een aantal kerkgebouwen waar regelmatig allerlei concerten plaats vinden. Zo heb ik hier eens een Russisch jongenskoor gezien dat a capella allerlei geestelijke en traditionele liederen zong. Als ik me niet vergis zaten daar ook een paar liederen bij die ook wel gebruikt worden bij Russische volksdansen. In dit geval geen polka, maar wel iets soortgelijks. Of een andere keer speelde het militaire orkest allerlei klassieke stukken in een kerk en als ik me goed herinner zat daar ook een wals bij. En tussendoor speelde ook de militaire kapel die hun blaasmuziek bracht. En zo vinden er regelmatig allerlei concerten plaats in kerkgebouwen en ook muziek van iemand als Johan Strauss zal daar soms muziek worden gespeeld. Ik vind niet alles even mooi, maar op zichzelf genomen zie ik geen reden dat we bepaalde stukken zouden moeten weglaten als het concert in een kerkgebouw plaatsvindt omdat het te vrolijk, te snel of te ‘dansachtig’ zou zijn.

Natuurlijk ligt ook ergens een grens. Alhoewel ik een stenen of houten kerkgebouw op zichzelf geen hogere status wil toeschrijven dan het heeft, heeft het -afhankelijk van de situatie- mogelijk wel een representatieve functie en is het op zijn minst bij associatie verbonden aan de kerk (= christenen die belijden dat zij Jezus toebehoren). Een kerkbestuur zal dan ook als het goed is niet willen dat er daar dingen gebeuren die spottend of lichtvaardig omgaan met wat het inhoud om Christus toe te behoren, net zo min als een christen dat zou willen in eigen huis.

En het hangt ook af van de context van het geheel. Als bijvoorbeeld een koor geestelijke liederen komt zingen in de kerk geeft ze waarschijnlijk een wat gemengde boodschap af als ze deze liederen afwisselen met de klompendans. Niet dat ik denk dat een koor geen liederen op polkamuziek zou mogen zingen, maar beter niet in een dergelijke context als ze serieus willen worden genomen met de boodschap. En dat geldt nog meer tijdens de samenkomst van de gemeente. Als de gemeente bij elkaar komt om zich te verootmoedigen voor God, Hem gezamelijk te aanbidden en bij Zijn boodschap en evangelie bepaald te worden door de prediking van de voorganger, hoort daar geen muziek bij die hiervan afleidt. Ik zie er op zichzelf genomen geen probleem in als op een zaterdag bij een spelletjesmiddag voor kinderen van de kerk de horlepiep of de vogeltjesdans wordt gespeeld, maar als dit gespeeld zou worden tijdens de kerkdienst dan zou dat misplaatst zijn. Dit laatste klinkt mogelijk wat lachwekkend, maar de nadenkende lezer kan dit wat breder trekken. Ik ken helaas verschillende voorbeelden van waar iets soortgelijks wel degelijk voorkomt.

Belangrijk is dat de kerk zich duidelijk onderscheid van de wereld. Spurgeon zei al: “Een van de redenen dat de kerk zo weinig invloed heeft in de wereld is dat de wereld zoveel invloed heeft in de kerk.” Als de kerk niet meer te onderscheiden is van de wereld, is de kerk nutteloos geworden. Zout dat zijn smaak verloren heeft en dat je net zo goed op de vuilnisbelt kan gooien (vgl. Matt 5:13). Maar we moeten oppassen hierbij het werelds zijn niet te reduceren tot een selectief aantal uiterlijke zaken die andere mensen doen.

Wat betekent het om werelds te zijn volgens de Bijbel? De term wereld wordt in de Bijbel in verschillende betekenissen gebruikt, afhankelijk van de context, maar als het gaat over deze wereld niet lief te hebben, en niet van deze wereld te zijn, dan gaat het niet over Gods schepping, maar over de opstandige wereld waar de zonde heerst en die in vijandschap leeft met God en waar de vorst van deze wereld regeert. Werelds zijn is de mensgerichte manier van denken die op zoek is naar eigen voordeel of zelfpromotie in wat voor vorm dan ook en vreugde en betekenis zoekt in tijdelijke aardse dingen. Werelds zijn is een liefhebben van de gevallen wereld die onder de vloek ligt, niet op een ontfermende wijze zoals in Joh 3:16, maar in het liefhebben van zaken die deze gevallen wereld nastreeft en promoot.

Dit uit zich in vele vormen. Dit geldt voor wie leeft volgens het motto: “pluk de dag, laten we drinken en feesten want morgen sterven wij”, maar wie geen dag zonder zijn mobiel kan maar prima een week zonder Bijbel is waarschijnlijk net zo werelds. En wie streeft naar economisch of materieel welzijn, een mooi ingericht huis, carrière, of een succesvol bedrijf voor eigen welgevallen is net zo werelds. En de bedrijfsvoerder die zich sterk maakt voor zondagsrust maar het ondertussen niet zo nauw neemt met de regels omdat dat hem geld kost is net zo werelds. En zelfs wie in vormen van kerkewerk zit maar dat eigenlijk voornamelijk doet uit zelfpromotie is net zo werelds. En als we een beetje dieper na durven te denken en eerlijk aan zelfonderzoek durven doen zullen we waarschijnlijk nog een hoop wereldsheid bij onszelf tegenkomen op allerlei gebied. En wie werelds is, is een afgodendienaar en overtreder van het eerste gebod.

Daarom zegt Johannes zo confronterend en radicaal: “Heb de wereld niet lief en ook niet wat in de wereld is. Als iemand de wereld liefheeft, is de liefde van de Vader niet in hem. Want al wat in de wereld is: de begeerte van het vlees, de begeerte van de ogen en de hoogmoed van het leven, is niet uit de Vader, maar is uit de wereld. En de wereld gaat voorbij met haar begeerte; maar wie de wil van God doet, blijft tot in eeuwigheid” (1 Joh 2:15-17). Of Jakobus: “Overspelige mannen en vrouwen, weet u dan niet dat de vriendschap met de wereld vijandschap tegen God is? Wie dan nu een vriend van de wereld wil zijn, wordt als vijand van God aangemerkt” (Jak 4:4). Als God zegt in het eerste gebod: “Gij zult geen andere goden voor Mijn aangezicht hebben”, dan betreft dat ook de afgod die wereld heet.

Maar een christen heeft het vlees met zijn hartstochten en begeerten gekruisigd (Gal 5:24). Plat gezegd, een christen heeft tegen de wereld gezegd: je kan me de pot op met al je verleidingen. Ik hoef geen mooi huis, ik zoek geen waardering van mensen, ik hoef geen mooie kleren, geen carrière, niet de nieuwste iPhone of de laatste CD van die en die of wat dan ook. Mijn rijkdom is een schaapje van de Heere Jezus te mogen zijn. Als ik eten en drinken heb, kleding en onderdak, dan heb ik genoeg (vgl. 1 Tim 6-8). En alles wat God me daar nog bovenop geeft ben ik Hem dankbaar voor, maar ik jaag dat niet na, ik maak me er niet druk om. Laat je schat, je rijkdom, in de hemelen zijn. “Als u nu met Christus opgewekt bent, zoek dan de dingen die boven zijn, waar Christus is, Die aan de rechterhand van God zit. Bedenk (richt je gedachten op) de dingen die boven zijn (en die voor ons klaar liggen) en niet die op de aarde zijn, want u bent gestorven en uw leven is met Christus verborgen in God. En wanneer Christus geopenbaard zal worden, Die ons leven is, dan zult ook u met Hem geopenbaard worden in heerlijkheid” (Kol 3:1-4).

Werelds zijn is dan ook in de eerste plaats een zaak van het hart. Vrolijke muziek is niet per se werelds, alhoewel de wereldse mens het wel zo gebruiken zal. Maar bijvoorbeeld in de gelijkenis van de verloren zoon, vertelt Jezus hoe de vader een feestmaal aanricht en hoe de oudste zoon als hij thuiskomt het geluid van zang en (rei)dans hoort. Jezus wijst dit daarmee op zichzelf niet af, integendeel, in de juiste context heeft het zijn functie. Er is een tijd om bedroefd te zijn, er is ook een tijd om blij te zijn en feest te vieren. Zoals Prediker zegt: een tijd om te wenen en een tijd om te lachen, een tijd om te rouwklagen en een tijd om te dansen. Maar terwijl de wereldse mens dit zal doen om het hart te voeden en er geluk uit te halen, hebben deze dingen voor de niet-wereldse mens niet dezelfde glans. Deze zal er voor een deel gebruik van maken en er vreugde aan hebben als hij er God voor kan danken en het niet strijdig is met de christelijke levenswandel, maar er tegelijkertijd de vluchtigheid van zien en ervoor waken dat het niet de gedachten en verlangens gaat beheersen. En deze zal er dan als het goed is ook niet om treuren als hij ze kwijtraakt want hij heeft er het hart niet op gezet.

Zo moeten we niet vervallen tot een vorm van ascese waarbij we ons allerlei dingen gaan ontzeggen als een doel op zichzelf, want ook dat is werelds (vgl. Kol 2:16-23). Maar waar we voor moeten waken is niet het geschapene te verheffen boven de Schepper (vgl. Rom 1: 25). Alles heeft zijn plaats en tijd en deze wereld vergaat. De tijd is kort. Laten zij die van de wereld gebruik maken, dat doen in de wetenschap dat alles vergankelijk is, zegt Paulus in 1 Kor 7:29-31. En Petrus zegt: “Alle vlees is als gras en al zijn heerlijkheid als een bloem in het gras; het gras verdort en de bloem valt af, maar het woord des Heren blijft in der eeuwigheid. Dit nu is het woord, dat u als evangelie verkondigd is” (1 Petr 1:24-25). De wereld zoekt haar geluk in aardse zaken omdat ze geen andere hoop heeft en alles uit dit leven moet halen wat er uit te halen valt. Maar laten wij getuigen van een andere hoop en andere rijkdom, in onze hele manier van leven.

Ik hoop dat dit antwoord helpt het verder te overdenken.

Ontvang een hartelijke groet,
Gerard Slurink

Dit artikel is beantwoord door

G. Slurink

• Geboortedatum:
  12-02-1963
• Kerkelijke gezindte:
  Reformatorisch
• Woon/standplaats:
  Lahti, Finland
• Status:
  Actief

155 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven