Vertaling oude woorden met rijke inhoud

Aan ds. Vreugdenhil. Mogen we u een vraag stellen m.b.t. tot de HSV? We gebruiken deze in ons gezin en huwelijk en ervaren dat vaak als fijn. In het begin vonden we het vooral fijn om te ervaren dat we zo meer van het Woord konden begrijpen, veel dingen werden duidelijker. Op dit moment maakt het me niet veel uit welke vertaling ik lees, HSV of SV, Gods Woord is me dierbaar. Wat ik wel lastig vind is dat oude woorden met een rijke inhoud, anders vertaald worden. Ik begrijp dat dit nodig is voor de leesbaarheid en het begrip richting jongeren. Juist daarom is de HSV gemaakt. Maar wordt er zo niets afgedaan aan de betekenis?

Bijvoorbeeld in Galaten 5:22, ik vind die 'oude woorden' een rijkere betekenis hebben. Is dit ook echt zo, of dit meer gevoel? Ook gaat het in Matt 19:12 over de “gesnedenen”, wat vertaald wordt met “ontmanden”. Die beide woorden vind ik dan weer moeilijker te begrijpen. In het begin had ik moeite met het lezen van een tekst op de volgende manier: “eer je vader en moeder”, i.p.v. “eert uw vader en moeder.” Het u/je verschil lijkt minder eerbied weer te geven. Maar is dit ook zo, of zijn wij dit oude taalgebruik gewoon gewend geraakt? Ik wil niet wettisch worden, maar aan de andere kant vind ik het belangrijk om de Bijbel op die manier te lezen, dat er wel recht wordt gedaan aan hóe Gods Woord bedoeld is.

Beste vragensteller

Sorry dat je vraag zo lang op beantwoording moest wachten.

Ik begrijp heel goed de gevoelens die je in je vraag vertolkt. Ik droom zelfs in de Statenvertaling en als ik de HSV hardop lees, vergis ik me vaak dat ik lees wat er in de SV staat. Gevoelens en dierbare woorden die wij een bepaalde gevoelswaarde gegeven hebben, komen het eerst naar boven bij het lezen van een andere vertaling dan die je altijd gewend was om te lezen.

Je vindt het lastig dat oude woorden met een rijke inhoud anders vertaald worden. Wordt er zo niets afgedaan aan de betekenis. Je noemt als voorbeeld Gal. 5:22 over de vrucht van de Geest. Lankmoedigheid is veranderd in geduld en matigheid in zelfbeheersing. Zouden onze tieners het woord lankmoedigheid nog begrijpen? Als je naar de betekenis zoekt kom je -ook vanuit het Grieks- uit op geduld. In zo’n geval kun je voor onze jeugd beter het woord geduld gebruiken. Bij matigheid en zelfbeheersing is gekozen voor een iets moderner woord in het Nederlands. Vertalen is altijd kiezen. Zolang deze de bedoeling van de grondtaal weergeeft is het acceptabel. In de SV staan veel woorden letterlijk vertaald. Dat is prima, maar soms komt er dan geen goed Nederlands uit. Kijk eens in de uitlegbijbel. Hoe vaak staan er naast de verouderde woorden een moderner equivalent. Je zou zulke woorden ook direct in de vertaling kunnen vervangen. Ik zie dat wel gebeuren over enkele jaren.

Ik ben van mening dat er in de voorbeelden die je noemt niets wordt afgedaan aan de betekenis, maar dat het meer een kwestie is van gevoel.

Het voorbeeld dat je geeft uit Matt 19:12 is een goed voorbeeld om te illustreren dat een verandering niet voor iedereen een verduidelijking geeft. Om te beginnen wordt het figuurlijk bedoeld en niet letterlijk. Letterlijk gaat het om mannen, maar als je de Kanttekening op de SV leest gaat het ook om vrouwen die bewust ongehuwd blijven om beter te kunnen dienen in het Koninkrijk van God. Als je snel wil begrijpen wat deze tekst bedoelt, kun je dat bijvoorbeeld lezen in de Nieuwe Bijbelvertaling. Of je nu gesneden of ontmand gebruikt, je moet toch je best doen om te zoeken naar de betekenis van zo’n Bijbeltekst.

Het weglaten van de t bij gebiedende wijs meervoud is een kwestie van aanpassing aan de huidige regels van de Nederlandse taal. Wat betreft het gebruik van u en jij of je, daar zijn regels voor in welke familieverhoudingen je u of jij gebruikt. Binnen je eigen gezin zeggen wij ook je in plaats van u tegen een broer of zus. In Brabant of België gebruiken ze voor jij nog steeds gij. Het gaat hier dus puur om het gebruik van beleefdheidsvormen.

Iedere goede Bijbelvertaling wil recht doen aan wat er in de Bijbeltekst bedoeld wordt. De ene vertaling gaat meer uit van het dynamisch-equivalente principe (dat de bedoeling goed overkomt) en de andere vertaling wil zo concordant (letterlijk) mogelijk vertalen. Bijbelvertalingen zijn er niet om over te twisten, maar om meer van de Bijbel te weten te komen. En daar kun je verschillende vertalingen voor gebruiken.

Sterkte met het maken van je keuzes. Het belangrijkste is dat we de Bijbel trouw lezen in de wetenschap dat het geloof is uit het gehoor.

Met vriendelijke groet,    
Ds. C. G. Vreugdenhil

Dit artikel is beantwoord door

Ds. C.G. Vreugdenhil

• Geboortedatum:
  02-04-1946
• Kerkelijke gezindte:
  Gereformeerde Gemeenten
• Woon/standplaats:
  Houten
• Status:
  Actief

226 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven