Wat is zonde en wat niet

Momenteel studeer ik psychologie. Nu hoorde ik dat dat een van de meest zware studies voor je geloof is. Dat valt tot op heden best wel mee, maar er zijn wel andere dingen die mij aan het denken zetten. Zo zijn we momenteel (eerste jaar) bezig met de biologische grondslagen van het gedrag. Door tal van aandoeningen in de hersenen kun je heel raar gedrag gaan vertonen. Nu vraag ik mij dan af: wat is dan zonde en wat niet? Jezus was waarschijnlijk ook wel eens ziek (verzocht in krankheid), dus dat is dan blijkbaar niet zondig. Maar wat als je dan slecht gedrag gaat vertonen? Enerzijds zou je zeggen: valt buiten onze verantwoordelijkheid. Maar zo kan je alles op omstandigheden afschuiven.

En wij refo's geloven ook in erfzonde. En anderzijds: als het wel zonde is, wat kan je er dan aan doen? En als ik hier over na denk, komen er nog meer vragen boven. Als je per ongeluk een vaas laat vallen, is dat natuurlijk zonde (doel missen) van de vaas. Maar voor God? En als je een verantwoord risico neemt (wanneer is een risico überhaupt verantwoord?) en het gaat mis, je molt bijvoorbeeld toch per ongeluk de auto van je buurman: zonde? En als het toch goed ging, dan niet? Ik ben eigenlijk wel benieuwd of Jezus op zo’n manier foutloos geleefd heeft. Ik heb er wel eens over gedacht om zo’n polsbandje met WWJD te kopen, maar vraag me af of dat zin heeft. Want wij kunnen geen wonderen doen, zijn niet alwetend en weten niet hoe Jezus geleefd zou hebben.

Na het lezen van bovenstaande zal de indruk misschien wel gewekt zijn dat hier obsessief met zonde wordt omgegaan. Dat is ook zeker zo tot op zekere hoogte. Maar het voelt ook niet goed om te denken van “God vergeeft het toch wel” en er maar niet te veel bij na te denken en gewoon te leven zoals goed voelt. Jezus is voor mij gestorven, maar ik wil ook niet ‘op krediet zondigen’. Anderzijds struikelen wij allen in velen, maar als je bij dingen zoals bovenstaanden moest gaan nadenken houd je geen leven meer over. Dan nog een vraag: Is Jezus ook psychisch ziek geweest?

Beste vraagsteller

Ik herinner mij dat ik jaren geleden nog al eens het volgende verhaal hoorde. Een gezin kwam thuis uit de kerk. Vader vroeg aan de kinderen waarover de preek was gegaan. Over de zonde, antwoordde één van hen. Met dit verhaaltje wilde men aangeven dat een preek niet eenzijdig alleen over de zonde mag gaan. We dienen steeds met twee woorden te spreken. Zonde en genade. Dood en leven. Vloek en zegen. Wet en evangelie. Geheel mee eens.

Laten we toch even bij de opmerking van dit kind stilstaan. De dominee preekte over de zonde. Ik stel een vraag. Besef je zelf wat zonde betekent? En ook de ernst dat je voor Gods aangezicht een zondaar bent? Je zult het met mij eens zijn dat het steeds weer nodig is om als een verloren zondaar in hartelijke belijdenis de toevlucht tot Christus te nemen en Hem te smeken om genadige vergeving.

Wij zijn zondige mensenkinderen. Laten we daarover niet licht denken of erover heen lopen. We leven met elkaar in een gevallen en gebroken wereld. Vol leed en ellende. Zo was het van den beginne niet. We zijn goed en naar Gods beeld geschapen. De kerk belijdt in artikel 14 van de NGB:  “...en heeft zich van God Die zijn ware leven was door de zonde afgescheiden; hebbende zijn gehele natuur verdorven, waardoor hij zich schuldig gemaakt heeft aan de lichamelijke en geestelijke dood.” Op deze wereld rust de vloek Gods vanwege de zonde. De Heidelberger Catechismus spreekt van tijdelijke en eeuwige straffen. Lichamelijke en psychische kwalen behoren tot deze gebroken wereld.  Op de bodem van alle vragen ligt der wereld zondeschuld, aldus Da Costa.

Laat ik wat dieper mogen ingaan op wat zonde is. Laat ik dat doen met woorden uit Psalm 32. In de verzen 1 en 2 wordt de zonde met drie woorden aangeduid. “Welgelukzalig is hij wiens overtreding vergeven, wiens zonde bedekt is. Welgelukzalig is de mens die de HEEERE de ongerechtigheid niet toerekent.”  Drie woorden: overtreding, zonde en ongerechtigheid.

Zonde. Het woord in het Hebreeuws wil zeggen: het doel missen, in gebreke blijven, mislukken. Ja, we zijn doelmissers en mislukkelingen. Onze daden vanuit ons zondig bestaan zijn mis en daarom tegenover de Heere misdaden.

Overtreding. Dat woord geeft de aard van de zonde aan. Zonde tegen de Heere bedrijven is zoveel als tegen Hem opstaan, Hem afvallen en ongehoorzaam zijn. Hoogst aangrijpend.  

Ongerechtigheid. Dit woord geeft aan dat de zonde tegen de Heere leeft in een boos hart en niet anders is dan vijandschap tegen Hem.

Wie dit verstaat en beseft buigt onder de Heere  en roept het uit: Ik heb tegen U, ja U alleen misdreven. Ik ben Uw gramschap dubbel waardig.

Weet je wat het Goddelijke wonder is? Midden in deze ellendige wereld heeft de Heere het kruis geplant. “Want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft opdat een iegelijk die in Hem gelooft, niet verderve maar het eeuwige leven hebbe”  (Joh.3:16). Christus is het ware Paaslam. “Zie het Lam Gods Dat de zonde der wereld wegneemt” (Joh. 1:29).  Christus Zelf was zonder zonde! Heeft nooit enige zonde gedaan of gedacht! Wel kwam Hij in deze zondige wereld vol verzoeking. Hij is staande gebleven. Volkomen gehoorzaam aan de Vader. Op Hem is de last der zonde gelegd. Hij is tot een vloek geworden. Hij heeft de toorn van God gedragen, ja de eeuwige helse smart. In Jesaja 53 wordt van Hem gezegd: een Man van smarten en  verzocht in krankheden. Waarlijk Hij heeft onze krankheden op Zich genomen en onze smarten heeft Hij gedragen.

Leerzaam is wat Hellenbroek hierover opmerkt in zijn verklaring “De evangelische Jesaja.” Een Man van smarten geeft aan Zijn gehele lijden in ziel en lichaam; gedurende zijn gehele leeftijd door en bijzonder op het laatste.  Bij het verzocht zijn in krankheid geeft hij aan: hij was bekend met allerlei ellende, smarten en zwakheid. En bij: Hij heeft onze krankheden gedragen: onze zonden en ook de straffen der zonde.

De onbegrijpelijke liefde Gods is dat aan Christus onze zonden en ellende, ja ons doodsbestaan is toegerekend. Hij heeft deze gedragen en weggedragen. Hij heeft volkomen aan Gods recht genoeg gedaan. Jesaja geeft als vrucht aan:  “De straf die ons de vrede aanbrengt was op Hem en door Zijn striemen is ons genezing geworden.”

De evangelist Mattheus haalt de woorden van Jesaja 53 aan. In het huis van Petrus heeft de Heere Jezus de schoonmoeder van Petrus genezen en bij velen demonen uitgedreven. Dan schrijft Mattheus: “opdat vervuld zou worden wat gesproken is door Jesaja de profeet zeggende Hij heeft onze krankheden op Zich genomen en onze ziekten heeft Hij gedragen” (Matth. 8:17). Christus heeft de zwakheden, de ziekten en de zonden op Zich genomen en weggenomen door Zijn kruislijden. Hij ontsluit het Koninkrijk van God waarin niemand meer zal zeggen: ik ben ziek. “En God zal alle tranen van hun ogen afwissen” (Openb. 21:4).

Velen in deze gebroken wereld tobben met lichamelijke en psychische kwalen. Lichamelijke kwalen kunnen verklaard worden uit bepaalde processen die op een of andere manier in het lichaam verstoord zijn. Persoonlijkheidsstoornissen behoren bij een bepaald psychisch ziektebeeld en hebben vaak als diepere oorzaak bepaalde somatische aandoeningen.

Ik merkte reeds op dat deze kwalen tekenen zijn van deze gevallen wereld. Waren er geen zonden, er waren geen wonden. De zondeval heeft aangrijpende gevolgen. Zowel de schuld van de zonde tegenover God als de ellende in deze wereld, en de eeuwige dood onder Gods rechtvaardige toorn.   

Hoe ga je in het pastorale gesprek met deze mensen in hun noden en vragen  om? Dit vraagt een invoelingsvermogen en voorzichtigheid . In ieder geval moeten we ons ervoor hoeden een bepaalde kwaal regelrecht terug te brengen tot een speciale straf op een persoonlijke zonde. We mogen de Schrift openen en wijzen op wat ik reeds schreef uit Jesaja 53. Ik denk aan de woorden uit Palm 10: “Want gij aanschouwt de moeite en het verdriet, opdat men het in Uw hand geve”(vers 14).  Of op Psalm 91. “Die in de schuilplaats des Allerhoogste is gezeten die zal vernachten in de schaduw van de Almachtige.” We beseffen tegelijk dat de Heere niet altijd in dit leven ons verlost van alle noden en kwalen. Maar Hij ziet gaarne dat we in en met die noden en kwalen de Heere zoeken. En nu dieper. De Heere nodig hebben niet alleen voor deze uiterlijke noden, maar voor de grote zielenkwaal, mijn zondig bestaan.
 
De kwestie is niet: What would Jezus do, opdat ik dat ook doe. Zijn arbeid is volkomen uniek, kan door niemand anders gedaan worden.  “Met één offerande heeft Hij in eeuwigheid  volmaakt degenen die geheiligd worden” ( Hebr. 10:14). Wat is dan wel de kwestie? In Hem geloven. Tot Hem de toevlucht nemen. In Hem rusten. Door Hem je laten zaligen. Het gaat om de totale verlossing van lichaam en ziel door Christus alleen.

Ds. M. Pronk

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M. Pronk

• Geboortedatum:
  10-03-1940
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  KralingseVeer
• Status:
  Inactief

71 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven