Vraag
Zijn de liederen in “Op Toonhoogte” allemaal in overeenstemming met het woord van God?
Antwoord
Beste vraagsteller,
“Op Toonhoogte” bevat een bonte verzameling oude en nieuwe liederen: psalmen, gezangen, opwekkingsliederen, liederen van Youth for Christ en Johannes de Heer, kinderliedjes en van alles en nog wat. Ik heb er een aantal bekeken en ben niet onverdeeld enthousiast. Er staan mooie liederen in, maar ook liederen met weinig of twijfelachtige inhoud. Een argument dat vaak aangedragen wordt is dat het slechts om een verschil in geloofsbeleving zou gaan. Ik zou daar tegen willen beargumenteren dat het christelijk geloof niet gebaseerd is op een subjectieve beleving, maar op heilsfeiten en de beloften die God aan ons mensen gedaan heeft. Die zijn onveranderlijk, niet subjectief en liggen buiten onszelf. Deze moeten mijns inziens de basis vormen. De dichter kan deze dan op een persoonlijke wijze toepassen. Bijvoorbeeld een lied als “Amazing Grace” is gebaseerd op Gods Woord toegepast door John Newton op zijn eigen leven. Dat is de juiste weg. Maar als de inhoud begint met eigen ervaringen en ideeën is het gevaar groot dat afgeweken wordt van de Bijbel. Paulus zegt: “Onderwijst elkaar en wijst elkaar terecht met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen." Dat kan alleen als deze liederen hun basis hebben in het Woord van God.
Er bestaan veel mooie liederen, die opbouwend, vermanend en troostrijk zijn en het zou jammer zijn die weg te doen samen met de bedenkelijke liederen. Ik meen dan ook dat het zinvol is een onderscheid te maken en ik wil proberen daartoe een aantal handvatten te noemen die mijns inziens het fundament moeten vormen om in overeenstemming met het Woord van God te zijn.
1. Is het Godsbeeld in overeenstemming met het woord van God? De God van de Bijbel is heilig, ontzagwekkend en onberispelijk. Hij is barmhartig en genadig, geduldig, goedertieren en trouw, de God die ongerechtigheid, overtreding en zonde vergeeft, maar die de schuldige zeker niet voor onschuldig houdt (Ex. 34:6-7). Hij is de God die uit genade iedereen rechtvaardigt die door het geloof in Jezus Christus is, zonder onderscheid (Rom. 3:21-22), maar die met vlammend vuur wraak zal oefenen over hen die het evangelie van de Heere Jezus Christus niet gehoorzaam zijn (2 Thess. 1:8).
2. Wordt Jezus duidelijk verkondigd als de Weg? Soms wordt er veel gesproken over God, maar weinig over Jezus. Veel mensen zoeken God op de één of andere manier en vormen zich dan een beeld van God. Soms is dat een beeld van een streng heerser, gebaseerd op een verwrongen beeld van de God van het Oude Testament. Mensen proberen dan eerbiedig te zijn en goed te doen en hopen zo Zijn gunst te winnen. Ook soms is er een beeld van een God die verkeerde dingen wel door de vingers ziet als we zeggen dat het ons spijt. Of soms heerst er een soort van gedachte dat de God van Israël nu onze God is en dat net zoals Israël God moest dienen, wij nu God moeten dienen en Zijn geboden moeten onderhouden. Men probeert dan min of meer zo te leven zoals voorgeschreven was aan het volk Israël, minus een aantal dingen die men niet meer van toepassing acht. Het is dan goed te beseffen dat God zich niet op deze manier laat benaderen. Hij is immers een heilig God en wij zijn onrein. We hebben eerst reiniging nodig. Daarom zegt Jezus: "Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven. Niemand komt tot de Vader dan door mij." Er is geen andere weg tot God dan door de gekruisigde en opgestane Christus. Eigenwillige godsdienst en vroomheid zullen ons niet helpen, proberen God te dienen buiten Christus om zal niet gaan. Alleen Christus is de Weg.
3. Is de evangelieboodschap in overeenstemming met het woord van God? Waar komen al die onenigheden en afwijkingen van het bijbelse geloof vandaan? Zou het kunnen dat die hun oorzaak hebben in het feit dat niet goed doorwrocht wordt wat het evangelie is? Als je mensen vraagt wat ze denken dat het evangelie is, sta je soms versteld over de verscheidenheid aan antwoorden. En als het evangelie niet helder is komen er andere ideeën voor in de plaats, met alle gevolgen van dien. Daarom eerst punt 4.
4. Is het mensbeeld in overeenstemming met het woord van God? Waarom wordt de evangelieboodschap of de kracht ervan zo vaak gemist? Is dat misschien omdat ons werkelijke probleem niet goed wordt onderkend? Mensen kennen wel het begrip zonde, maar voor menigeen is dat niet meer dan een enkele slechte daad, een soort van deukje dat we oplopen. We zien onszelf dan wel niet als een glimmende Mercedes, maar meer als een soort van Volkswagen, met wellicht wat deuken en beschadigingen en wat roestige plekken. Maar we merken niet op dat we een volledig doorgerot wrak zijn, dat in elkaar stort zo gauw je het aanraakt, zonder hoop dat er nog iets aan opgeknapt kan worden. Total loss. Dat is wie we zijn, zoals Paulus schrijft in Romeinen 2 en 3. Ons probleem is onze zonde die voorkomt uit onze zondige aard. Onze keel is een open graf, met onze tong plegen we bedrog, addergif is onder onze lippen. Als iemand ons iets onaangenaams aandoet, zijn we snel geneigd die persoon af te snauwen en iets slechts toe te wensen, op zijn minst in gedachten. Ruzie, afgunst, egoïsme, hebzucht, leugen en allerlei vormen van onrecht zit ons in het bloed. De bekende lofzang op de liefde in 1 Kor 13:4-7 is prachtig en ik kan er over zingen, maar als ik me voorneem dat na te volgen houd ik dat nog geen halve dag vol, tenzij ik geen medemens tegenkom en al helemaal niet als de ander mij op een onaangename manier behandelt. En dat is nog maar het topje van de ijsberg.
5. Nogmaals: is de evangelieboodschap in overeenstemming met het woord van God? Als we dit mensbeeld helder hebben dan kunnen we ook de evangelieboodschap en de rijkdom ervan zien. Ons probleem is: onze schuld. Zelfs al het goede dat we doen is bevlekt met onzuivere bijbedoelingen. En dat betekent dat bij alles wat we doen onze schuld alleen maar toeneemt. Een berg die alleen maar groeit en nooit kleiner wordt. Een keten waar alleen maar schakels bij aankomen en waar nooit een schakeltje vanaf gaat. Hoe komen we daarvan af? Het is de mens beschikt éénmaal te sterven en daarna het oordeel. Hoe kunnen we dat doorstaan? Wat kunnen we aandragen? Niets! En dat is waar het evangelie zich op richt. Dat is het goede nieuws! Wij kunnen het niet, maar Christus heeft het volbracht. Zoals Paulus zegt in Rom 3: 23-25: "Want allen hebben gezondigd en missen de heerlijkheid van God en worden om niet gerechtvaardigd door Zijn genade, door de verlossing in Christus Jezus. Hem heeft God openlijk aangewezen als middel tot verzoening, door het geloof in Zijn bloed." Daarin ligt de uitkomst: in Christus. De kern van het evangelie is de toegerekende gerechtigheid door het bloed van Christus dat heeft gevloeid voor ons, waardoor we gereinigd worden, smetteloos en onberispelijk, en verzoend worden door Zijn dood met de levende God en de overwinning krijgen door Zijn opstanding. Dit is de evangelieboodschap die in geloof aangenomen moet worden (vgl. Joh 3:14-15).
6. Wortelen in Christus. Sommigen hebben een soort van geloof en houden voor waar wat er gezegd wordt, maar blijven verder vrijwel onveranderd. Bij anderen komt een neiging om op eigen kracht te proberen een beter mens te worden en dingen te doen. Maar geen van beide is de bijbelse weg. Een leven zoals voorheen is niet mogelijk, geloof moet samen gaan met bekering en een navolgen van Christus. Tegelijkertijd blijft het centrale thema de kruisiging en de opstanding. Dat is waar we kracht uit ontvangen om een veranderd leven te leiden. De kracht zit in het evangelie. Dood voor de zonde, maar levend voor God in Christus Jezus. Als we dat laten liggen, worden we weer teruggeworpen op onszelf en dreigen we te verliezen wat we net hadden gewonnen. Als je de apostelen leest, zie je telkens weer dat het begint en eindigt bij Jezus Christus. Rechtvaardiging , heiligmaking en verlossing zijn door Hem, zodat niemand in zichzelf kan roemen. De kracht om te leven uit geloof vinden we in Hem. In Hem kunnen we rust vinden en in afhankelijkheid van Hem het werk doen dat Hij ons geeft, waarbij de vrucht komt uit Hem en niet uit ons.
7. Gericht op de toekomst. Daarbij houden we de blik gericht op de toekomst wanneer Christus terugkomt om alle dingen nieuw te maken. Jezus zegt: verzamel u schatten in de hemel, want waar uw schat is daar zal ook uw hart zijn. Dat betekent niet dan we aan het werk moeten gaan om bonuspunten te verzamelen voor een extraatje straks, maar dat we onze rijkdom zoeken in de erfenis die voor ons is weggelegd in de hemelen en niet in vergankelijke dingen in het hier en nu. Want als we onze rijkdom zoeken in de dingen hier op aarde, dan zal ook ons hart daarop gericht zijn. Maar als we onze schat hebben in onze onvergankelijke erfenis dan zal ook ons hart zich daarop richten.
Deze lijst is niet volledig, maar als bovenstaande elementen kloppen zorgen ze -denk ik- voor een juiste houding, een juiste aanbidding, gevuld met inhoud en reden voor lof en dankzegging. Een vast vertrouwen en hoop, kracht om te volharden en troost gebaseerd op de God van de Bijbel en de Heere Jezus Christus. Niet alles hoeft altijd expliciet te worden genoemd, maar het moet duidelijk zijn dan dit de onderliggende gedachten zijn. Dan kunnen zulke liederen ons ook in nood en vertwijfeling van grote waarde zijn. Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan het prachtige lied “Blijf bij mij Heer”, geschreven door Henry F. Lyte toen hij wist dat hij niet lang meer te leven had. Daar is inhoud, gebaseerd op Gods Woord. Maar als deze dingen niet aan de basis staan is het gevaar groot dat er een verkeerd spoor wordt ingeslagen.
Ik hoop dat dit antwoord helpt. Als dit nog vragen onbeantwoord laat of nieuwe vragen oproept hoor ik het graag.
Een hartelijke groet,
Gerard Slurink
Dit artikel is beantwoord door
G. Slurink
- Geboortedatum:12-02-1963
- Kerkelijke gezindte:Reformatorisch
- Woon/standplaats:Lahti, Finland
- Status:Actief
Bijzonderheden:
*Voormalig popmuzikant
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Nu is alleen het geval dat ieder afzonderlijk lied beoordelen veel (maar geen onnodig) werk is.
Daarnaast ben je in een groep nooit altijd degene die de liederen kiest en is het lied vaak al gezongen voor de tekst op je doordringt...
Hoe moet ik hiermee omgaan?
Weet u welke handvatten de samenstellers van op Toonhoogte zelf hebben gebruikt want ik neem aan dat zij ook geen willekeur hanteerden en zijn er naast op 'toonhoogte' meer bijbelse alternatieven?
Vriendelijke groet
De Vraagsteller
Mijn advies zou zijn niet per se de hele bundel van te voren te analyseren, alhoewel het zeker geen kwaad kan er een paar avonden aan te besteden om een aantal liederen door te gaan. Dat is altijd leerzaam. Het vraagt ook tijd, groei en oefening te leren onderscheiden.
Ik weet niet om wat voor groep(en) het gaat waar wordt gezongen, mijn ervaring is dat er over het algemeen meestal toch een beperkte verzameling van de meest geliefde liederen is die het vaakst worden gezongen en dat veel andere liederen zelden of nooit worden gezongen. Dat zal ook vast het geval zijn met zo'n uitgebreide bundel als 'Op Toonhoogte'. Ik zou dan ook als eerste de aandacht richten op deze liederen die het vaakst worden gezongen in het betreffende gezelschap.
Vaak ook hangen de liederen die er worden gekozen samen met hoe er verder in het gezelschap wordt gedacht, in het bijzonder bij de leiders als die er zijn. Ik zou daarom ook kijken naar de grotere context, bijvoorbeeld wat is de inhoud van overdenkingen en dergelijke als die er zijn en hoe wordt er verder over het algemeen gedacht over de dingen die ik heb genoemd en in hoeverre leven deze ook werkelijk bij de mensen. Dat bepaalt ook mede de inhoud, in het bijzonder ook voor liederen die zelf maar beperkte inhoud hebben.
Als ik zelf in een gezelschap ben waar liederen worden gezongen waar ik absoluut niet achter kan staan, dan zing ik niet mee. Maar het hangt ook een beetje af van het gezelschap waarin ik verkeer. Zo gebeurt het wel dat er een lied wordt gezongen dat ik niet begrijp omdat het in een andere taal is die ik niet (goed) ken. Als ik dan in een gezelschap ben waarvan ik een beetje weet hoe er gedacht wordt en weet dat in ieder geval de leiders bijbelse christenen zijn die er geen vreemde ideeën op na houden, dan zing ik meestal wel mee. Maar als ik in een vreemd gezelschap ben kan het zijn dat ik niet meezing en eerst de kat uit de boom kijk.
Als ik merk dat er iets gezongen wordt dat niet klopt, probeer ik, als er gelegenheid voor is, de vraag te stellen: klopt dit eigenlijk wel wat er wordt gezegd? Is dat ook wat de Bijbel zegt? Dat kan dan in een privé gesprek zijn of in een kleine groep al naar gelang daar gelegenheid voor is.
Het kan in zo'n geval best zijn dat ik dan al heb meegezongen. Ik zou daar geen groot probleem van maken. Als ik merk tijdens het zingen, dit klopt niet, dan stop ik. Als ik het pas achteraf merk dan weet ik het voor de volgende keer. Ik zou het wel ter sprake brengen als het gaat, mogelijk pas later en een goed moment daarvoor uitkiezen. Doe het altijd met zachtmoed want het doel is opbouw en niet afbraak. Als het bezwaar genegeerd wordt en bij herhaling afgewimpeld wordt dan is dat een slecht teken en zou ik alert zijn op wat er verder aan de hand is en wat voor gezag de Bijbel er werkelijk heeft. Uiteraard hangt dit alles ook weer samen met het gezelschap waarin je verkeert en hoe er gedacht wordt.
Wat de samenstellers betreft, ik weet niet welke handvatten zij hebben gehanteerd. Uit de interviews die ik heb gelezen maak ik op dat ze een brede acceptatie voor ogen hadden. Dat betekent vermoedelijk dat ze er de scherpe randjes aan beide kanten wat hebben afgehaald en tegelijkertijd zich niet heel sterk hebben ingeperkt. Mede-samensteller Hans Maat zei in het RD: „We hebben vrijmoedig geselecteerd: van psalmen in de berijming van 1773 tot Elly en Rikkert. Dat kan, omdat onze achterban, de hervormd-gereformeerde richting, zeer divers is. Inmiddels heeft de uitgever de bundel ook aangeboden voor kerkelijk gebruik. Dat was niet onze oorspronkelijke intentie. Het zijn overigens niet alleen hervormde gemeenten met een evangelische inslag die zondags uit de bundel zingen. Het gebeurt ook tijdens avonddiensten in de Oude Kerk in Veenendaal.” Hun criterium lijkt dan ook in de eerst plaats de doelgroep te zijn geweest. Maar misschien kunnen ze er bij de HGJB (http://www.hgjb.nl) die het heeft samengesteld er meer over zeggen.
Eerlijk gezegd ben ik niet goed op de hoogte van alle liedbundels die er zijn. Ik heb gelezen over bijvoorbeeld de JBGG 'Tot Zijn eer' liedbundel en de zgn. Gele Zangbundel en er zijn er vast nog meer, maar ik ken ze niet in detail. Ik heb wel mijn twijfel of er een liedbundel bestaat die je blindelings kan vertrouwen. Ik heb er nog nooit een gezien. Selecteren blijft waarschijnlijk altijd nodig.
Een hartelijk groet,
Gerard Slurink
