Extreem kritisch richting mezelf

Ik heb een probleem. Sinds de middelbare school ben ik extreem kritisch richting mezelf en leg ik de lat graag zo hoog mogelijk. Vooral op mijn werk loop ik hier tegen aan. Ik wil geen fouten maken en het liefst wil ik alles in één keer goed doen en dan ook nog helemaal zelfstandig. Soms leg ik de lat zó hoog, dat het niveau te hoog is. Dit levert frustraties en een slecht gevoel op. Ik loop hier vaak tegen aan. Kunt u mij misschien praktische tips aanreiken, of moet ik naar een therapie of cursus of iets dergelijks? En komt dit vaker voor?

Beste…

Je hebt gewoon last van een ongezonde vorm van perfectionisme. Veel mensen kunnen daar zelf vanaf komen, weer anderen hebben toch wat zwaarder geschut nodig aangezien zij zichzelf niet kunnen corrigeren. Ik kan hier vandaan niet inschatten hoe dat bij jou zit, natuurlijk.

Maar ik heb wel een paar vragen voor je.

1. Waarom leg je de lat zo extreem hoog? Natuurlijk zou het prettig zijn als mensen geen fouten zouden maken en als alles altijd in één keer zou lukken, maar ja, wij mensen zijn nu eenmaal niet volmaakt. Dus we maken fouten en bovendien ligt het ene ons beter dan het andere. Elk mens heeft zo z’n specialiteiten en z’n voorkeuren in vaardigheden. Helemaal niets mis mee. Ook helemaal niet verkeerd als jij je talenten zo goed mogelijk wil gebruiken. Dat is zelfs heel Bijbels. Het is wat anders als je beter wil zijn dan anderen of dat je handelen een vorm van jezelf bewijzen is. Dan ben je niet meer aan het dienen met je talenten, maar gaat het om jouw prestaties. Kan het zijn dat jij je onzekerheid aan het camoufleren bent door goede en vooral boven gemiddelde prestaties te leveren? En waarover ben je dan onzeker? Bang dat mensen je niet mogen, niet aanvaarden of wat dan ook? Vanochtend had ik nog een gesprek met een meisje dat ook altijd de lat heel hoog legt voor zichzelf. Waarom doet zij dat? Omdat zij zich altijd vergelijkt met anderen en die vergelijking mag natuurlijk niet tegenvallen want dan wordt zij onzeker over zichzelf. Daarom doet zij al haar best om de zaak onder controle te houden, want dan heef ze grip op de zaak. Maar dat kan natuurlijk niet. Je kunt het leven nu eenmaal niet onder controle houden. Daarvoor is het veel te ingewikkeld, blijven er onverwachte dingen gebeuren en ontstaan er situaties  waar je niet op zit te wachten. Laat ik er dit nog van mogen zeggen: jij bent zoveel meer dan je prestaties! Het gaat er vooral om wie je bent, dat je dankbaar aanvaardt wat God jou toevertrouwt en dat je daarmee doet wat Hem goed dunkt; het is dienen in de taak die jij in dit leven hebt.

2. Een andere vraag die ik voor je heb: wat is jouw definitie van “goed”? Als ik samen met een groep van 200 mensen een lied wil zingen en ik vraag aan die mensen wie dat lied wil begeleiden met de piano, mag ik blij zijn als er iemand zijn vinger opsteekt die zich daarvoor beschikbaar stelt. Hoe komt dat? Kunnen maar zo weinig mensen piano spelen? Welnee! Er zitten minstens 15 mensen in de zaal die kunnen begeleiden, maar de meesten van hen denken: als ik nu naar voren ga, zijn er vast mensen die beter kunnen spelen dan ik, dus dan sta ik mooi voor gek. Oftewel: heel veel mensen denken bij “goed” aan “beter dan anderen”. Wat een onzin. Laat ik je verzekeren dat ik goed kan veters strikken. In de meeste gevallen is het zo dat als ik ’s ochtends de veters van mijn schoenen strik, ze ’s avonds nog steeds vast zitten. Goed hè? Betekent dit dat ik beter veters kan strikken dan de gemiddelde Nederlander? Welnee! Maar het is toereikend. Het is voldoende. Als jij de dingen graag goed wil doen, is daar niets mis mee, maar wél als het beter moet dan dat van anderen of als je altijd het onderste uit de kan wil halen. Dat kan gewoon niet. Weet je wat mijn motto is? Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Dat relativeert enorm en ik hoop dat je daar wat van overneemt.

3. De derde vraag vind je misschien een beetje flauw, maar ik bedoel het serieus: als je nu zo goed weet dat je de lat vaak te hoog legt en inmiddels ook tot de conclusie gekomen bent dat dit niet werkt, waarom doe je het dan? Waarom kun je dan niet met jezelf afspreken dat het ook wel een beetje minder mag zijn? Dat heeft denk ik te maken met wat ik onder 1 schreef: wat moet je compenseren waardoor je de lastige gedrag vertoont?

Ik hoop dat je de moed hebt om je eigen gedrag en de onderliggende motieven te analyseren zodat je een vrij mens wordt die met vreugde en op een ontspannen wijze gebruik maakt van de talenten die God je heeft toevertrouwd en die anderen daarmee dient! Om daarmee verder te gaan is in de meeste gevallen geen therapeutische setting nodig maar een juiste dosis gezond verstand en een hoeveelheid doorzettingsvermogen.

Heb het goed!
   
Drs. Els J. van Dijk

Dit artikel is beantwoord door

drs. E.J. (Els) van Dijk

• Geboortedatum:
  28-01-1956
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Actief

208 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven