Vraag
Ik heb altijd schuldgevoelens. Het is enorm zwaar om met mezelf te leven. Als iemand me pijn doet of achter mijn rug roddelt, ontstaat er altijd een schuldgevoel bij mij. Uiteindelijk ben ik de schuldige in mijn ogen, zelfs als de ander vertelt dat het zo niet bedoeld was of we hierover een goed gesprek hebben gehad. Dan denk ik: had ik mijn mond maar gehouden. Want of ik het nu zeg of ermee blijf zitten en me zo rot voel, het lost uiteindelijk niks op. Ik ben ook ontzettend bang mensen te kwetsen of pijn te doen. Ik heb een 'gereformeerde' achtergrond en op school werd ook altijd verteld dat de mens een schuld heeft die hij eigenlijk nooit kan aflossen. Ik denk dat het hiermee misschien iets te maken kan hebben. Verder maken mensen heel gemakkelijk gebruik van het feit dat ik constant schuldgevoelens heb. Ik zit nu in een depressie en denk vaak: was ik er maar niet meer. Ik kan zo moeilijk leven met al die schuld. Constant voel ik me een slecht persoon en een slechte moeder en mens. Ik probeer wel het goede te doen en andere mensen voelen zich altijd goed als ik met ze praat. Anderen kan ik helpen maar mezelf niet. Ik ben echt radeloos.
Antwoord
Je hebt het echt heel erg moeilijk. Je kunt niets positiefs meer denken van jezelf. Zelfs denk je: was ik er maar niet meer. Dit is heel verdrietig en de vraag is: waarop is dit alles gebaseerd? Maar dat is ook de vraag naar waar dit alles vandaan komt. En dan zeg ik voor alles: ga hiermee beslist naar een psychotherapeut! Dat is echt heel erg belangrijk! Want een mens kan zo verstrikt raken in haar eigen gevoelens en gedachten, dat het een moeras wordt waar je niet zonder hulp van buitenaf uit komt.
Misschien mag ik als dominee daarnaast ook iets zeggen van meer pastorale aard. D.w.z.: vanuit de zorg van onze Goede Herder Jezus Christus. Allereerst zeg ik dan: niemand is alleen maar slecht! Kerken of scholen waar dat wordt geleerd zijn zelf slecht. Als er bij kinderen (en uiteindelijk volwassenen) alleen maar ingehamerd is, dat we slecht zijn en tot niets goeds in staat, loop je het risico dat te gaan geloven en op te slaan in wat de basis vormt van je identiteit.
Ik ontken absoluut de zondige aard en aanleg van de mens niet. Wij hebben allen de verlossing van onze Heere Jezus Christus nodig. Alleen Zijn genade kan een nieuwe mens van je maken. Echter, als de Heidelbergse Catechismus in zondag 2 en 3 zegt dat wij naar onze aard geneigd zijn God en onze naaste niet lief te hebben (en dus te haten), ja dat we onbekwaam zijn tot iets goeds en uit op het kwaad, dan betekent dat niet dat we niets goeds kunnen. Het betekent wel, dat wij "niets kunnen doen om tot God de Vader te komen!" Dat is geheel iets anders: wij moeten niet denken dat we door eigen kracht en prestaties Gods liefde en het eeuwige leven kunnen verdienen. In dat opzicht zijn we dus "verdorven." Maar dat betekent nog niet, dat je je eigen persoonlijkheid als verwerpelijk moet beschouwen! Want die persoonlijkheid die je bent, die is door God gewild en geschapen!
En daarom mijn tweede opmerking: durf je van jezelf te zeggen dat je een geliefd mens bent? Door God geliefd, door je man geliefd, door je kinderen geliefd, door je familie geliefd? En ervaar je dat ook echt? En zeggen ze dat ook tegen je? En laten ze je dat ook voelen en zien? Gods liefde is er voor jou! Hij wil die liefde aan je kwijt! Hij heeft zijn Vaderhart voor je geopend!
Ik behoor niet tot de richting in de reformatorische kerken waarin dit ten stelligste ontkend en afgewezen wordt. Nee, ik geloof absoluut in een genadige God. Jezus, Gods eigen Zoon, kwam niet voor goeden maar voor mensen die erkennen dat ze zonder hem in de dood liggen: Matt. 9 vers 12 Gezonde mensen hebben geen dokter nodig, zieken wel. (...) Ik ben niet gekomen om rechtvaardigen te roepen, maar zondaars! God gaf Zijn Zoon omdat hij ons liefhad (Joh. 3:16)! Hij stuurde Hem omdat Hij ons wilde redden van ondergang, verlorenheid en dood. Ik geloof stellig, dat dat de boodschap van de Bijbel is, en geen andere! Dat betekent dat wij deze liefde en genade mogen aannemen, juist als we ons zo schuldig en ellendig voelen, juist als we ons afgewezen of bekritiseerd voelen, juist als we menen dat we niets waard zijn. We zijn heel veel waard, in Gods ogen! Anders had hij zijn eigen Zoon niet voor jou gegeven!
Maar de grote vraag is: durf je het aan om dit te geloven, niet maar te geloven als een soort "waarheid van de Bijbel", maar als de waarheid voor jou! Durf je dit in geloof aan te nemen? En: kun je dat, kun je dat, als je alleen maar negatief kunt denken? Ik begrijp heel goed dat het moeilijk is, als je beheerst wordt door (ongefundeerde) schuldgevoelens. Daar moet je van af geholpen worden met de hulp van een psychotherapeut. En echt, dat kan, al is het soms een zware gang waarin veel verwerkt moet worden, waarschijnlijk uit het verleden (opvoeding, andere ervaringen, etc.). Maar het kan, met Gods hulp. En je bent het waard. En je hebt een gezin om voor te vechten, dus sta op uit dat moeras van zelfbeklag en pak die hulp en bid God om Zijn liefde in je hart, zodat je je geliefd weet.
Schuldgevoelens zijn altijd onterecht en onrealistisch. Ze worden voortgebracht door je eigen gevoelens. Schuldgevoelens zijn niet gelijk aan schuld. Schuld, daar ben je verantwoordelijk voor. En dan kun je er ook iets aan doen: schuld erkennen, voor God en mensen en zo vergeving ontvangen. Maar schuldgevoel, dat is vaag, onbestemd, ongedefinieerd. Het komt voort uit een mechanisme in jezelf dat altijd weer negatieve spiralen genereert. Uit die cirkelgang kun je slechts komen door de vergevende en eeuwige liefde van God. Hij houdt van zondaren, niet van mensen die menen al goed genoeg te zijn. Hij houdt van nederigen, niet van mensen die van zichzelf denken dat ze een trapje hoger staan. Nee, echt, Hij staat klaar om je Zijn liefde te geven. Geloof het en je mag een nieuw leven door Hem beginnen!
Ds. K. van den Geest
Dit artikel is beantwoord door
Ds. K. van den Geest
- Geboortedatum:12-10-1957
- Kerkelijke gezindte:Nederlandse Gereformeerde Kerken
- Woon/standplaats:Deventer
- Status:Actief
