Toeval

Ik heb een vraag wat betreft het woord "toeval." Ik heb altijd geleerd dat dat woord niet voorkwam in de Bijbel, omdat niets toevallig gebeurt, maar alles onder leiding van God geschiedt. Maar nu las mijn vader uit de Bijbel Prediker 9:11, waar het woord dus wel voorkomt. En toen ging ik kijken op internet en ben er achter gekomen dat in één andere tekst het woord ook voorkomt, en wel in Deuterenomium 23:10. Zou u me uit kunnen leggen met doel dit er staat en wat het betekent?

Deze ene vraag roept een veelheid van gedachten op. Kort gezegd: hoe is de verhouding tussen de regie van God en de vrijheid van de mens? Ik zou mijzelf schromelijk overschatten als ik in een paar volzinnen daarover uitsluitsel zou willen geven. Ik houd mij bij de genoemde teksten.

Wat staat er en waar gaat het over? Vertalen is een moeilijk werk dat uiterste zorgvuldigheid vereist. In Deuteronomium 23 staat heel letterlijk: "Wanneer is bij u een man, die niet is rein vanwege een gebeuren in de nacht..." Het gaat blijkbaar om een ejaculatie, een zaadlozing, wellicht onbewust geschied. Dan is iemand onrein, dat wil zeggen: niet zodanig gesteld dat hij 'eredienstvaardig' is. Onrein is dus niet hetzelfde als vies, maar duidt op de eerbied voor de eredienst, in welke vorm dan ook. Het woordje "toeval" mag misschien gebruikt worden, maar de tekst wordt overbelast als daaraan gedachten worden gekoppeld op de wijze van: toeval bestaat niet, want alles wordt door God geleid.

Dat geldt ook de andere tekst, uit Prediker 9. Daarin gaat het over het beperkte vermogen van een mens, vooral ten aanzien van zijn levenseinde (zie vers 12). Een mens heeft niet, nooit, de regie van zijn leven in eigen hand. Dan overschat hij zichzelf verre. Prediker trekt verder geen conclusies hoe alles in elkaar steekt. Daar is hij overigens zeer terughoudend over. Het is ons niet gegeven om alles in een kloppend verband te brengen.

Ik hoop dat dit antwoord, dat bewust weet heeft van grenzen, de vragensteller helpt.

Ds. G. W. Marchal