Voorspelbare prediking

Aan dr. C. A. Van der Sluijs. Enige tijd hoorde of las ik van u de uitspraak: "Een voorspelbare prediking is een ramp voor de kerk." Volgens mij zei u dat tijdens een preek over de bekering van Lydia de purperverkoopster. (We mogen deze geschiedenis niet los zien van het visioen.) Mijn vraag is of u bovenstaande uitspraak kunt toelichten. Eerlijk gezegd raakt mij dit omdat ik zelf zit onder een prediking die weinig verrassend en dus voorspelbaar is. Het zijn steeds de bekende geschiedenissen en bekende voor de hand liggende waarheden. Er worden lessen getrokken voor het geweten, maar mijn hart wordt niet verklaard. Geen lessen voor het hart. Christus wordt wel aangeprezen, maar de weg waarin de Heere plaats maakt voor het wonder wordt niet gepreekt. Anderzijds zijn het toch juist de Grieken (lees: heidenen) die wijsheid zoeken (1 Kor. 1:22) waarmee soms gezegd wordt dat zij zo graag nieuwe dingen willen horen? De prediking moet volgens hen dus vooral zo verrassend mogelijk zijn. Maar mogen we wel zo kritisch zijn als het gaat om een voorspelbare prediking? Hoe moet ik in dit verband de volgende teksten lezen? Matt.13:52: "En Hij zeide tot hen: Daarom, een iegelijk Schriftgeleerde, in het Koninkrijk der hemelen onderwezen, is gelijk aan een heer des huizes, die uit zijn schat nieuwe en oude dingen voortbrengt." Jesaja 48:6: "Gij hebt het gehoord, aanmerkt dat alles; zult gijlieden het ook niet verkondigen? Van nu af doe Ik u nieuwe dingen horen, en verborgen dingen, en die gij niet geweten hebt." Verdraagt zich dat met een prediking die bestaat uit overbekende klanken.

Een voorspelbare prediking is een prediking die je na vijf minuten helemaal hoort aankomen. Soms binnen nog kortere tijd. Soms hoor je de preek al aan komen bij het voorlezen van de tekst voor de prediking. Na verloop van tijd heb je de neiging om op te staan en weg te gaan. Dit mag niet. En daarom doe je het niet. Maar ondertussen gebeurt er wel wat met jou en met allen die met dit zelfde verschijnsel te maken krijgen. Wat dan? Wel, je komt terecht onder een dikke laag stof, die zo verstikkend werkt dat je naar lucht begint te happen of je stikt eenvoudig. In dit laatste geval zal men niks meer van je horen. In het eerste geval zal men dit happen naar lucht storend vinden. Graag rust! De rust van de dood. Die toch zeer wel overeenkomt met de geestelijke dood. En zó hoort het toch te zijn in de kerk totdat God een mens levend maakt, niet waar? Ondertussen kan de prediker ongestoord een doodslucht verspreiden via zijn voorspelbare prediking. Een en ander behoren immers bij elkaar. Een en ander bevestigen elkaar. Zo hoort het dat je niet hoort waar het om gaat. Als je dat wél zou horen zou de prediker onrustig worden. En dit behoort niet zo te zijn op de rustdag, dewelke is de Dag des Heeren. Daarom rust in de tent der samenkomst! Dit is precies de reden waarom ik een voorspelbare prediking een ramp voor de kerk heb genoemd en nog altijd noem.

Niet het Woord van God, maar naar aanleiding van het Woord van God meent men een aantal dingen te berde te moeten brengen. Doorgaans de eigen theologie of wat daar voor doorgaat. Allerlei systemen en schema’s worden over de Schriften heengelegd. De Schriften moeten maar zeggen wat men er zelf van vindt of toch altijd gevonden heeft. Het Woord van God raakt bekneld onder een raster of in een dwangbuis en het moet maar zeggen wat de prediker vindt dat er gezegd moet worden. Zelf heeft hij nooit leren luisteren naar de Heilige Schrift maar alleen maar gehoord en genoteerd wat men in een bepaalde traditie daaruit gevonden had en wat men er van nu voortaan van vond. Volgens geijkte eventueel zogenaamd reformatorische denkschema’s wordt dit eindeloos herhaald. De hoorder hoort het al aankomen. Als hij in zijn eigen godsdienstige denkschema’s bevestigd wil worden vindt hij dit goed want zo hoort het en zo is het. Hij is daarmee bevestigd in wat hij of zij er van vindt. En de dominee heeft het dus weer goed gezegd. Men heeft het dan goed getroffen met een rechtzinnige dominee, terwijl het Woord van God hen nog nooit heeft geraakt. En zo kun je tenminste straks weer rustig en gezellig koffie drinken. De dominee heeft het weer goed gezegd! En daar komt het toch maar op aan, nietwaar? En als het er persoonlijk op aan gaat komen, dan zal de Geest de rest wel doen. Maar daar kan de dominee tenslotte ook niets aan doen.

De doodswade legde zich geruisloos over de gemeente. Als men dit niet in de gaten heeft, voltrekt zich de ramp over en in de kerk sluipender wijze. Men denkt wakker te zijn terwijl men slaapt. En het is dan ook niet zo erg als je bij zo’n preek in slaap valt, want men is toch wel wakker als het er op aan komt. En zo gaan mensen verloren terwijl ze denken dat ze zo veel mogelijk op weg zijn naar hun behoud. Een ramp die momenteel werkelijk rampzalige vormen aanneemt in de kerk in ons land. En wie er iets van zegt, zegt iets onvoorspelbaars. En erger kan een mens toch niet overkomen dan dat er onvoorspelbare dingen worden gezegd of gebeuren.

Zoiets moet Saulus van Tarsen ook wel gedacht hebben op de weg naar Damaskus. Toen Jezus hem verscheen. En zei dat hij Hem vervolgde. En dan moet je een Farizeeër uit de Farizeeën zijn! Het zal je maar overkomen! Het zal je maar gezegd worden! In ieder geval kun je dan niet meer voorspelbaar preken. Als Hij ons de Schriften opent. En als de Schriften open gaan in Jezus Christus, dan ontvouwt zich de wijsheid van God (vgl. 1 Kor. 1:21, 24; 1 Kor. 2:7). Dit heeft nu juist niks te maken met de Griekse wijsheid (vgl. 1 Kor. 1:22) of filosofie. Als de Schriften open gaan bij God vandaan is zij als een bron die zich uitstort op de velden. Dan is er genade voor genade (vgl. Joh. 1:16) en dan zijn er blijkbaar steeds nieuwe blijken van Zijn gunst. De prediker laaft zich aan het water des levens om niet en wordt gevoed met Hem die het vleesgeworden Woord is. Dusdoende is hij een uitdeler van menigerlei genade en een verkondiger van de veelkleurige wijsheid van God (vgl. Ef. 3:10). De Geest paart zich aan de opening van het Woord en er komt beslag over de gemeente. Ze hoort dingen die ze nog nooit (zó) heeft gehoord. Sommigen beginnen te leven of leven op en anderen schrikken of ergeren zich dood ( vgl. Hand. 2:13 en Hand. 17:32). Maar er valt wel wat te beleven in de kerk ja, als het Woord verrassender wijze opengaat bij God vandaan. Omdat de prediker kennelijk met heel zijn doen en laten zegt: "Alzo spreekt de HEERE!" En dit laatste is op zich een wonder van genade wat zich doorvertaalt in de wonderlijke bediening der verzoening. Waar deze niet is, daar wordt men rampzalig aan zichzelf overgelaten, nu, en straks voor eeuwig. "Heere, Heere, doe ons open! En Hij zal antwoorden en tot u zeggen: Ik ken u niet vanwaar gij zijt" (Matth. 25:11 en Luk. 13:25). En dan zul je uit een reformatorische kerk komen, maar ja, het Woord ging nooit open… Kijk, dit vind ik nu pas echt ernstig! Rampzalig zelfs.

Met een ernstige groet,
Ds. C. A. van der Sluijs

Dit artikel is beantwoord door

Dr. C. A. van der Sluijs

• Geboortedatum:
  14-09-1942
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Inactief

174 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven