Leer van Augustinus

In het NRC las ik dat de nieuwe paus zich erg aangetrokken voelt tot de leer van Augustinus. Ik weet verder niet concreet een aspect te noemen. Toch vraag ik mij af hoe het kan dat Augustinus in onze kerken en in de RKK toch een redelijk belangrijke rol kan spelen. Is de leer van Augustinus op meerdere manieren op te vatten? En waarom hoort een bisschoppelijk stelsel zoals Augustinus dat kende, niet thuis in onze gezindte?

Volgens de christelijke encyclopedie heeft Augustinus invloed uitgeoefend op de dogmavorming van de kerk, zowel van de RK-kerk (leer der kerk en van de doop) als op de kerken der Reformatie (predestinatie, leer van zonde en genade).

Om een voorbeeld te noemen: Augustinus ging in zijn tijd in tegen de leer van een zekere Pelagius. Deze Pelagius meende dat de mens als hij geboren heeft geen erfzonde heeft. Dat ieder mens nog zo geboren wordt, zoals God de eerste mens schiep. En ook dat de mens een vrije wil heeft. Daar ging Augustinus tegenin en haalde daarbij allerlei bijbelse noties naar voren. In die zin heeft Augustinus veel invloed gehad op de reformatie. Calvijn heeft Augustinus veelvuldig geciteerd in zijn geschriften.

Augustinus heeft kunnen bereiken dat de leer van Pelagius werd veroordeeld. Toch bleef het pelagianisme voortleven. Vooral het semi (half) pelagianisme is in de leer van de RK opgenomen. Kortgezegd zei Pelagius: de mens is geestelijk gezond bij zijn geboorte; de Reformatie zei: de mens is dood (in zonden en misdaden); en de RK-kerk zegt: de mens is ziek. Het semi-pelagianisme leert niet een totale verdorvenheid, maar slechts een verzwakking van de menselijke natuur. De genade krijgt daardoor meer het karakter van wat hulp die God geeft om de goede weg te gaan.

Wanneer de nieuwe Paus zich aangetrokken voelt ook door dit aspect van de leer van Augustinus kunnen er nog grote dingen gebeuren. Dan komt de radicaliteit van zonde en genade naar voren. Dan gaat het in het leven van een christen tenslotte alleen om Christus.

Dat zou dan ook het einde moeten betekenen (in verband met je tweede vraag) van het bisschoppelijke stelsel. Want dan kun je jezelf niet meer de plaatsvervanger van Christus hier op aarde laten noemen. Dan kun je jezelf niet als een kerkvorst laten vereren. In artikel 31 van de Nederlandse geloofsbelijdenis wordt Christus genoemd de enige algemene bisschop genoemd.

Kenmerkend voor de bisschoppenstelsel van de RK-kerk is dat de ene bisschop boven de andere staat. In de reformatie is dat verworpen. Elke ambtsdrager is gelijk. Niemand is meer of minder. Allen zijn vertegenwoordigers en dienaars van Christus.

Ds. W. G. Hulsman

Dit artikel is beantwoord door

Ds. W.G. Hulsman

• Geboortedatum:
  08-11-1956
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Barneveld
• Status:
  Actief

166 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven