Bond van Godlozen en Militante Atheïsten

Kunnen alle gelovigen maar beter van hun geloof afstappen, zelfs als ze er hoop en troost uit putten en er verder niemand mee lastigvallen? Die vraag legde opinieblad HP/DeTijd pas voor aan twee atheïstische wetenschappers, Richard Dawkins (foto) en Lawrence Krauss. Dawkins antwoordde: 'Het maakt niet of uit of je met religie al dan niet beter af bent. Dat maakt het nog niet waar! Als wetenschapper is dat essentieel. De waarheid komt eerst. En hoewel het fijn is dat die mensen niemand neerschieten, dan nog indoctrineren ze hun kinderen.' Krauss voegde toe: 'Je zou kunnen zeggen: laat die mensen gelukkig zijn met hun geloof. We willen niemand ongelukkig maken. Maar als foute overtuigingen botsen met de realiteit, is er wel een grote kans dat mensen ongelukkig worden. Het netto-effect is negatief.'

Een beetje arrogant klinkt het wel. En ja, het christelijk geloof heeft zeker geen schoon blazoen als het gaat om geweld en geloofsdwang. Maar is de geschiedenis van het atheïsme dan zo fraai?

Atheïstische tractors

In 1925 begon de 'Bond van Godlozen' in de Sovjet-Unie met botte propaganda-acties in woord en geschrift. In 1929 werd de bond omgedoopt tot 'de Bond van Militante Atheïsten'. De overheid stelde tractoren ter beschikking voor de collectieve boerderijen op het platteland, met de mededeling dat, dankzij de tractoren, men voor de oogst niet meer op God hoefde te vertrouwen. Walter Kolarz schreef in zijn boek 'Godsdienst in de Sovjet-Unie': 'Een atheïstische brochure kreeg als titel 'Gebeden of Trekkers' en een wijdverspreid aanplakbiljet bracht op plompe wijze de zogenaamde tegenstelling tussen kruis en tractor in beeld. De illusie van de “atheïstische tractors” ging echter al gauw in rook op, vooral toen men merkte dat de boeren er kruizen op aanbrachten en de priesters bij hun aankomst in de dorpen dankdiensten hielden...'

Onder het Sovjet-regime zijn vele duizenden gelovigen vermoord en in strafkampen beland. Tussen 1918 en het einde van de jaren 1930 werden er 42.000 orthodoxe geestelijken gedood. Veel gelovigen gaven blijk van een uitzonderlijke geloofsmoed, zo leert Solzjenitsyns beroemde boek 'De Goelag Archipel'. Zo beschrijft hij een oude christenvrouw die in de beruchte Loebjanka-gevangenis elke nacht werd verhoord. Reden: twee jaar daarvoor had ze een gevluchte 'ex-metropoliet' (bisschop) onderdak geboden. Solzjenitsyn heeft de verhoren uit de mond van een ooggetuige opgetekend:

'Nee, geen ex-metropoliet: hij was het nog stééds! Ja, dat klopt, het was mij een eer hem te mogen ontvangen.'
'Goed dan. Naar wie is hij uit Moskou verder gereisd?'
'Ik weet het wel, maar ik zeg het niet!'

De commissarissen losten elkaar af en kwamen in groepen bijeen, zwaaiden met hun vuisten voor het gezicht van dat 'oude wijf', maar zij zei tegen hen: 'U bereikt toch niets bij mij, al snijdt u mij aan repen. U bent immers bang voor uw chefs, u bent bang voor elkaar, u bent er zelfs bang voor mij te doden, omdat u dan die contactadressen niet te pakken krijgt. Maar ik ben nergens bang voor! Al stuurt u me nu meteen naar God om rekenschap af te leggen!'

Zou Dawkins het boek van Solzjenitsyn gelezen hebben? Hoe dan ook, hij gelooft dat de wereld 'zonder religie een beter plek zou zijn'. En Lawrence Krauss stelt: 'Voor de kinderen is er nog hoop, als we kunnen vermijden dat ze worden geïndoctrineerd. Alles staat of valt met de kinderen. We moeten ervoor zorgen dat ze kunnen studeren en en hen aanmoedigen vragen te stellen.'

Ja, zeker doen! En dan niet raar opkijken als ze ook willen weten waar we vandaan komen en waartoe we eigenlijk op aarde zijn.