Onttrekken aan kerk

Wat als een echtpaar zich uit boosheid over de besluiten/beslissingen van de kerkenraad onttrekt uit de kerkgemeenschap? Dit terwijl de ouderlingen echt in liefde en eerlijkheid hebben gehandeld.

Beste vragensteller,

Je schrijft over een echtpaar dat na een conflict met de kerkenraad zich onttrekt aan een kerkverband. Dat is een besluit dat voor alle betrokkenen en ook voor de gemeente moeilijk zal vallen. Vanzelf is de situatie die jij als vragensteller voor ogen hebt mij niet bekend, maar desniettegenstaande denk ik graag even met je mee.

Allereerst merk ik op dat een besluit als dit in het licht van wat de Bijbel over de kerk schrijft eigenlijk ondenkbaar is. Het Nieuwe Testament benadrukt steeds weer de eenheid van de kerk, bijvoorbeeld met het beeld van een lichaam. Zoals een lichaamsdeel bij het lichaam als geheel hoort; zo hoort een lid bij een gemeente. Die eenheid verbindt de Bijbel ook aan Christus omdat Hij het hoofd van de kerk is. Je onttrekken aan een kerk of een kerkverband is daarom een bijzonder ingrijpend iets. Impliciet zeg je er iets mee over de gemeente of het kerkverband dat je achterlaat. Het gebeurt vaker dat mensen vanwege een conflict van kerkverband veranderen. Maar we moeten beseffen dat deze mogelijkheid eigenlijk een kwalijk gevolg is van kerkelijke verdeeldheid. In de tijd van het Nieuwe Testament kon dat niet. Of je was verbonden aan de gemeente, of je hoorde bij ‘hen die buiten zijn’. 

Het is ook goed om te bedenken dat ieder belijdend lid eens voor Gods aangezicht heeft beloofd om zich te voegen naar de vermaningen van de kerkenraad, mocht dat nodig zijn. Als je belijdenis doet, beloof je dat, en de gemeente is daar ook getuige van. Een kerkenraad mag een gemeentelid bij een ingrijpend verschil van inzicht daar -in liefde- aan herinneren, en ook vragen daarnaar te handelen. Dat betekent dat er situaties kunnen zijn dat je als belijdend lid je schikt naar het oordeel van de kerkenraad, dat je je daaraan onderwerpt. Dat vraagt offers, maar dat is ook iets wat je beloofd hebt. Als een echtpaar (dat naar ik veronderstel belijdend lid was van de gemeente) zich vanwege een conflict zich onttrekt aan een kerkverband, dan hebben zij gelet op hun eerdere jawoord wat uit te leggen. Met zo een besluit nemen zij gelet op wat voor Gods aangezicht beloofd is een grote verantwoordelijkheid op zich.
 

"Ook als ambtsdragers integer en uit liefde wensen te handelen kan er toch nog veel mis gaan. Dat is de gebrokenheid van het leven."

Maar er is ook een andere kant. Besef goed dat je als buitenstaander maar een heel beperkt beeld hebt van alles wat er is voorgevallen. Je kunt in een dergelijke situatie allerlei geruchten horen en mensen kunnen ook al snel klaar staan met hun oordeel. Maar wie weet wat er werkelijk is voorgevallen tussen het echtpaar en de kerkenraad? Waarschijnlijk zijn er maar weinig betrokkenen die echt van alle feiten op de hoogte zijn, laat staan dat die ook goed gewogen worden. Ik wijs je graag op de belangrijke raad die de Heidelbergse Catechismus ons geeft: “Niemand lichtelijk en onverhoord oordele of helpe veroordelen” (Zondag 43). Dat vraagt God van ons in het negende gebod. Kort gezegd betekent dat: Spreek geen oordeel uit over iemand als je niet alle omstandigheden kent, als je geen hoor en wederhoor hebt toegepast, als je ook niet geroepen wordt om een oordeel te geven. Voorzichtigheid siert een christen in deze.
 
Daarnaast wil ik je wijzen op de mogelijkheid dat er bij mensen die zich onttrekken van een gemeente sprake kan zijn van ‘kerkpijn’. Mensen kunnen echt heel diep beschadigd zijn door wat er in het pastoraat en in de contacten met de kerkenraad allemaal is gebeurd. Ook als ambtsdragers integer en uit liefde wensen te handelen kan er toch nog veel mis gaan. Dat is de gebrokenheid van het leven buiten het paradijs. Ik heb het in het pastoraat meermaals meegemaakt dat mensen mij iets toevertrouwden wat soms meerdere decennia terug speelde. Steeds weer valt mij op hoe pijnlijk dat kan liggen; hoe vertrouwen beschadigd kan zijn; hoe mensen daaraan werkelijk kunnen lijden. Het is een goede mogelijkheid dat ambtsdragers in een conflict tekort hebben geschoten. Soms wordt die kerkpijn stil en zachtmoedig door gemeenteleden gedragen, maar soms beïnvloedt het ook de keuzes men maakt. Laten we -als we buitenstaander zijn- het oordeel maar aan de Heere laten.

Tenslotte zou ik je dit mee willen geven: Als je contacten hebt met het echtpaar waar je aan denkt, dan mag je best zeggen dat hun besluit je moeilijk valt, dat je het ingewikkeld voor je is om het een plaats te geven. Maar zeg erbij dat het je toch niet zult nalaten voor hen te bidden. En doe dat ook. Soms komen mensen ook weer terug, of lost de Heere dingen op die wij mensen in de verste verte niet op kunnen lossen. Zouden we daar -in moeilijke situaties als deze- niet op hopen?

M. M. van Winkelen