Kritiekpunten op evangelische wereld

Als evangelisch christen met een reformatorische Bijbelopleiding bewonder ik en deel ik uw visie. Hoewel er in zondag 1 volgens mij een foutje staat kunnen wij veel van de Heidelbergse Catechismus leren. Daarom vraag ik u ook eens uw licht te laten schijnen over de misstanden in de evangelische wereld. Misschien vindt u zich daar een buitenstaander en is dat niet uw doelgroep, maar daar trokken de apostelen en evangelisten zich ook niets van aan. Ik denk, geloof en bid dat uw roeping verder gaat dan de Refowereld.

Je vraag is of ik mijn licht wil laten schijnen over de misstanden in de evangelische wereld. Dat is een lastige vraag. Zoals je ongetwijfeld weet is de evangelische beweging ontzettend divers. Het is dan ook nauwelijks mogelijk om uitspraken te doen over dé evangelische wereld. Er zullen altijd kerken en christenen zijn waarop die uitspraken niet van toepassing zijn. Bovendien is het niet bijbels om kritiek te leveren op anderen zonder de balk in eigen oog te benoemen. 

Ik wil proberen een antwoord te geven op je vraag door allereerst aan te benoemen wat reformatorische kerken mijns inziens kunnen leren van de evangelische beweging. Daarna zal ik wat kritische noties over de evangelische wereld noemen. Het is daarbij wel belangrijk te beseffen dat ik generaliseer en dat mijn opmerkingen niet voor iedereen gelden.  

(Even tussendoor: Ik ben erg benieuwd welke fout je hebt ontdekt in zondag 1 van de Heidelberger. Laat dat gerust weten in een volgende vraag!)

Allereerst denk ik dat evangelische christenen ons op een aantal punten een belangrijke spiegel voorhouden:

• Evangelische christenen zijn er vaak goed in om de kernpunten van het geloof te verwoorden in eenvoudig en helder taalgebruik. Zo heb ik van evangelische auteurs geleerd hoe belangrijk de persoonlijke omgang met het kruis van Christus is; en ook hoe deze omgang concreet gestalte krijgt. Deze noties komen overigens ook nadrukkelijk voor in de geschriften van de Engelse puriteinen, maar in de Nederlandse reformatorische wereld zijn ze soms wat onder het stof geraakt. 
• Als tweede valt het mij op dat evangelische christenen over het algemeen veel meer oog hebben voor de realiteit van de geestelijke wereld van engelen en demonen. In reformatorische kerken zijn we, onder invloed van de moderniteit, dit besef grotendeels kwijtgeraakt. Natuurlijk kun je hierin ook doorslaan, maar het zou goed zijn als er in reformatorische kerken een hernieuwd zicht komt op de betekenis van Efeze 6:12. De beste tactiek van de satan is namelijk om zich onzichtbaar te maken.
• Als derde noem ik de toegankelijkheid van evangelische kerken voor mensen van buitenaf. Veel reformatorische kerken hebben een erg hoge drempel voor mensen van buiten de kerk. Het zou goed als we ons erop bezinnen hoe we deze drempel kunnen verlagen. 

Dit gezegd hebbend zou ik een aantal punten van kritiek op de evangelische beweging kunnen noemen. Ik ga ervan uit dat je met ‘misstanden’ niet doelt op allerlei schandalen die soms door de media naar buiten worden gebracht. Dat soort misstanden komen namelijk in reformatorische kerken net zo goed voor. Ik vat het woord ‘misstanden’ hier op als tendensen en opvattingen waar theologische vraagtekens bij te plaatsen zijn. Nogmaals: Ik ben me ervan bewust dat er ook evangelische kerken zijn waarop de onderstaande punten niet van toepassing zijn. Bovendien zijn mijn kritiekpunten voor een deel ook van toepassing op sommige reformatorische kerken. 

• Allereerst signaleer ik in de evangelische wereld een anti-intellectuele tendens. De toegankelijkheid, die ik hierboven positief benoem, leidt helaas vaak tot een oppervlakkige ‘entertainmentcultuur’. Het gebeurt nogal eens dat voorgangers erg populair zijn vanwege hun sprekersgaven, terwijl hun preken weinig exegetische diepgang hebben en theologisch slecht doordacht. Hiermee samen hangt dat evangelische christenen soms laatdunkend spreken over belijdenisgeschriften. Zij vinden het dan een deugd dat ze zich alleen baseren op de Bijbel. Het probleem is echter dat zij weldegelijk de Bijbel door een bepaalde confessionele bril lezen. Ze zijn zich hier alleen niet van bewust. Maar als je je niet bewust bent van je theologische vooringenomenheid kun je ook niet gecorrigeerd worden als je de mist in gaat. Mijns inziens zijn veel uitwassen in de evangelische beweging hierdoor te verklaren. Evangelische kerken zouden er erg bij gebaat zijn wanneer zij alleen sprekers zouden uitnodigen die een degelijke theologische opleiding hebben gevolgd. Immers: Hoe meer je weet, hoe meer je ontdekt hoe weinig je weet (Thomas à Kempis). 
• Als tweede noem ik de remonstrantse trekken in veel evangelische theologie. Daar komt bij dat veel evangelische christenen zich nauwelijks bewust zijn van de Bijbelse bezwaren hiertegen. Veel mensen vinden dat ze gewoon onbevangen de Bijbel lezen, maar door gebrek aan theologische scholing zijn ze zich niet bewust van hun blinden vlekken en van de consequenties van hun uitspraken. 
• Mijn derde bezwaar is de onderwaardering van het Oude Testament. Deze onderwaardering komt voor een deel voort uit de baptistische theologie van de meeste evangelische kerken. Vaak maakt men zo’n grote scheiding tussen het Oude Testament en Nieuwe Testament dat men zich volledig oriënteert op het Nieuwe Testament, terwijl er uit het Oude Testament niet of nauwelijks wordt gepreekt. Hoe meer ik me echter verdiep in het Nieuwe Testament, hoe meer ik er achter kom dat het Oude Testament van wezenlijk belang is om het Nieuwe Testament te verstaan. Zonder de juiste waardering van het Oude Testament is het Nieuwe Testament helemaal niet goed te begrijpen. De onderwaardering van het Oude Testament leidt dan ook tot allerlei verkeerde interpretaties van het Nieuwe Testament.
• Hiermee verbonden is mijn volgende kritiekpunt: De onderwaardering van het verbond. Vanwege de continuïteit tussen Oude Testament en Nieuwe Testament moeten we stellen dat de kinderen van gelovige ouders samen met hun ouders in Gods verbond begrepen zijn. De aard van dat verbond kunnen we echter niet begrijpen zonder het Oude Testament. Vanuit het Oude Testament wordt duidelijk wat het betekent om verbondskind te zijn: God heeft zichzelf aan je verbonden. Daarom moeten kinderen elke dag leren om hun zonden te belijden en de Heere Jezus te omhelzen. Zo mogen ze gaandeweg opgroeien in het geloof en zich steeds dieper bewust worden van hun eigen zondigheid en Gods genade in Christus. 
  
  Als je op deze manier met de Heere Jezus leert leven kun je vaak geen moment in je leven aanwijzen waarop je tot bekering kwam. Je bent gaandeweg en steeds dieper gaan inzien dat je een zondaar bent en je bent steeds bewuster tot de Heere Jezus gaan vluchten. Bovendien is dit een proces dat nooit klaar is en je leven lang doorgaat. Op deze manier leefden ook de bijbelheiligen. Veel van hen kenden geen specifiek moment waarop ze tot bekering kwamen, maar ze leefden eenvoudig hun leven lang uit het geloof in Gods beloften. 
  
  In de evangelische wereld (en in veel reformatorische kerken!) heeft dit verbondsdenken plaatsgemaakt voor een wedergeboortetheologie. Ten diepste staat dan niet Christus maar de wedergeboorte in het middelpunt van het geloofsleven. In plaats van dat je elke dag weer met je zonden schuilt bij Christus kijk je voortdurend terug naar het moment van je bekering. Je vlucht niet dagelijks naar Christus om door Hem vernieuwd te worden, maar je probeert als wedergeboren Christen zelf te werken aan je levensheiliging. Uiteindelijk staat dan niet meer Christus maar de wedergeboren mens in het middelpunt. Dan kun je ook niet meer goed uit de voeten met de dynamiek tussen zonde en genade die in de psalmen, maar ook bv. in Romeinen 7, zo nadrukkelijk naar voren komt. 

Over elk van deze vier punten zou nog veel meer te zeggen zijn, maar dan wordt dit antwoord te lang. Ook zijn er nog wel meer kritiekpunten te noemen, maar deze vier zijn voor mij persoonlijk de voornaamste. Stel gerust een vervolgvraag als het e.e.a. nog niet duidelijk is!

Met vriendelijke groet,
J. de Wit

Dit artikel is beantwoord door

J. de Wit

• Geboortedatum:
  14-06-1989
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Berkenwoude
• Status:
  Actief

7 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven