Kind van God: niet letterlijk en niet figuurlijk

Dr. G.A. van den Brink | 1 reactie | 18-07-2022| 16:33

Beste dr. Van den Brink, ik heb een vraag over de term “kind van God.” Nu wordt in de Bijbel vaak beeldspraak gebruikt. Zo worden gelovigen schapen genoemd. En ergens anders worden ze tarwe genoemd of leden van Jezus’ Lichaam. Moeten we het spreken over gelovigen als kinderen van God ook als beeldspraak opvatten? Of zijn christenen letterlijk Gods kinderen?

Beste vragensteller,

Dit is een prachtige vraag. Ik geef allereerst een korte filosofische uitleg over betekenis. Thomas van Aquino, de grote middeleeuwse theoloog, onderscheidt drie vormen van betekenis: univook, equivook, en analoog (en gereformeerde theologen hebben dit overgenomen). Univook taalgebruik betekent dat je iets letterlijk kunt nemen, in zijn eigenlijke betekenis. Equivook betekent dat een woord figuurlijk is en oneigenlijk wordt gebruikt. Thomas ziet echter nog een tussenvorm, die hij analogie noemt.

Als voorbeeld geeft hij het woord gezond. De eigenlijke betekenis gaat over een persoon die gezond is. Maar we kunnen ook van voedsel of medicijnen zeggen dat ze gezond zijn. Dan bedoelen we dat zij de persoon gezond houden of gezond maken. Als de dokter iemand bloed of urine onderzoekt, kan hij ook daarvan zeggen dat het er gezond uitziet. In dit geval betekent gezond dat de urine of het bloed bewijst dat de persoon gezond is. Welnu, zegt Thomas, bij medicijnen, voedsel, urine of bloed wordt het woord gezond analoog gebruikt. Dit zit als het ware tussen letterlijk en figuurlijk in.

Het is, denk ik, het beste om te zeggen dat de bijbelse uitdrukking “kind van God” analoog wordt gebruikt. Gelovigen zijn niet letterlijk kinderen van God, maar het betekent ook meer dan alleen maar iets figuurlijks. 

Zij zijn niet letterlijk Gods kinderen, want God is ook niet letterlijk een Vader. Als wij God Vader noemen, heeft dat voldoende overeenkomst met de betekenis van ons gewoonlijke gebruik van het woord vader, maar het verschilt er tegelijk ook weer zoveel van, dat we het niet eenvoudigweg univook kunnen noemen. Welnu, als de betekenis van God als Vader analoog taalgebruik impliceert, dan geldt dat ook voor de gerelateerde uitdrukking “kind van God”. Als we God herder noemen (Psalm 23), of een beer (Klaagliederen 3:10), of de zon der gerechtigheid (Maleachi 4), of als Jezus zichzelf de weg noemt (Johannes 14:6), dan is dat equivook (figuurlijk) taalgebruik. Maar als we God Schepper noemen, Heer, Koning, Vader, dan is dat analoog taalgebruik.

Met hartelijke groet,
Ds. G. A. van den Brink

Dit artikel is beantwoord door

Dr. G.A. van den Brink

• Geboortedatum:
  05-01-1974
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Apeldoorn
• Status:
  Actief

248 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven