Vraag
Tot mijn grote ontzetting kom ik er achter dat een groot deel van de reformatorische achterban vóór de doodstraf is. Na deze discussie met allerlei teksten en een artikel van Christipedia er bij, ben ik eenmaal thuis op Refoweb gaan kijken en tot mijn verbazing: ook daar werd het geaccepteerd. Het was een onthutsende middag, want op grond van Romeinen 13 word gezegd dat het juist is. Want zo iemand is een gevaar voor de samenleving? Dan pas je maar andere maatregelen toe, maar niet dood, denk ik dan. Een einde aan de genadetijd maken? Dat vind ik nogal wat. David heeft ook gruwelijke zonden gedaan, maar hij werd niet gedood. Saulus was een christenvervolger, stond bij de steniging van Stefanus, maar wat een zegen mocht hij later zijn. De doodstraf kreeg hij niet. Mozes sloeg ook de slavendrijver dood, maar hij hoefde niet dood. En Corrie ten Boom, ze vergaf de bewaker, hij kwam tot geloof.
“Wil je het beter weten dan God”, vroeg iemand me toen ik het erover had. Nee, niet beter, maar een mens beslist toch niet over leven en dood? God beslist over het levenseinde. Als God ons loslaat, wat voor een beesten worden we zelf? Kunnen we, als we zelf onze doodstaat hebben gezien, oordelen over anderen, kunnen we er boven staan? Zijn we beter? De grootste der zondaren ben ik, zegt Paulus. En één zonde aan de wet maakt ons schuldig aan de ganse wet. Als ik hoor wat refoland zegt over bijvoorbeeld de moordenaar van Anne Faber, (“deze man een kogel door de kop, hij verdient geen tweede kans”) mogen wij dat toestaan? En Romeinen 12 dan: Mij komt de wrake toe, zegt God. Als ik heel Romeinen lees, begrijp ik niet dat op grond van één vers de doodstraf toegestaan mag worden en alles eromheen spreekt daar tegen... vind ik.
Zondag ging het over het Onze Vader: vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij... enz. Het heeft me diep geraakt en ik weet er geen raad mee, het zet alles op zijn kop. Ik liep er erg over te piekeren, toen zei mijn man: “Bij Wie moet je zijn voor antwoord?” We lazen dezelfde avond Romeinen 12:9-21, dat gaf ons dagboek ‘toevallig’ op. Een antwoord! Maar wat moet ik met deze verwarring? Het komt telkens weer in m’n gedachten. Ik voel me er een vreemde door in refoland.
Antwoord
Beste vraagstelster,
De vraag die je aan de orde stelt is een moeilijk ethisch vraagstuk waar ook onder christenen verschillend over gedacht wordt. Laat ik voorop stellen dat ik mij niet herken in de terminologie en beelden die je gebruikt waarmee je vermoedelijk de gereformeerde gezindte wilt aanduiden. Refoland ken ik niet en ik voel me ook niet geroepen om de opinies van Refoland te verdedigen. Wel wil ik mijn persoonlijke opvattingen over de doodstraf met je delen – opvattingen die ik zoveel mogelijk probeer op de Bijbel te baseren.
Je hebt zelf op Christipedia.nl al gelezen over het Bijbelse standpunt met betrekking tot de doodstraf. Daar valt denk ik weinig aan toe te voegen. Twee belangrijke zaken wil ik echter wel onderstrepen. In de eerste plaats is de doodstraf door God Zelf ingesteld. Het is dus on-Bijbels te beweren dat God in alle gevallen tegen de doodstraf zou zijn. In de tweede plaats is het aan de overheid om te bepalen wanneer de doodstraf moet worden toegepast. Dat is niet overgelaten aan haar burgers.
Bij de doodstraf gaat het dan ook niet om persoonlijke wraakgevoelens die tot uiting worden gebracht. Het gaat om recht en gerechtigheid waarover een overheid moet waken. Er moet recht gedaan worden aan slachtoffers en nabestaanden. In de Bijbel komen we telkens tegen dat de zwaarte van de straf in overeenstemming moet zijn met de ernst van de misdaad. Tegelijk zien we in de Bijbel ook dat gratie kan worden verleend.
Wie zichzelf leert kennen zoals hij van nature in zijn hart is, verheft zich niet boven anderen. Immers, de doodslag leeft van nature in ons aller hart. Dat neemt echter niet weg dat moord en doodslag van overheidswege bestraft moeten worden. Waar geen gerechtigheid plaats vindt, wordt onbarmhartig met slachtoffers omgegaan.
Toch zou ik persoonlijk niet pleiten voor de (her)invoering van de doodstraf, gelet op het gevaar van gerechtelijke dwalingen. Ook zie ik niet graag de doodstraf als middel in de hand van overheden die de Bijbelse begrippen van recht en gerechtigheid niet hanteren. Een waarschuwend voorbeeld is wel hoe de Romeinse overheid in de dagen van Jezus en ook daarna omging met de doodstraf. Juist wanneer het gaat om Jezus’ kruisdood zien we hoe een Onschuldige ter dood wordt veroordeeld. Niemand was zo onschuldig als Hij en zal dat ook nooit zijn. De doodstraf die aan Hem werd voltrokken is wel de grootste gerechtelijke dwaling die de wereld ooit gezien heeft, hoewel Pilatus’ oordeel luidde: “Ik vind geen schuld in deze Mens.”
Tegelijk is deze Rechtvaardige voor onrechtvaardigen gestorven omdat Hij hun schuld op zich nam. “Want Christus heeft ook eens voor de zonden geleden, Hij rechtvaardig voor de onrechtvaardigen, opdat Hij ons tot God zou brengen”, 1 Petr. 3:18. Volgens het goddelijk recht werd Jezus terecht naar lichaam en ziel gestraft, omdat Hij de zonden der wereld op zich nam en daarom volgens Gods recht schuldig verklaard moest worden. Dat was van meet af aan Gods plan van zaligheid.
Laten we al onze ethische overwegingen over de doodstraf vooral en eerst plaatsen in het licht van Jezus’ kruisdood. Laat Zijn verzoenend sterven het uitgangspunt zijn voor onze overwegingen wanneer het gaat om recht en genade, zodat recht werkelijk récht wordt en genade genáde.
Ds. B. M. Meuleman
Dit artikel is beantwoord door
Ds. B.M. Meuleman
- Geboortedatum:20-05-1972
- Kerkelijke gezindte:Hersteld Hervormd
- Woon/standplaats:Hoogeveen
- Status:Actief
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
In onze tijd vertegenwoordigt de overheid de burgers - tenminste, dat is de bedoeling - en worden beslissingen dus namens de burgers genomen. Dus gewoon zeggen dat de verantwoordelijkheid bij de overheid ligt, dat vind ik zelf wat gemakkelijk. Wij zijn het immers die bepalen wat voor soort overheid we kiezen.
God beschermt het leven.
De doodstraf is hierbij een prima hulpmiddel.
Het is dan ook de vraag hoe Bijbels het is om tegen (invoering van) de doodstraf te zijn.
En verder is er dat vervelende zinnetje nog: "Hij die zonder zonde is, werpe de eerste steen."
Dat neemt niet weg dat er gerechtigheid moet plaatsvinden... en 10 jaar na een geweldige verkrachting is wel heel weinig en ook de weigering om zich te laten beoordelen in het Pieter Baan centrum en zo TBS ontlopen is ongehoord.
Maar om dan maar gelijk allerlei onderbuik gevoelens op het internet te slingeren is refoweb onwaardig lijkt mij
De Nederlandse samenleving vergelijken met die van Amerika, is appels met peren vergelijken.
Dus hierbij een nieuwe uitbreiding op de onderbouwing: Als God zegt: Wie des mensen bloed vergiet, zijn bloed zal door de mens vergoten worden; want God heeft de mens naar Zijn beeld gemaakt (Gen 9:6), dan is dit niet voor meerdere uitleg vatbaar.
Dit is mijns inziens een aanvulling op de eerste vier alinea's van het antwoord van ds. Meuleman.
Vrijwel iedereen hanteert dan bijbelverzen uit de brief aan de Romeinen om aan te geven dat de instelling daarvan van Gods wege zou zijn.
En ja, ik kan mij indenken dat er situaties zijn waar de doodstraf zo op het eerste oog een terechte straf zou zijn. Maar ik kan die gedachte niet verenigen met het christelijk geloof! Als het rechtvaardigen van de doodstraf ontleend wordt aan de Bijbel dan kan dat toch niet zo zijn dat we de rechterlijke dwalingen dan maar voor lief moeten nemen? Er zijn talloze terdoodveroordeelden die onschuldig bleken te zijn, zelfs na meer dan 40 jaar in de gevangenis te hebben gezeten. Wat moet men dan enorm geleden hebben, te weten dat men onschuldig is maar veroordeeld is tot de ultieme straf die wij kunnen bedenken!
Als Jezus bij die overspelige vrouw al tegen de schriftgeleerden en Farizeeërs zegt dat wie zonder zonde is de eerste een steen mag werpen hoe zit het dan met de doodstraf?
Ik zal het nog anders stellen, als de doodstraf moet worden ingevoerd omdat het in de Bijbel staat, waarom dan niet alle andere straffen die in de Bijbel staan binnen onze maatschappij toegepast?
Ik ben blij, oprecht blij, dat veroordeelden hier in Nederland een herkansing krijgen! Net zoals wij elke dag van God gegeven een nieuwe kans krijgen datgene te doen wat Hij van ons vraagt... Dat geldt ook voor degene die het meest afgrijselijke heeft gedaan met een ander mens. Een gevangenisstraf is op zijn plaats, een langdurige gevangenisstraf ook. Ja, ook een levenslange gevangenisstraf. Deze straffen zijn in tegenstelling tot de doodstraf niet onherroepelijk als die tot uitvoer worden gebracht.
...Maar ik kan die gedachte niet verenigen met het christelijk geloof! Als het rechtvaardigen van de doodstraf ontleend wordt aan de Bijbel dan kan dat toch niet zo zijn dat we de rechterlijke dwalingen dan maar voor lief moeten nemen?...
Ik zie in de reacties dit ook dan ook nergens terugkomen. In het antwoord van ds. lees je dan ook dat de doodstraf uitgevoerd dient te worden met inachtneming van het Bijbelse recht en gerechtigheid. En zolang dat niet gebeurt, liggen rechterlijke dwalingen op de loer. Die neemt een christen niet voor lief.
"Ik zie in de reacties dit ook dan ook nergens terugkomen."
Als u goed heeft gelezen - en dat heeft u - dan refereer ik uitsluitend naar mijn gedachten dat er situaties denkbaar zijn waar de doodstraf zo op het eerste gezicht een terechte straf is. En tegelijkertijd geef ik aan dat ik dat niet kan verenigen met het christelijk geloof. Ik wijs hier niet naar anderen die op het artikel hebben gereageerd,
Uw betoog, en die van ds. Meuleman, dat het inachtnemen van het Bijbelse recht en gerechtigheid rechterlijke dwalingen uitsluiten, en ontbreekt dat, dan zou dat niet uitgesloten zijn.
Ik ben zo vrij om te stellen dat het door de mens gehanteerde Bijbels recht en gerechtigheid geen garantie bieden voor de onfeilbaarheid van het vonnis. In zichzelf zal daar niets mis mee zijn. Maar dat geldt ook voor het seculiere strafrecht. Het gaat hier vooral om het toepassen daarvan. In het Nederlands recht gaat men ervan uit dat pas een straf opgelegd kan worden als er wettig en overtuigend bewezen wordt verklaard. Maar in de weg naar dat vonnis kunnen wel degelijk (onbewust) fouten zijn gemaakt en/of heeft men onvoldoende rekening gehouden met bepaalde zaken. Vandaar dat wij in Nederland het systeem hanteren dat men in hoger beroep kan gaan, zelfs tot aan de Hoge Raad en in een aantal gevallen ook naar het Europees Hof.
En als alle mogelijkheden zijn uitgeput dan nog kan men in bijzondere gevallen om een herziening vragen, bijvoorbeeld als men kan aantonen wat de fouten zijn of waar men onvoldoende rekening heeft gehouden.
In de VS kent men dat ook: Court of Appeal en het de Supreme Court het laatste woord voor wat beroep aangaat en kan de gouverneur de executie tegenhouden als ondanks het vonnis van de Supreme Court hij meent dat er omstandigheden zijn (veelal door de advocaat van de veroordeelde aangedragen) die zich tegen het vonnis verzetten. Belangrijk is dan ook nog eens dat dit tijdig gebeurt.
Maar sinds 1992 zijn er op grond van DNA-onderzoeken 20 terdoodveroordeelden alsnog vrijgesproken. Was DNA onbekend terrein dan waren deze 20 man alsnog geëxecuteerd. Dat is ongeveer 1 op 100 veroordeelden. Men neemt aan dat dit veel hoger ligt maar in de VS worden geen herzieningen gedaan wanneer de veroordeelde is terechtgesteld. Met andere woorden, als iemand na de executie zegt dat niet de veroordeelde schuldig is maar hijzelf en dit ook met bewijs kan aantonen, dan gebeurt er verder niets, er komt zelfs geen nieuw proces om de echte dader te berechten omdat er al een persoon voor dat misdrijf is veroordeeld. Zoiets wordt een 'miscarriage of justice' genoemd.
Je kunt Bijbels recht wel toepassen, maar dat zegt niets over de onfeilbaarheid van verkregen bewijs, onderzoek en getuigen.
Dit is de seculiere kant van het relaas...
Als we gerechtigheid willen vanuit Bijbels perspectief, dan moeten we e.e.a. niet selectief toe willen passen. Dat betoogde ik ook: waarom wel de doodstraf en niet de andere straffen die in de Bijbel worden genoemd?
