Liederen beïnvloeden de inhoud van je geloof

Aan de heer Slurink. Via sociale media kom ik in aanraking met de muziekkennis van mensen om mij heen. Soms geeft het verwarring. Niet altijd leidt een gesprek met hen tot meer wijsheid of antwoorden. Vooral niet rond de vraag “wat is tot eer van God?” God werkt op zoveel manieren en heus niet alleen in onze reformatorische gezindte, denk ik. Dus kan ‘deze’ muziek bijvoorbeeld ook goed zijn? Kunnen sowieso die vele andere manieren van leven tóch goed zijn voor God? Worden die mensen toch zalig? Er is zoveel verschil. Wat is nu waarheid, of vraagt God niet van alle mensen dezelfde dingen qua levensinrichting? Gaat het meer om universele waarden, als liefhebben van de naaste, ootmoed, enz.? Dat kan in elke situatie. Maar toch, als dat zo is, kun je als rechtse refo toch wel stukken minder krampachtig en minder verwijderd van de wereld leven?

Met dit lied kwam ik in aanraking. Gezongen door The City Harmonic. Wat is er mis met deze manier van muziek en waarom? Ik voel wel dat er veel ‘emotie’ bij komt kijken, maar ik herken niet direct welke emotie (goed of verkeerd) dat is. En waarom het dan bijvoorbeeld verkeerd is. Kunt u me verder helpen?

Beste vraagsteller,
 
Bedankt voor deze goede vragen. Het is met muziek net zoals met vele andere schijnbare bijzaken, soms lastig helder te krijgen waar nu precies het probleem ligt. Het gebeurt zo snel dat we op een zijspoor raken en dat de discussie dan gaat over of bepaalde details nu wel of niet kunnen. Alhoewel daar zeker ook iets over te zeggen is, loop je daarmee het risico voorbij te gaan aan meer wezenlijke zaken. Bovendien kan je, denk ik, ook niet stellen dat voor alle muzieknummers hetzelfde probleem geldt en in dezelfde mate. Ik denk daarom dat we wat dieper moeten kijken en ik wil proberen dat te doen in dit antwoord.

Om tot eer van God te kunnen zijn is het belangrijk dat we beginnen bij wat God heeft gezegd en niet bij hoe we het zelf zien. Het mag duidelijk zijn dat niet elk willekeurig geloof zalig maakt. God werkt inderdaad op vele manieren en op vele plaatsen. Maar dat betekent niet dat we zelf maar vorm en inhoud kunnen geven aan ons geloof. God heeft ons duidelijk de Weg gewezen die we moeten gaan. En we vinden genoeg voorbeelden in de Bijbel waar het slecht afloopt met mensen die negeren wat God heeft gezegd en maar doen wat hun zelf goed lijkt. Er is zeker een bepaalde ruimte voor de christelijke vrijheid, maar deze bevindt zicht binnen de grenzen van gehoorzaamheid aan God.

Het is denk ik goed altijd te beginnen met stil te staan bij waar het nu in de kern om gaat. Wie worden er zalig? De Bijbel is duidelijk hierover: zij die met een levend geloof in Jezus Christus zijn. Het gaat om Christus en het geloof in Hem. Een belangrijke vraag is dan uiteraard: hoe ziet dit geloof er uit? Wat zijn de kenmerken ervan en hoe kom je hieraan, of beter gezegd: hoe kom je daartoe? Ons probleem, zoals de Bijbel ons vertelt, is onze zonde: de overtredingen en de ongehoorzaamheid aan God, in honderden dingen, elke dag weer. Wij zijn niet in staat dat goed te maken, erger nog, we maken het elke dag alleen maar erger. Onze berg met schuld wordt elke dag groter. Alleen Jezus Christus kan ons vrij maken van deze schuld.

Geloven is God te vrezen (dienen) en te vertrouwen dat wat Hij zegt waar en betrouwbaar is en dat Hij een beloner is voor wie Hem ernstig zoeken. Dat de Heere Jezus de Zoon van God is, de beloofde Messias en het Licht voor de heidenen, die gekomen is om zondaren te redden. Je te bekeren van je eigen weg, je zonden te belijden en Hem aan te nemen als Zaligmaker, je kruis op te nemen en Hem te volgen. Hem aan te nemen als het Offerlam dat voor jou geslacht is en je verzoent met God, je Hogepriester en Bemiddelaar waar je je hoop op vestigt, de Koning die je gehoorzaamt en dient, de Weg die je gaat, de Profeet wiens instructies je opvolgt, de Herder die je volgt, de Meester van wie je leert, de Rots waar je op bouwt, de Schuilplaats waar je schuilt, het Brood waarvan je leeft, het Water dat je dorst lest, de Bruidegom die je liefhebt en verwacht. Niet alleen in woorden, maar in de dagelijkse realiteit van je leven, in kleine en grote dingen. Dit betreft een willen leren kennen van Hem, een overgave aan Hem, een vertrouwen op Hem en een (na)volgen van Hem. Dat zijn zaken die alle onderdeel uitmaken van een levend geloof.

Waar dit geloof in beginsel aanwezig die zal zalig worden en daarbij loopt de scheidslijn dwars door allerlei kerkelijke gezindten heen. Uit dit geloof, als we door dit geloof verbonden zijn aan de Heere Jezus, komen dan vruchten voort, zoals een geheiligd leven, het liefhebben van de naaste, nederigheid, zelfverloochening en vele andere dingen. Deze komen voort uit het willen navolgen van de Heere Jezus, gewerkt door de Heilige Geest die woont in iedere gelovige. Deze vruchten zijn de kenmerken van een levend geloof, niet de grond tot zalig worden. Hoe dit concreet vorm aanneemt bij iemand zal afhangen van de persoonlijke omstandigheden, maar kern is dat altijd de Heere Jezus centraal staat, niet alleen in woorden maar vooral in een doorwerking in je hele doen en denken. En dat is ook het meest tot eer van God.

En belangrijk nog hier: hoe komen we daartoe? Ten eerste door te weten wie God is, in waarheid, zoals Hij zich aan ons heeft geopenbaard. Ten tweede door te weten wie we zelf zijn, in besef van zonde en schuld en te beseffen dat wanneer we voor Gods rechtersstoel verschijnen het oordeel zal zijn: schuldig aan ongehoorzaamheid en vele overtredingen. En dat we daardoor de noodzaak van een (Ver)losser gaan zien. Ten derde dat we begrijpen wat het evangelie is, de vrije genade van verlossing van schuld door het bloed van de Heere Jezus. En ten vierde deze weg te gaan te gaan in geloof: berouw over je zonde, bekering, je overgeven aan de Heere Jezus, Hem te vertrouwen, je kruis dagelijks op te nemen en Hem te volgen en daarin te volharden tot het einde.

En hoe zit het dan met deze muziek? Zoals ik al zei denk ik dat we wat dieper moeten kijken omdat het onderliggende probleem dieper ligt. Het is de hele manier van denken die er in veel gevallen achter zit. Sinds de laatste 50 tot 100 jaar is de inhoud van geloof sluipenderwijs aan het veranderen. Nu zijn er in de loop der eeuwen allerlei afwijkingen geweest, maar datgene waar ik op doel is denk ik specifiek voor onze tijd en komt voort uit een veranderde houding in de samenleving die langzaam maar zeker ook het denken en doen van christenen steeds meer beïnvloedt. Ik wil een paar belangrijke punten noemen:

1. In een ijver om mensen te winnen zijn veel kerken en organisaties marktgericht gaan werken om zo mensen, vooral jongeren, binnen proberen te halen met een aantrekkelijke boodschap en beleving.

2. Hun bezoekers zijn consument geworden hiervan en gaan op zoek naar iets wat hen aantrekt en aan hun wensen voldoet, zowel in entertainment als in zingeving. En hun bovendien vrij laat om grotendeels te doen wat ze zelf willen. En als het hen niet langer bevalt haken ze af en gaan op zoek naar wat anders.

3. God is geworden tot een God van onvoorwaardelijke liefde die verder geen eisen stelt.

4. Onder invloed van de psychologie word de mens niet langer gezien als schuldig voor God maar als kwetsbaar slachtoffer waarbij de God of religie wordt aangedragen als de therapeut.

Dit denken komt voort uit de moderne seculiere wereld. Door de welvaart, door de televisie, door de reclame, door de media, door de vele vrije tijd en dergelijke, die pas gekomen is voor de massa in de laatste pakweg 50 jaar, zijn mensen hierop gericht geraakt. Mensen kopen al lang niet meer wat ze strikt nodig hebben maar wat ze leuk vinden of waarvan ze verwachten dat het hun gelukkiger of meer tevreden maakt. De commercie is er op gericht al deze behoeften te vervullen. Mensen zijn gericht op vermaak. Al op maandag kijken we uit naar het weekend. Vakanties zijn belangrijk. 's avonds gaat de tv aan, of je hebt je computer of mobiel, constant op zoek naar de laatste nieuwtjes en sensaties, of zoekt vermaak in het uitgaan en nog veel meer. Ook het werk, of de opleiding of de bezigheden die je doet moeten leuk of bevredigend zijn. Niet dat vrije tijd, ontspanning of goed vermaak op zijn tijd op zichzelf verkeerd zou zijn, maar het punt is dat is het voor de huidige mens normaal is geworden deze dingen voor belangrijk en waardevol te houden. 

Dit denken heeft ook de godsdienst beïnvloed. Uit een op zichzelf goede ijver mensen te winnen voor Christus, zijn kerken en organisaties marktgericht geworden. Ze presenteren een vorm en verkondigen een boodschap die aantrekkelijk moet zijn. Er worden activiteiten ondernomen om mensen aan te trekken, in het bijzonder met behulp van op popmuziek gebaseerde gospelmuziek. Dit begon met Chuck Smith en Calvary Chapel en met de Jesus Movement in de zeventiger jaren van de vorige eeuw. Met de kreet “why should the devil have all the good music” (alsof die muziek goed zou zijn en de bestaande christelijke muziek niet goed zou zijn), werd popmuziek de kerken werd binnengehaald om zo jongeren te trekken of vast te houden. Deze ontwikkeling ging steeds verder en werd door allerlei organisaties overgenomen, eerst in jeugddiensten en op festivals en steeds verder en inmiddels is het wijdverspreid.

De boodschap, die in het begin nog radicaal en bijbels was, vervlakte steeds meer. Een groot gedeelte van deze mensen werd charismatisch en de aandacht kwam steeds meer op andere zaken te liggen. De boodschap en de sfeer werd er steeds meer op gericht dat mensen zich goed voelen met behulp van de muziek en in het bijzonder nog door er een religieuze lading aan te geven, en daarbij een God die dag en nacht voor je klaar staat. Berouw over zonde en bekering is niet meer nodig. De boodschap is dat God liefde is en de grote Therapeut voor al de dingen die andere mensen je hebben aangedaan of waar je onder te lijden hebt, en je een doelgericht en vervuld leven wil geven.

Ook mensen gaan steeds meer op zoek naar wat hen zelf het beste bevalt. Ik zag laatst een aankondiging van een website die je helpt een kerk te vinden in je omgeving die biedt wat jij zoekt. Wil je graag moderne muziek, of opwekking, wil je een preek of een kort praatje, wil je juist graag veel 'uitingen van geest' enzovoort. Zo wordt de kerkganger tot consument die kijkt op het menu van de kerkelijke supermarkt om een keus te maken wat we 'vandaag eens zullen eten'. Wat Jezus te zeggen heeft speelt geen rol. Er is geen vrees voor God en geen vraag naar waarheid. Waarheid kan niet gekend worden en is relatief en subjectief, zo wordt gedacht. Ieder doet het op zijn manier en daar mag je niets van zeggen. Het centrale punt is niet langer: wat zegt God dat belangrijk is voor mensen om te horen, maar: wat willen wij graag, waar voelen wij ons prettig bij. De eigen geloofsbeleving staat centraal.

Zo worden de mensen op een ander spoor gezet, waarbij vele bijbelse zaken die tot het geloof behoren aan de kant zijn gezet. Het geloof dat haast zonder woorden gepredikt wordt heeft een andere inhoud gekregen. Het probleem is niet langer onze zonde, maar een zoeken naar betekenis en zingeving, naar eigenwaarde, naar geestelijke genezing van psychosociale problematiek, een vervuld leven te hebben, te worden vermaakt, je goed te voelen en ga zo maar door. En omdat het probleem is veranderd, is ook de oplossing veranderd. De inhoud van de evangelieboodschap is veranderd. En ook de uitwerking ervan is veranderd.

Dit is denk ik de kern van het onderliggende probleem. Een heel groot deel van gospel en praise bands komt uit kerken waar bovenstaande zaken aan de hand zijn. De oplossing zit er in weer te onderkennen wat ons eigenlijke probleem is en het evangelie en onze roeping te begrijpen, zoals de eerste christenen en vele christenen in de eeuwen voor ons. Berouw, bekering, geloof, overgave, met het hart de wereld verlaten, je kruis opnemen en Jezus volgen, en daarin volharden tot het einde. Daarbij zal er ook muziek en zang zijn en ook met emotie maar het zal een andere vorm en inhoud hebben, waarbij niet langer de (vleselijke) wensen van de toehoorder centraal staan, maar ontzag en dankbaarheid voor de onverdiende genade.

Wat het lied van The City Harmonic betreft, het probleem is niet dat er emotie is, het probleem is dat de emotie centraal staat en er verder geen inhoud is. Hier bestaat geloof uit emotie. Maar emotie is geen geloof. De woorden dat Jezus voor ons gekruisigd is verliezen hun betekenis als boetvaardigheid, bekering en een nieuw geheiligd leven uit beeld zijn verdwenen en in plaats daarvan Hij de vervuller van onze wensen wordt waarbij we willen blijven zoals we zijn.

Ik heb het hier niet over mensen persoonlijk. Daar zal een grote variatie onder zijn, iedere persoon met eigen nuances, eigen achtergrond en eigen motivaties. De Heere kent de Zijnen en wat het geloof van ieder persoonlijk is zal op een dag openbaar worden. Maar de Bijbel roept ons op waakzaam te zijn en ik denk niet dat je deze muziek geregeld kunt luisteren zonder dat je geloof er door beïnvloed wordt. Voor veel mensen komt hun theologie, af anders gezegd hun godsbeeld, religie en geloof, voor een belangrijk deel voort uit de liederen die ze zingen en horen. Voor de een zijn dat psalmen, voor de ander zijn dat opwekkingsliederen en voor een derde is dat praise muziek.

Liederen spelen vaak een belangrijke rol in wat de inhoud van het geloof van iemand is. Daarom is het belangrijk opmerkzaam te zijn door welke liederen je de inhoud van je geloof laat beïnvloeden. Daarom zou ik willen aanbevelen hier proberen opmerkzaam op te worden en te ontdekken wat voor denkbeelden er nu eigenlijk achter zitten. Verdwaal daarbij niet in discussies over details maar probeer te kijken naar de onderliggende zaken zoals ik hierboven geprobeerd heb te schetsen. En maak dan voor jezelf de keuze: wil ik hier in meegaan of ga ik een andere weg. Ik hoop dat dit antwoord verder helpt.

Een hartelijke groet,
Gerard Slurink

Dit artikel is beantwoord door

G. Slurink

• Geboortedatum:
  12-02-1963
• Kerkelijke gezindte:
  Reformatorisch
• Woon/standplaats:
  Lahti, Finland
• Status:
  Actief

155 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven