Kritiek op het overheidsbeleid

Romeinen 13 roept ons op tot onderwerping aan de machten die over ons gesteld zijn. Tertullianus wijst er in de tweede eeuw op dat christenen zich opvallend onderscheiden wanneer zij op de markt zijn: zij doen niet mee met het algemene gemopper en gevloek (dat even verstomt wanneer er een overheidspersoon langs komt). Ik heb er soms moeite mee dat bepaalde predikanten impliciet oproepen om kritiekloos te luisteren naar de prediking terwijl ze wel veel kritiek hebben op het overheidsbeleid en dat ook in de preek aan de orde stellen. Een predikant heeft moeite met de mondigheid van de moderne mens, die niet zonder meer aanneemt wat door vele voorgangers en ‘het oude volk’ voor waar is gehouden (zoals bijvoorbeeld dat de gangen van discipelen ook zijn de gangen van de Kerk; je moet pasen en pinksteren beleefd hebben, etc.). Tegelijkertijd brengt hij wel vaak D66 ter sprake en haar visie ten aanzien van zondagsheiliging en het recht van zelfbeschikking. Hoe kun je mensen oproepen tot gehoorzaamheid aan “de machten over ons gesteld” en tegelijkertijd veel kritiek leveren op het beleid van diezelfde overheid? Waarom hebben bepaalde predikanten zoveel moeite met kritiek op hun prediking terwijl ze zich wel in de preek kritisch uitlaten over de overheid die toch door God over ons gesteld is?

Als je een predikant kritiseert op zijn preek moet je wel weten wat je doet. Hij spreekt ambtshalve in de Naam des HEEREN: “Alzo spreekt de HEERE...” Zo beginnen de profeten vaak de boodschap van de HEERE door te geven. En de predikant draagt het profetisch ambt van Christus. Dan moet je wel weten wat je doet als je hem kritiseert op zijn prediking. En uiteraard heeft hij het recht en zelfs de plicht om eventueel ‘de machten die over ons gesteld zijn’ onder kritiek van Gods Woord te stellen, terwijl hij tegelijkertijd de gemeente oproept hen te respecteren omwille van hun ambt. Ook de zogenaamde mondige mens van vandaag dient de mond des HEEREN te gehoorzamen.

Dit neemt niet weg dat ook de prediking van de predikant aan wettige kritiek onderhevig  kan staan. Maar dan op de juiste wijze. Je kunt eerst zelf met hem van gedachten wisselen. Indien nodig breng je eventuele bezwaren bij de kerkenraad, die beoordeelt of deze kritiek terecht is, om dan zo nodig de predikant te corrigeren. Specifiek de taak van de ouderling om toe te zien op de leer.

Maar nu goed luisteren: welke leer? Die naar Schrift en belijdenis is. En dan komen we vanzelf terecht bij de belijdenis van de kerk der eeuwen en nader bij de belijdenis van de Reformatie. Als de predikant hier afwijkt, dient hij daar op te worden gewezen. Indien hij niet terecht gewezen wil worden, kan zelfs een tuchtmaatregel of schorsing volgen. Met alle gevolgen van dien. En nu wordt het nog scherper: het kan zijn dat de kerkenraad niet theologisch of geestelijk competent blijkt te zijn om een en ander te beoordelen. Dan kun je zelfs met een klacht naar de classis en eventueel naar de synode. En zelfs daar kan men die competentie missen om zaken op de juiste wijze te wegen. Dan is de cirkel rond. En wordt die kerk en wijzelf overgelaten aan onszelf. Ondertussen is er altijd nog de HEERE die oordeelt. En Hij hoort of onze klacht terecht is en indien dit zo is zal Hij ons recht doen, op Zijn wijze of op de Oordeelsdag. Ondertussen begrijp je nu wel dat alles met ere en orde zal plaatsvinden.

En tenslotte nogmaals: onze vaderen hadden de overheid hoog, maar schroomden niet haar eventueel te bestraffen. Ik denk aan Calvijn die de raad van Genève onder kritiek stelde, maar ook aan een belangrijke vertegenwoordiger van de Nadere Reformatie Bernardus Smijtegelt, die de regenten in de regeringsbanken in Middelburg rechtstreeks aansprak.

Beste vriend(in), gehoorzaam eerst God en houdt zijn geboden in Jezus Christus, die Zijn Vader gehoorzaam was tot de dood van het kruis. Als je dat mag doen door genade, krijg je wijsheid van God om je op de juiste wijze te gedragen in Zijn gemeente. Het ga je goed met Gods hulp! Want zonder Hem zou het ook zo kunnen zijn dat jij het niet bij het rechte eind hebt.

Met vriendelijke groet,
Ds. C. A. van der Sluijs