Vraag
Wij hebben een zoontje van vijf jaar met de diagnose PDD-NOS. Nu is het de laatste tijd zo dat hij erg gericht is op pistolen en alles wat met schieten te maken heeft. Speelgoed wat kan schieten is leuk, maar verder speelt hij met weinig andere dingen. Hij heeft voor zijn verjaardag een klappertjespistool gekregen en vindt dit erg leuk. Het probleem is dat hij het pistool ook inzet als hij boos is op papa/mama/zusje en vriendjes. Als hij zijn zin niet krijgt kan hij urenlang doordrammen, waarbij hij dreigt: als het niet mag, schiet ik je dood. Laatst had hij bij opa en oma een buks gevonden (antiek, die voor de sier in de kamer hangt) waarmee hij zeer dreigend op oma aanliep en haar wilde neerschieten, omdat hij niet mocht computeren. Je ziet bij hem dat het geen spel is, maar een manier om zichzelf te verdedigen. Ook hing hij schietend uit het raam om de buurman 'dood' te schieten. Als hij ruzie heeft met een vriendje, komt hij naar huis om zijn pistool te halen. Zijn klappertjespistool afpakken heeft eigenlijk geen zin, omdat hij dan schiet met een paraplu of met zijn vingers. Wij vragen ons af hoe we hier nu het beste op kunnen reageren. Hij uit zich altijd erg fysiek, ook d.m.v. slaan, schoppen e.d., maar dat gedrag met pistolen vinden we echt te ver gaan. Misschien gaat het vanzelf weer over, maar we vinden het erg lastig. Kunt u ons advies geven?
Antwoord
Beste ouders,
Dank voor uw vraag! U vindt de situatie lastig en dat is goed te begrijpen. Het is een vraag die ook heel moeilijk te beantwoorden is, zonder dat ik uw zoontje ken. Zo weet ik niets over zijn begripsniveau, zijn taal/spraakmogelijkheden, hoe de communicatie nu gaat enzovoort. Ik lees dat hij urenlang kan doorgaan wanneer iets anders gaat dan hij zou willen. Dit probleem vraagt om een gerichte aanpak waarbij aangesloten wordt bij de mogelijkheden én beperkingen van uw zoontje. Een vorm van ouderbegeleiding kan hierbij ondersteunend zijn. Mocht u al ondersteuning in het gezin of op school hebben, dan is het belangrijk om dit concreet door te spreken en ook wat gerichte tips te vragen die passen bij de mogelijkheden van uw zoontje en uw gezin.
U geeft aan dat uw zoontje zich al heel fysiek uit. Slaan en schoppen lijkt als het ware nog acceptabel, waar dreigen met schieten te ver gaat. Slaan en schoppen is echter ook al over grenzen. Vermoedelijk is het dreigende gebaar met of zonder pistool voor uw zoontje een uiting van dezelfde orde, maar waar hij meer effect bij ziet. Ga bij uzelf na welk effect dit is en hoe u dit kunt beperken. Zou het kunnen zijn dat het schieten voor hem een sterkere waarde krijgt door de duidelijk reactie erop van u als ouders en anderen om u heen. Gaat het hem misschien niet zozeer om het 'doodschieten' als wel om die reactie van anderen?
De vraag is of het schieten voor u als ouders en uw zoontje wel een overeenkomstige betekenis heeft. Uw zoontje heeft er nu verschillende functies mee die door elkaar lijken te lopen, zoals spelen, zich uiten, verdedigen. Uw kind heeft voor de verschillende functies voor het gebruik van het pistool/schietgebaar bruikbare alternatieven nodig. Wat dat is hangt mede af van de functie van het gedrag en van de belangstelling van uw zoontje (type speelgoed). Voor het kind van die leeftijd met PDD-NOS is het best lastig te begrijpen en te onthouden dat je wel mag schieten als spel, maar niet als je boos bent. Wat is concreet nog wel aanvaardbaar en wat niet? Hierbij kun je ook juist gedrag gaan versterken door er meer nadruk op te leggen. Dat vraagt zorgvuldige afwegingen.
U geeft aan dat uw zoontje met het klappertjespistool speelt en dat dit een van de weinige dingen is, die hij leuk vindt. Vermoedelijk speelt hij met het klappertjespistool ook alleen functioneel en weinig wederkerig met anderen. De echte symboolwaarde van schieten (dood maken) zal voor hem nog te moeilijk zijn. Misschien is het mogelijk om met hem wel een soort van scenario (spelverhaal) letterlijk na te spelen waarin het spelen met het klappertjespistool alleen buiten mag en met iemand anders. Binnen dat spelverhaal kun je hele concrete afspraken maken, bijvoorbeeld alleen tijdens dat spel mag je het klappertjespistool op anderen richten. Je eindigt een spel op een duidelijke, afgesproken manier zodat ook duidelijk is dat het spel over is. Ook al 'schiet' hij dan binnen met andere dingen, dan nog is de koppeling van klappertjespistool naar spel/speelgoed meer vanzelfsprekend voor hem.
Terecht merkt u al op dat het spel echter geen spel meer voor hem is. Vermoedelijk is het zogenaamd schieten op anderen ook een uiting van frustratie (angst, boosheid) geworden. Om dit te verhelderen is het belangrijk om in die situaties waarin hij zich zo uit, na te gaan wat hij ervaart. Het pakken van de buks is een voorbeeld daarvan. Vermoedelijk is dit voor hem vergelijkbaar met het speelgoedpistooltje en ziet hij dit niet als een echt wapen. Belangrijk is niet alleen op het schieten te reageren, maar concreter: de spullen van oma mag je niet pakken, als je iets wilt moet je het vragen. Maak duidelijke afspraken over computertijd en gebruik zo mogelijk ook middelen om duidelijk te maken wanneer dat moment concreet is.
Het is raadzaam om niet alleen te kijken naar de dreiging van het schieten, maar een gerichte aanpak voor alle uitingen van frustratie van uw zoontje. Mogelijk helpt het hem om concreet te benoemen als hij boos is en hem ook een alternatief voor te stellen. Bijvoorbeeld je hebt ruzie met je vriendje, we gaan samen een plannetje maken hoe we dat gaan oplossen. Kan hij al een beetje de basale gevoelens van zichzelf en de ander herkennen? Een valkuil is vooral te reageren op zijn boosheid terwijl niet begrijpen of bang zijn onder die boosheid kan zitten.
Het is belangrijk om alert te zijn op vroege signalen van angst, niet begrijpen of boosheid, zodat situaties niet onbeheersbaar worden. Aanvankelijk zal het gaan om een aanpak waarbij helder is wat de grenzen zijn en helder is op welke manier deze binnen en buiten het gezin gehanteerd worden, zonder steeds boos te worden. Kijk ook goed naar wat nu al wel goed lukt en ga na wat daarin helpend voor hem en jullie is.
Mogelijk is een ouderwebsite, zoals van een oudervereniging voor kinderen met autisme ondersteunend. Meer ouders worstelen met deze vragen waarin u ook praktische handvaten kunt krijgen voor moeilijk te sturen gedrag.
Alle goeds gewenst bij de opvoeding van uw kinderen,
Vriendelijke groeten,
Anja van der Marel
Dit artikel is beantwoord door
drs. A. Diepeveen- van der Marel
- Geboortedatum:19-10-1976
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Veenendaal
- Status:Inactief
Bijzonderheden:
Functie: Orthopedagoog
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Nu moet er gepamperd worden.
Ook mooi........., maar ik ben nog van de oude school.
Wat ook nog n idee is dat je iemand die 'dood' is op een groot papier tekent, en samen met hem erbij schrijft wat er dan allemaal gebeurd. Niet meer kijken, lopen enz, maar ook mensen zijn verdrietig, de dader naar de gevangenis enz. Zodat hij een plaatje kan vormen in zijn hoofd bij het woord doodschieten.
Sterkte en succes!
Hier zit veel hartzeer achter bij ons als ouders.
Zo herkenbaar, wij hebben ook een zoontje met o.a. pdd-nos.
Hij is de laatste tijd (2 maanden) ook erg bezig met schieten (hij heeft geen pistool maar gebruikt zijn vingers) en vreselijk taalgebruik.
Hij kan rondlopen in huis en tegen zijn broertje zeggen- ik ga je in elkaar maken (in elkaar slaan) ik ga je stukmaken of ik ga iedereen dood schieten, ik ga je dood maken etc.
Wij maken ons er ook zorgen om en hebben al diverse keren aan hem uitgelegd dat dit onaanvaardbaar is.
Wij hebben het al geprobeerd zoals "altijdwat" het uitlegt maar hiervoor is het spraak/taal vermogen van ons zoontje te laag om dit te snappen.
Uit eindelijk hebben we gezegd dat Jezus en daardoor ook papa en mama erg verdrietig worden van het woordje dood maken, en dat dus niet willen horen en hij een time-out krijgt.
Wat dus leid tot andere problemen om zijn time-out te geven met alle gevolgen van dien.
Je snapt het al... wij zitten ook nog steeds met onze handen in het haar!
Ik hou mezelf er altijd aan vast dat Jezus weet hoe onze mannekes zijn, wat ze ervaren en hoe ze zich voelen terwijl dit voor ons moeilijk te zien en te volgen is.
Jezus weet uiteindelijk (eerbiedig gezegd) alles van pdd-nos en wat er in ze omgaat,
vertrouw erop dat Hij kracht naar kruis zal geven en je antwoorden wil geven over hoe iets moet, omdat wij met onze handen in het haar zitten, daarintegen weet ik hoe moeilijk alles vaak gaat en is.
Van harte Gods zegen toegewenst!
Aan Orchidee en de vragen steller en aal mensen met kinderen met een stoornis zou ik willen zeggen 'Kinderen zijn een erfdeel van de heere, de vrucht van de buik is een beloning' ook deze of juist deze kinderen.
@Daniel 'tis zo'n raar gezicht al die bulten op de muur ;)
Al is het als je er midden in zit heel erg zwaar. Ik denk dat deze kids enorme attene's hebben, waarmee ze voelen of ze je over de grens kunnen jagen. Bij iedereen is die grens anders. Zodra ze merken dat je reageert op schieten, zullen ze het zeker niet nalaten. Bij ons in die tijd ging het om vloeken, schoppen tegen het raam en met schep tegen de ruit slaan. Het enige dat we "mochten" doen was negeren, en ja, dat was zwaar, maar hielp wel. Nog beter was afleiden natuurlijk. Het grootste probleem was het anders benaderen dan je andere "gewone" kids. Die vinden "stout" gedrag natuurlijk super spannend en gaan het nadoen. Als je het hen verbied, dan klinkt het al gauw "hij/zij mag het wel en ik niet, dat is niet eerlijk". Oudere kinderen kun je het uitleggen, jongere kinderen niet en daar liepen wij vaak op stuk. Toch blijft afleiden en negeren een beste oplossing, anders keert de frustratie zich naar zichzelf (hebben wij helaas ook ervaring mee) en kan een kind aan zelfverwonding gaan doen. Dan ben je nog verder van huis. Probeer het ook eens met humor en maak er dan een spel van, zodra de spanning eraf is zal de behoefte waarschijnlijk minder worden.
http://www.youtube.com/watch?v=3aStVzuksGg
Zoek eens op het weg naar uitgebreide info. Soms moet je beheersen los laten.
Sterkte en succes!!!
