Vraag
Dominee P. van der Kraan beantwoordde mijn vraag over een citaat van Anne van de Bijl. Misschien mag ik mijn vraag anders stellen, het gaat mij met name over het gebed. Is het gebed bedoeld om God van mening te doen veranderen? Stel je merkt een bepaalde situatie: bijvoorbeeld verdrukking of ander lijden. Je bid hiervoor. Maar doe je dit met het doel dat het God gaat berouwen dat Hij dit besloten heeft in deze situatie, zodat dat God van mening verandert? Misschien dat u licht op deze zaak kunt werpen en eventueel ook boektitels kunt geven om dit nader te onderzoeken.
Antwoord
In je vervolgvraag raak je aan een geheimenis dat met enkele dogmatische uitspraken niet valt te ontraadselen. Als we lezen van het berouw van God, bijv. in Gen. 6:6, Ex. 32:14, Richt. 2:13, 1 Sam. 15:35 etc., is dat enerzijds een mensvormige manier van spreken over God. Wij kunnen nu eenmaal niet anders dan op menselijke wijze over God en Zijn daden spreken. Dat is de reden dat we bijv. in de Bijbel ook zoveel menselijke uitspraken over God aantreffen, zoals over Gods arm, ogen, voeten, ingewanden etc., terwijl God een geest is (Joh.4:24) en dit alles dus niet bij Hem behoort. We dienen hierbij goed te beseffen dat ménsen deze uitspraken over God niet bedacht hebben, maar dat God Zelf Zich zo heeft geopenbaard en het door Zijn Geest zo heeft laten opschrijven. Calvijn maakt bij deze mensvormige manier van spreken over God de opmerking dat God met ons spreekt zoals een moeder met haar baby, die tegen haar baby in onverstaanbare woorden/klanken brabbelt en zich dus 'aanpast' aan de 'babytaal'.
Dat is echter één kant. Er valt meer over te zeggen, waarbij het gevaar niet denkbeeldig is dat we over grenzen gaan. We dienen dus de nodige voorzichtigheid in acht te nemen. De andere kant, waarop ik doel, is dat God geen God van filosofen is: star en strak, die alles precies volgens Zijn raad (zoals wij mensen daar tegenaan kijken) doet en daarvan op geen enkel moment en geen enkele manier afwijkt. Want in de omgang met Zijn volk, zoals God Zich daarin heeft laten kennen, blijkt Hij een bewogen God te zijn. En in het woord bewogen zit beweging. Hij is niet stijf en star, maar is te vermurwen en dus te veranderen. Bekend is het voorbeeld van Abrahams gebed als de Heere hem in kennis stelt van de ondergang van Sodom en Gomorra, zoals je dat kunt vinden in Gen. 18:23vv. Bijna op het brutale af breekt Abraham in, in wat God van plan is met deze steden. Daarbij valt op dat hij niet voor zichzelf, maar voor anderen bidt (voorbidder is) en verder ook zijn nederige houding. Dat neemt niet weg dat de Heere soms ook radicaal Zijn standpunt blijft handhaven (zie bijv. Jer. 15:1).
Wat betreft het veranderlijke of berouw in God, dat is vaak geprobeerd dogmatisch op één lijn te brengen met Gods onveranderlijke besluiten door te zeggen dat God ook Zijn veranderingen met betrekking tot zijn voornemen, oftewel Zijn berouw, in Zijn raad heeft opgenomen. Door zo te redenen, proberen wij mensen toch weer vat op God te krijgen. Dat zullen we nooit krijgen, want God is volstrekt anders dan wij zijn.
Wat betreft de toepassing van bovenstaande op zaken als vervolging en verdrukking: niemand hoeft het martelaarschap te zoeken. Zou je dan ook niet mogen bidden of God je ervoor bewaart als je in een land woont waar vervolging mogelijk of zelfs al aan de gang is, zonder dat je echter in de verleiding komt om Hem te verloochenen? Of dat Hij de verdrukking wegneemt of wat dan ook van dien aard? Ik denk hierbij aan de Heere Jezus. Als één ding vast stond en als één ding moest doorgaan met het oog op de zaligheid van een ontelbaar aantal verloren zondaren, was het toch de lijdensweg die Christus moest gaan. Toch bad Hij of Zijn Vader de drinkbeker, die Hij moest drinken, aan Hem voorbij wilde laten gaan. Maar niet zonder de bede: niet Mijn wil, maar Uw wil geschiede. Belangrijk daarbij is de houding die we aannemen.
Samengevat: je vraag of het gebed bedoeld is om God van mening te laten veranderen, is niet zo maar met een kort ja of nee te beantwoorden. Omdat de Bijbel een iets 'ingewikkelder' beeld van God laat zien. En ik ben geneigd te zeggen: gelukkig maar.
Ds. P. van der Kraan
Dit artikel is beantwoord door
Ds. P. van der Kraan
- Geboortedatum:06-02-1948
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Arnemuiden
- Status:Actief
