Vraag
Graag stel ik een vraag aan ds. C. A. van der Sluijs, indien mogelijk. Ik heb het een en ander gelezen van J. C. Philpot. Misschien interpreteer ik het verkeerd, maar het komt op mij over dat er allerlei ervaringen in de mens (de uitverkorene, Gods kind) worden gewerkt. Vervolgens zit je in kerk en worden in de kerk die ervaringen die in jou innerlijk hebben plaatsgevonden, uitgewerkt in de prediking. De zaken die Gods kind in zichzelf heeft geobserveert, komen op de preekstoel aan de orde. Misschien een raar beeld, maar door de week observeert iemand buikpijn en hoofdpijn. Het enige dat de persoon doet is dit observeren, voelen. Vervolgens komt die persoon in de kerk en hoe is het mogelijk, maar de dominee beschrijft in de preek wat een waar kind van God ervaart, en laat dat nou zijn de twee soorten pijn, namelijk buikpijn en hoofdpijn. Deze persoon ervaart troost uit deze prediking. Het lijkt er dan op dat niet de prediking deze ervaringen, gevoelens opwekt, maar die ontstaan spontaan in de mens, zo lijkt het. Ik vroeg me af of het raadzaam is om materiaal van Philpot te lezen? Was hij op bepaalde punten soms een dwaalleraar (zonder van zijn staat wat af te doen)? Ik zit hier erg mee. De angst dat er een bijzondere ervaring (of bijzondere ervaringen) gemist worden in mijn leven. Kunt u hier iets over zeggen? Zijn er soms ook boeken die eventuele dwalingen in dit soort prediking aan de orde stellen?
Antwoord
Beste vriend(in),
Dank voor het vertrouwen dat je in mij stelt om je problematiek mij toe te vertrouwen. Ik zal proberen deze in grote lijnen zo goed mogelijk te beantwoorden. In feite raken je vragen de bijbelse of gereformeerde prediking. Je vraag is dus eigenlijk of Philpot een dienovereenkomstig verantwoorde prediking bracht.
Deze vraagstelling dient genuanceerd te worden benaderd. J. C. Philpot was een anglicaan of predikant van de Kerk van Engeland in de 19de eeuw. Naar eigen getuigenis kwam hij daar tot bekering en meende toen te moeten breken met deze ook wel genoemde Anglicaanse Kerk. Het is van belang er op te letten dat de onder ons gewaardeerde bisschop J. C. Ryle wél in deze kerk meende te kunnen blijven en velen met hem. Dezen worden de zogenaamde evangelicals genoemd. Het breken van Philpot met de Kerk van Engeland wijst er op dat hij als zodanig een reactie-figuur is geweest. Deze kerk was hem te algemeen en te oppervlakkig in de evangelieprediking. Uiteraard meende hij voor een verbijzondering en verinnerlijking van de prediking te moeten staan die in deze kerk gemist zou worden.
Voor mij staat vast dat hij een oprecht christen is geweest. Dit neemt echter niet weg dat dit hem niet behoede voor allerlei afwijkingen van de gereformeerde prediking, zoals deze geijkt is door de Reformatie. Zo kwam er een piëtitische (vanuit de vrome mens) beschrijving van allerlei gevoelens en gewaarwordingen in een christen, die op zich doorgaans wel terug te vinden zijn in de Bijbel, met name in de Psalmen. Het probleem is echter dat ze een eigen leven gingen leiden, waardoor ze min of meer verabsoluteerd werden. Het is een groot verschil of deze ervaringen ontstaan door het lezen van de Schrift of door de prediking van het Woord van God dan wel of ze los daarvan beschreven worden om de hoorders de mogelijkheid te bieden zich daar dan aan te toetsen. De echtheid van het geestelijk leven wordt dan geijkt aan ‘waarheden’ die een eigen leven kunnen gaan leiden. De echtheid van het geestelijk leven dient evenwel genormeerd te worden door het Woord van God of de prediking daarvan. In dit laatste geval komen deze ervaringen dan in een levend verband te staan met het Woord van de levende God: “Alzo spreekt de HEERE…”. En dan wordt het een kwestie van horen en gehoorzamen. “Hoor, en uw ziel zal leven… (Jes. 55:3)” en “het geloof is uit het gehoor en het gehoor uit het Woord van God (Rom. 10 : 17)”. Los daarvan kunnen ervaringen worden verabsoluteerd omdat de dienovereenkomstige theologie stolt in filosofie. Niet God is dan direct aan het Woord, maar de (vrome) mens óver het Woord van God.
Daarnaast speelt het karakter van de gelovige een grote rol. Niet ieder gaat er even diep door en niet iedereen wordt in gelijke mate verzekerd en verzegeld van zijn aandeel aan Christus. En ook niet op dezelfde wijze. Er is een grote geschakeerdheid en gevarieerdheid in de Schrift ten aanzien van allerlei ervaringen, die evenwel door de prediking van het Woord in een levend verband worden gesteld, zoals het de Geest behaagt die uit te spreken in een bepaalde situatie en in het leven van een bepaalde persoonlijkheid. Alle gelovigen zullen delen in de kennis van de ellende, van de verlossing en van de dankbaarheid. Wanneer deze echter in een systeem worden gezet, gaat de filosofie overheersen en niet de theologie. En deze laatste dient de directe vertolking van de Schrift te zijn. Je vindt dit vooral bij de prediking van de reformatoren Luther en Calvijn.
Als ik op een bescheiden wijze naar een eigentijdse vertolking mag verwijzen, zou ik mijn boeken willen noemen, getiteld “Prediking in de crisis en Reformatorisch leven in deze tijd”.
En voorts: “Indien iemand van u wijsheid ontbreekt, dat hij ze van God begere, die een ieder mild geeft en niet verwijt; en ze zal hem gegeven worden (Jac. 1: 5)”. Van harte deze wijsheid toegebeden!
Met vriendelijke groet,
Ds. C. A. van der Sluijs
Dit artikel is beantwoord door
Dr. C. A. van der Sluijs
- Geboortedatum:14-09-1942
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Veenendaal
- Status:Inactief
Bijzonderheden:
Bekijk ook:
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Beide boeken geven in elk geval een heerlijk nuchtere bijbelse kijk op het leven weer.
Ten eerste, er is een uitvoerige levensbeschrijving over JC Philpot door ene Saarberg. De voornaam van deze schrijver weet ik op het moment even niet, maar als je zoekt op Saarberg en Philpot zal je wel iets kunnen vinden. In dit boek is uitvoerig ingegaan op de overdoop die JC Philpot onderging, en de verwisseling van kerkverband. Ik geloof dat een beschrijving van reactie-figuur niet bepaald accuraat is, JC Philpot heeft juist heel lang lopen twijfelen als hij uit de Anglicaanse kerk moest gaan en is er door God bij bepaald dat dit de juiste weg was. Vergeet niet dat het hem een schitterende carriere, aanzien van de meeste mensen in Engeland, en tijdelijke welvaart heeft gekost.
Ten tweede, in het antwoord wordt enkele keren gezinspeelt op de vraag of de ervaringen van JC Philpot misschien los staan van wat God in de bijbel neer heeft laten schrijven tot bemoediging van de ware christen. Dit lijkt mij niet correct, en het zou m.i. beter zijn als Dr. Van Der Sluijs zou kunnen laten weten waar de ervaringen van JC Philpot van het bijbelse spoor gegaan zijn. Ik heb namelijk heel wat van JC Philpot gelezen, vooral zijn dagboeken zijn bijzonder mooi, en kan deze oprechte christen niet betrappen op onbijbelse systemen of filosofie.
Dr. Van Der Sluijs, enige toelichting in deze zou zeer gewaardeerd worden.
Mvg,
TPOH
De grote kracht van Philpot's prediking is juist zijn beschrijving van het leven der genade. Philpot is een kampioen van de bevinding. De subtiele en genuanceerde manier waarop hij het geloofsleven beschijft is vrijwel ongeëvenaard. Ik denk dat menig predikant diep in zijn hart jaloers is op de manier waarop Philpot dit beleeft en schrijft. Zijn prediking ademt sterk "Dezelfde Geest getuigt met onze geest, dat wij kinderen Gods zijn."
Ik heb Philpot ook nog niet kunnen betrappen op onbijbelse bevinding. Hij neemt immers bij elke preek heel duidelijk een bijbeltekst als uitgangspunt!
Zeer recentelijk is de 10-delige serie de "Gangen van Gods Kerk" opnieuw uitgegeven. Een aanrader!!
De zwakte in Philpot's prediking is dus niet het bevindelijke element, maar het grotendeels ontbreken van het appelerende element. De oproep tot bekering klinkt niet zo door in zijn preken.
Vriendelijke groet,
Diethelm
Hetzij positief: heeee, dat heb ik ook wel eens gehad!!
Hetzij negatief: nee, ik ken dat zo niet. Het zal bij mij wel niets zijn.
