Commotie rond proefschrift ds. G.W.S. Mulder | Vraag en antwoord

Bij onze vragenrubriek zijn verschillende vragen binnengekomen n.a.v. het antwoord van ds. G. A. van den Brink over het proefschrift van ds. G. W. S. Mulder m.b.t. Saldenus. Omdat er nogal wat wonderlijke vermoedens rond vraag en antwoord lijken te bestaan, geven we graag wat meer achtergrondinformatie.

-Wanneer kregen jullie de vraag binnen?

De betreffende vraag dateert al van eind december. Voor ds. Van den Brink komen zoveel vragen binnen dat het mede vanwege zijn gezondheid onmogelijk is om die op korte termijn te beantwoorden. Vandaar dat wij ze gedoseerd aan hem doorsturen.

-Wat vonden jullie van het antwoord?

Ook wij als redactie waren onaangenaam verrast door de uitkomst van het onderzoek van ds. Van den Brink. Maar aangezien ds. Mulder zelf de publiciteit heeft gezocht met zijn proefschrift, en recensies per definitie een openbare zaak zijn, hebben wij gemeend dit antwoord in zijn geheel te moeten publiceren. Daar staan wij nog steeds achter. Want er is nogal wat aan de hand. Dit wordt bevestigd door het onderzoek dat de Vrije Universiteit Amsterdam inmiddels is gestart en waarvan het RD melding maakt. De krant merkt daarbij fijntjes op dat zo’n onderzoek zelden voorkomt.

-Hoe is het precies gegaan rond de beantwoording en de mediastorm daarna?

Er was vorige week sprake van een bijzondere samenloop van omstandigheden. Op maandag 22 januari stuurden we een nieuwe vraag naar ds. Van den Brink. Vrijwel alle vragen worden anoniem aangeleverd, dus de vragensteller is niet bekend. Op dinsdag is de dominee aan een antwoord begonnen en heeft hij de dissertatie met het boek van Van den End vergeleken. Op woensdag is het antwoord afgerond en naar Refoweb verstuurd. Wij hebben het op donderdag gepubliceerd. Vervolgens belde CVandaag n.a.v. het antwoord op Refoweb naar ds. Van den Brink voor een toelichting.

-Wel frappant dat het antwoord werd gepubliceerd vlak voor het interview zaterdag met ds. Van Vlastuin en ds. Mulder in het RD.

Tja, soms lopen zaken zo. Zoals gezegd ontvingen we de vraag al in december 2023. Het interview vond plaats op 23 januari, bijna een maand later.

-Hoe komt het dat de VU betrokken is geraakt?

Vanaf vrijdag 26 januari zijn er een of meerdere meldingen bij de Vrije Universiteit Amsterdam over deze zaak gedaan. De VU onderzoekt nu of er wel of niet sprake is van plagiaat of erger. Ds. Van den Brink en Refoweb hebben op geen enkele wijze contact met de VU gehad.

-Had de dominee zich niet beter kunnen beperken tot de eerste helft van zijn antwoord op de vraag over de dissertatie van ds. Mulder en dus moeten zwijgen over de wetenschappelijkheid van zijn onderzoek?

Sommige vraagstellers vinden inderdaad dat hij de tweede helft had moeten weglaten of op een andere manier onder de aandacht van betrokkenen had moeten brengen. De kritiek is begrijpelijk, maar heeft ook een keerzijde. Voor ds. Van den Brink vormen namelijk zijn visie op de actuele prediking en theologie enerzijds, en historische wetenschapsbeoefening anderzijds, een eenheid. We begrijpen dat bezoekers van Refoweb dat soms anders zien en pastorale antwoorden willen lezen, geen wetenschappelijke betogen. Misschien hadden we ons dat onderscheid tussen beide beter moeten realiseren.

-Maar waarom dan toch het volledige antwoord en niet alleen dat deel waar de vraagsteller om vroeg?

Er is een direct verband tussen het eerste en het tweede deel van het antwoord. Anderhalf jaar lang al probeert ds. Van den Brink duidelijk te maken dat onder bevindelijk-gereformeerden de visie op wet en evangelie onbijbels en ongereformeerd naar voren wordt gebracht. Nu bleek nota bene dat zelfs in een dissertatie de visie van Saldenus op de prediking van wet en evangelie verkeerd wordt weergegeven. Het probleem blijkt dus niet alleen aanwezig te zijn in de actuele prediking, maar ook door te werken in de theologische wetenschapsbeoefening. Kort gezegd: het probleem is nog ernstiger en groter dan het aanvankelijk leek.

-Er wordt ook gesuggereerd dat het niveau van de dissertatie wetenschappelijk gezien te laag zou zijn.

Het punt is niet dat ds. Van den Brink de dissertatie van te laag niveau vindt. Zijn vermoeden is dat de schrijver niet eerlijk met de bronnen is omgegaan. Vergelijk het met een leerling op school: een onvoldoende halen is 1, spieken is 2. Voor het eerste mag je begrip vragen, voor het tweede niet.

-Hoe komt het dat CVandaag dit zo snel heeft opgepikt?

Dat gebeurt vaker. Tussen Refoweb en CVandaag bestaat een samenwerkingsverband. Zij mogen kosteloos gebruik maken van onze antwoorden, mits met bronvermelding, en doen dat meerdere keren per week. Voor ons zou de zaak na één vraag en antwoord afgedaan zijn. Anderen zijn daar echter mee verder gegaan. Van den Brink heeft dus geen contact opgenomen met met CVandaag, zoals sommige veronderstellen.

-Waarom stelt de VU nu pas een onderzoek in en niet al voor of net na de promotie?

Tja, hier kunnen we alleen maar onze vermoedens over uitspreken. Feit is dat bij een zorgvuldige controle de door ds. Van den Brink geconstateerde vermoedens al eerder zouden zijn gesignaleerd. Zie ook deze eenvoudige en snelle studie van een van onze bezoekers. Anderen uit onze achterban hebben op basis van eigen onderzoek de zaak aanhangig gemaakt bij de VU. Dat de zaak nu zulke grote vormen aanneemt heeft te maken met de verdachte inhoud van de dissertatie. Immers, om het RD te citeren: “zo’n onderzoek komt zeer zelden voor.” En dat gebeurt niet op basis van een publicatie op Refoweb.

-Waarom de deksel niet op de ‘beerput’ gehouden?

Ja, dat is helaas vaak wel gebruikelijk in onze achterban. Maar wie een boek op de markt brengt, mag op de markt worden aangesproken.