Ware en valse gevoelens

Nu ik “Religieuze gevoelens” van Jonathan Edwards aan het lezen ben, begin ik me wel wat af te vragen. Het boek is alom geprezen en toch vraag ik me af of Edwards niet wat wettisch met ware gevoelens en bekering omgaat. Ik heb nu drie-vierde van het boek gelezen en er staan zeker goede zaken in, maar wanneer ik de kenmerken van ware en valse gevoelens lees kan ik in ieder geval niet bestaan en val ik hopeloos door de mand. Mijn twijfel is des te groter omdat hij vaak Thomas Shepard aanhaalt, die toch bekend staat om zijn wat wettische kijk op bekering. Of zie ik het verkeerd?

Met alle liefde gezegd: wat een zegen als je door de mand valt. Als je dan maar in de armen van Christus valt. Ben je niet te veel bezig met het verzamelen van allerlei kenmerken zodat je jezelf voor een ware bekeerde kunt houden? 
  
Ik zou Edwards niet wettisch willen noemen. Dat kun je ook niet zeggen van een röntgenoloog. Het ging Jonathan Edwards om het heil van mensen. Je moet zijn uitkammen van ware en valse godsdienstige gevoelens zien tegen de achtergrond van de opwekking in Noord-Amerika in zijn tijd. Het was niet alles goud (van Gods genade) dat er blonk bij allerlei emoties. Enerzijds waren er mensen die op alle godsdienstige gevoelens een kenmerk van echtheid plakten. Anderzijds waren er mensen die uit reactie wars waren van gevoelservaringen. Met als gevolg een louter verstandsgeloof. Edwards wilde, meen ik, de godsdienstige gevoelens toetsen aan de Bijbel. 
  
Immers het geloven dat de Heilige Geest werkt betekent een relatie krijgen met God. Een liefdesrelatie brengt altijd gevoelens met zich mee. Edwards  heeft gelijk dat een waar geloof gevoelens met zich mee brengt. Dat vind je ook in de Bijbel terug. Vergelijk maar het berouw van Petrus en Judas. Petrus berouw na zijn verloochening kwam op uit liefde tot zijn Meester. Judas kreeg ook berouw na zijn verraad, maar dat kwam niet op uit de droefheid naar God. Denk ook maar aan de gelijkenis van het zaad. Een deel van het zaad valt op steenachtige plaatsen. Dat zaad ontkiemt snel, maar verdort ook weer snel. Het zijn zij die het Woord van God terstond met blijdschap aannemen. Maar het is tijdgeloof dat dat niet wortelt in Gods Woord. Het verdwijnt als sneeuw voor de zon als er verdrukking komt. Dus wel gevoel, maar geen diepte van aarde. 
  
Je kunt ook wel zijn verzet begrijpen tegen het bouwen van je zaligheid op het krijgen van een losse tekst. Denk maar wat de apostel Paulus schrijft in 1. Thessalonicenzen 1:6 : “Ook bent u navolgers geworden van ons en van de Heere, toen u het Woord aannam te midden van veel verdrukking met blijdschap van de heilige Geest.” Ook gevoel, maar wel geworteld in het Woord.
 
Natuurlijk zit er in het gedetailleerd uitpluizen van wat waar gevoel is en wat niet, het gevaar dat je in verwarring raakt. Als die verwarring je maar uitdrijft naar de Heere Jezus. Dat is, zei professor Wisse, het kenmerk van alle kenmerken.  
  
Zou het in jouw geval niet wijzer zijn om je te beperken tot wat de Bijbel zegt over  gevoelens die bij het geloof en de bekering horen. En vergeet ook niet onze belijdenisgeschriften. De Heidelbergse Catechismus noemt in zondag 33 waar het gaat over de bekering ook de gevoelens van verdriet over de zonde en een haat er tegen. Maar ook een hartelijke vreugde in God en lust en liefde om naar Zijn wil te leven. Ik denk ook aan zondag 52 bij de behandeling van het woordje Amen. Dan wordt er ook gesproken over het verlangen in het hart, zonder dat dat nu de grond van de gebedsverhoring  wordt. Want die ligt in Christus en zijn volbrachte werk. Lees ook bijvoorbeeld wat artikel 29 van de Nederlandse geloofsbelijdenis zegt over de merktekenen van de ware christenen. 
  
Edwards heeft in ieder geval gelijk als hij laat zien: ware godsdienst bestaat niet alleen maar in gevoel. Maar anderzijds bestaat er ook geen ware godsdienst zonder gevoel. Het geloof gebaseerd op Gods Woord is de locomotief en daaraan hangt de wagon van het gevoel. Met dat beeld doel ik op de volgorde. Toets alles wat Edwards zeg maar aan Gods Woord en telkens als dat klopt, aanvaardt dat dan in dankbaarheid. 
 
Met vriendelijke groet,
Ds. A. van Vuuren 

Dit artikel is beantwoord door

Ds. A. van Vuuren

• Geboortedatum:
  02-11-1948
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Capelle a/d IJssel
• Status:
  Actief

131 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven