Bijbelvertaling van Nederlands Bijbel Genootschap 1951

Ik heb een aantal vragen rondom de NBG-51 vertaling. Ik ben me de afgelopen tijd meer gaan verdiepen in de andere manuscripten van het nieuwe testament naast die van de Textus Receptus. De Textus Receptus wordt naar mijn weten niet meer gebruikt voor een Bijbelvertaling. De Alexandrijnse tekst wordt tegenwoordig vaak gebruikt door hedendaagse vertalingen en dus ook door de NBG-51. Deze vertaling spreekt me erg aan vanwege het behouden van de klassieke stijl die je in de Statenvertaling terug kan vinden.

Toch heeft het een aantal verschillen, zoals HERE in plaats van HEERE, of worden er namen op verschillende wijze gespeld en uiteraard de verschillen in een aantal verzen doordat er andere manuscripten gebruikt worden. Overigens worden de verzen die in bijvoorbeeld de Textus Receptus wel voorkomen en in de Alexandrijnse, niet tussen haken gezet. Zo kan je altijd de passage in zijn volledigheid lezen.

Ik ben sinds kort de 1951-vertaling van het Nederlands Bijbel Genootschap gaan gebruiken omdat deze dus gebruik maakt van andere manuscripten dan de Statenvertaling en ook redelijk formeel equivalent is (al is het dus in iets mindere mate dan de Statenvertaling). Daarom denk ik dat de NBG-51 de beste vertaling is om te vergelijken met de Statenvertaling als het gaat om de verschillen in manuscripten.

Nu waren mijn vragen: Is de NBG-51 een goede vertaling met de manuscripten die die gebruikt, of is hij inaccuraat? En is dit een goede vertaling om te vergelijken met de Statenvertaling als het gaat om vertaalstijl, of is er een betere vertaling die de Alexandrijnse tekst gebruikt?

Beste vraagsteller, beste meelezers,
 
Dank voor deze vraag. De verschillende vertalingen die er in het Nederlands zijn blijven vragen oproepen bij lezers. Niet alleen omdat de vertaling zelf verschilt en voor sommige verzen een beduidend andere interpretatie geeft, maar ook omdat er verschillen blijken te bestaan tussen de onderliggende (met name) Griekse tekst. Hieronder zal ik de opmerkingen en vragen die je benoemt punt voor punt langsgaan.

1. “De Textus Receptus wordt naar mijn weten niet meer gebruikt voor een Bijbelvertaling.” Dit is niet juist. De Textus Receptus is gebruikt voor de redelijk recente Herziene Statenvertaling (2010). Deze wordt dus nog wel degelijk gebruikt. Belangrijk is dat de term Textus Receptus verwijst naar de Griekse tekst van het Nieuwe Testament en dus niet naar de tekst van het Oude Testament. In de regel wordt een van de edities van Theodorus Beza gebruikt uit de laat 16e eeuw. Deze gaat weer terug op de edities van Erasmus.

2. “De Alexandrijnse tekst wordt tegenwoordig vaak gebruikt door hedendaagse vertalingen en dus ook door de NBG-51.” Ook dit is strikt genomen niet juist. De Alexandrijnse tekst is een wetenschappelijke aanduiding voor een tekstvorm zoals die in de 2e?/3e/4e eeuw gangbaar was in Egypte, vandaar de aanduiding Alexandrijns. Echter is vrijwel niemand van mening dat deze tekst samenvalt met de oorspronkelijke tekst van de apostelen. Het is de tekst die we voornamelijk aantreffen in de oudste manuscripten (zowel op papyrus als perkament) en in citaten van kerkvaders uit deze regio. Echter is het de afgelopen decennia meer en meer duidelijk geworden dat deze tekst niet beperkt was tot Egypte, maar ook in kerkvaders uit andere regio’s wordt aangetroffen. Moderne tekstedities zoals die van Nestle-Aland geven niet de reconstructie van deze Alexandrijnse tekst weer, maar een reconstructie van de meest waarschijnlijke tekst zoals deze in de eerste eeuw geschreven is. Ieder geval van verschil is afzonderlijk bekeken en beoordeeld.

3. “Overigens worden de verzen die in bijvoorbeeld de Textus Receptus wel voorkomen en in de Alexandrijnse, niet tussen haken gezet.” Dit is inderdaad mijns inziens een goede manier om de lezer bewust te maken van het gegeven dat er verschillen zijn tussen de manuscripten. Hoe zorgvuldig de beoordeling van deze verschillen ook gebeurt, je kunt eigenlijk nooit helemaal zeker weten dat de keuze van de editors ook de juiste is. Vandaar dat het een goed gebruik is om dat met vierkante haken aan te duiden zodat je als lezer weet dat er sprake is van een belangrijk verschil.

4. “Daarom denk ik dat de NBG-51 de beste vertaling is om te vergelijken met de Statenvertaling als het gaat om de verschillen in manuscripten.” Het is inderdaad een goed hulpmiddel wanneer je de Griekse taal niet machtig bent. Echter weet je nooit of een verschil tussen de SV/HSV en NBG-51 teruggaat op een verschil in de onderliggende Griekse tekst, of dat het gaat om een verschil van mening tussen de vertalers (tenzij het in de vertaling natuurlijk expliciet als verschil in manuscripten wordt aangeduid…). Beter is daarom om een goede kritische editie van het Griekse Nieuwe Testament te raadplegen. Er zijn echter ook boeken die de belangrijkste verschillen tussen de manuscripten bespreken. Hiermee krijg je een goed overzicht over de belangrijkste verschillen:
-Bruce M. Metzger, A Textual Commentary on the Greek New Testament (2nd edition), 2005.
-Philip Comfort, A Commentary on Textual Additions to the New Testament, 2017.
-Philip Comfort, A Commentary on the Manuscripts and Text of the New Testament, 2015.

5. “Is de NBG-51 een goede vertaling met de manuscripten die die gebruikt, of is hij inaccuraat?” De vraag is wat je hier bedoelt met inaccuraat. De NBG-51 is alweer lang geleden gemaakt en daarmee gebaseerd op een editie van het Griekse Nieuwe Testament die nu al weer aanzienlijk verbeterd is. Echter de verschillen tussen (zelfs een oudere versie van Nestle-Aland) en de Textus Receptus zijn groot. Ten onrechte wordt veelal verondersteld dat de Textus Receptus de meest accurate tekst van het Nieuwe Testament is. Dat is aantoonbaar onjuist, alleen al wanneer je bedenkt dat Erasmus zich moest redden met circa acht manuscripten (later verder uitgebreid tot zo’n dertig toen Beza zijn edities maakte). Vandaag de dag kunnen er zo’n 6000 manuscripten en fragmenten worden gebruikt, waarvan velen eeuwen ouder zijn dan de oudste manuscripten die Erasmus en Beza konden gebruiken. Belangrijker is daarom de vraag of de vertalers van zowel de SV als de NBG-51 de tekst accuraat vertaalden. Zover ik kan beoordelen is dat voor beiden het doel geweest. Uiteraard kun je van mening verschillen over wat nu goed vertaald is of niet, maar ik zou beiden in zijn geheel genomen accuraat willen noemen.

6. “En is dit een goede vertaling om te vergelijken met de Statenvertaling als het gaat om vertaalstijl, of is er een betere vertaling die de Alexandrijnse tekst gebruikt?” Belangrijk is dat beide vertalingen ‘brontaalgericht’ vertaald zijn. Daarmee wordt bedoeld dat men zo veel mogelijk de stijl en grammatica van de grondtekst wilde behouden. De vertaling van Luther was bijvoorbeeld meer ‘doeltaalgericht’ (de vrouw op de markt moet het kunnen begrijpen was hij van mening!). Dit is ook het geval met andere vertalingen in het Nederlands zoals de Grootnieuws Bijbel en de NBV/NBV21. Deze vertalingen zijn meer gericht op onze Nederlandse taal en het verstaanbaar maken van de Bijbeltekst op een manier die Nederlanders zo goed mogelijk kunnen begrijpen. Ik denk dat daarom voor het Nederlands een vergelijking tussen NBG-51 en SV/HSV vruchtbaar kan zijn om verschillen tussen de onderliggende tekst te ontdekken. Echter, zoals hierboven reeds opgemerkt is, zijn er denk ik beter hulpmiddelen om datzelfde doel te bereiken.

Als laatste wil ik graag nog het volgende opmerken. Er wordt in Nederland soms erg gestreden over vertalingen en welke vertaling het meest accuraat zou zijn. Belangrijker is echter dat je de tekst begrijpt en dat wat je begrijpt ook serieus neemt en in de praktijk brengt. Ook al verzamel je de meest accurate kennis van het Woord van God, daarmee ben je nog geen christen. Soms heb ik het idee dat mensen zich door dergelijke discussie af laten leiden van waar het werkelijk om gaat: een levende relatie met God in Christus! Ik raad mensen daarom aan dankbaar te zijn voor alle vertalingen die we hebben, met in het achterhoofd dat er nog steeds veel talen zijn die helemaal geen vertaling hebben van de Bijbel. Bovendien bieden al deze vertalingen ons de mogelijkheid om moeilijke teksten die je niet begrijpt op te zoeken in een andere vertaling die mogelijk wel helderheid biedt. Uiteindelijk gaat het daar om! Dat we Gods Woord begrijpen en zo Zijn stem horen…

Van harte Gods zegen vanuit Jeruzalem!
Ernst Boogert

Dit artikel is beantwoord door

kand. E. Boogert

• Geboortedatum:
  18-05-1989
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Driebruggen
• Status:
  Actief

21 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven