Dochter het positieve van seksualiteit meegeven

Nu onze oudste dochter een tiener is geworden vind ik (moeder) het tijd worden om meer met haar te praten over seksualiteit, seksuele gevoelens, grenzen etc. Van het ‘technische’ verhaal is ze wel op de hoogte, maar ik wil haar zo graag méér meegeven. Zelf ben ik alleen maar opgegroeid met wat niet mocht (en daar kon dan ook niet eens openlijk over gepraat worden), maar ik wil haar zo graag laten weten hoe God seksualiteit bedoeld heeft, dat het een gave is, iets moois enz.

Maar daar zit nu net het probleem, want zelf ervaar ik seksualiteit voornamelijk als ingewikkeld, als onveilig, als eng, als iets waarbij míjn grenzen er niet toe doen (als gevolg van incestervaringen in het verleden, waarvoor ik overigens in therapie ben). Hoe kan ik haar toch het positieve van seksualiteit meegeven? Ik voel me vaak zo’n huichelaar als ik erover praat met haar...

Beste moeder,

Een tijdje terug vroeg ik jongeren naar seksuele voorlichting door de ouders. Vooral het (zonder details) praten over de realiteit, de beleving, de kwetsbaarheid; dat leken ze te missen. Jongeren hopen op een atmosfeer waarin dingen benoemd en gevraagd mogen worden; er geen verboden terreinen of onderwerpen zijn. Daarom: Wat mooi en moedig dat u streeft naar een gesprek met uw dochter over seksualiteit en dat u daarbij meer wilt bespreken dan alleen de technische kant. 

Uw ervaringen klinken ingrijpend. Ik lees er onrecht, (vroegere) verwaarlozing van uw ‘wonden’ en verwarring in terug. Het lijkt me niet gek dat seksualiteit ingewikkeld voor u is. U schrijft dat u uw dochter graag het mooie van seksualiteit wilt meegeven; dat het een gave is. Ik krijg de indruk dat u bang bent dat het gemis daarvan in uw eigen leven haar zal beschadigen. Dat begrijp ik wel. U wilt haar behoeden voor de schade die u zelf heeft meegemaakt, zonder te vervallen in praten over wat niet mag. De vraag is hoe u dit het beste kunt bereiken.

U wilt dus het positieve van seksualiteit meegeven, maar beleeft vooral het negatieve. Dit klinkt als dat u een discrepantie ervaart tussen uw werkelijkheid en uw verlangen. U heeft het gevoel ergens aan te moeten voldoen wat u eenvoudigweg niet heeft. Eigenlijk streeft u dus naar een onmogelijkheid. Daarbij wilt u niet hypocriet zijn, maar echt blijven. Deze discrepantie is een vastzittend dilemma: of hypocriet zijn, of niets doen. 

De vraag is of de duiding hypocriet wel helemaal klopt. Wat zou u uw dochter echt, recht uit uw hart mee willen geven? Mijn advies zou zijn dit eens voor uzelf op te schrijven (zonder het te laten lezen aan uw dochter). Heel rauw en puur. De afkeer, pijn, moeite, angsten, eenzaamheid die u heeft ervaren in seksualiteit en wat u daarover het liefste zou willen duidelijk maken aan uw dochter. Als u kunt gaan zien hoe de pijn van uzelf meespeelt in wat u mee wilt geven aan uw dochter, kunt u mogelijk ook wat meer op een afstandje kijken naar de invloed van die pijn op uw gevoel van hypocriet zijn. 

U schrijft over uw heftige grensoverschrijdende ervaringen. Wat zou een incestslachtoffer vanuit haar incestgeschiedenis mee willen geven over seksualiteit? Is dat nog om te buigen naar juist iets moois? Want als slachtoffer weet u dat macht, dwang en ongelijkheid kapot maakt. Dan weet u mogelijk ook dat vrijwilligheid, gelijkwaardigheid en liefde kan bijdragen aan de schoonheid van seksualiteit. Bovendien heeft u hoogstwaarschijnlijk wel degelijk een beeld van hoe mooi het kan zijn, alleen dat u dat zelf nog zelden of nooit ervaren heeft. Toch heeft u de hoop dat het voor uw dochter anders kan zijn.

Interpreteer ik uw vraag goed, als ik deze lees als een worsteling met uw onvermogen? Mogelijk herkent u dit thema op meerdere gebieden in uw leven, naast dat van seksualiteit. Kinderen zijn erg gevoelig voor (onuitgesproken) verwachtingen van hun ouders en afwijzing wanneer daar niet aan voldaan wordt. Wanneer u als ouder uw kwetsbaarheid verbergt, kan uw dochter dit opvatten als een voorbeeld. Ze zal dan hoogstwaarschijnlijk een hoge drempel ervaren voor haar vragen. En hoe mooi zullen relaties en seksualiteit voor haar gaan zijn? Het verdrietige is dat zij hoe dan ook te maken zal krijgen met teleurstelling en gebrokenheid. Zo is het leven. Wanneer ze leert dat ze dit mág ervaren, dat het niet aan haar ligt als het tegenvalt, zal ze beter zichzelf durven zijn en grenzen kunnen handhaven. De ervaring leert dat veel vrouwen van nature wel hun eigen grenzen en behoeften aanvoelen, maar ze moeilijk hanteren. Wanneer uw dochter leert dat seks ingewikkeld kan en mág zijn, zal ze intuïtief ervaren weerstand minder snel afwijzen. Ze zal haar verlangens (voorwaarden) en bezwaren dan minder snel bestempelen als ‘zeuren’, maar de stem van haar hart mogelijk serieuzer nemen.

In Hooglied klinkt een aansporing voor de meisjes: “Ik bezweer u, dochters van Jeruzalem, bij de gazellen of bij de hinden op het veld, dat u de liefde niet opwekt of aanwakkert voor het haar behaagt.” Kenmerk van gazellen en hinden is dat de mannetjes erg hun best moeten doen alvorens de vrouwtjes hen toestaan tot paren. Het mannetje moet laten zien dat hij voor haar zorgt, sterk genoeg is, ervoor gaat.

Eén van de weinige dingen die wij vrouwen kunnen bijdragen aan seks zoals het bedoeld is, is de zachte stem van ons hart serieus nemen. Gaan voor de zorg die we verlangen, voor de wens jezelf te mogen zijn in onvolmaaktheid en dan geliefd te zijn in plaats van moeten voldoen aan een ideaalplaatje. Geen genoegen nemen met minder, maar onszelf pas helemaal gaan geven als we zeker weten dat we ook helemaal mogen zijn wie we zijn. Dit begint bij jezelf. Dat ík onder ogen zie wie ik ben met alle onvolkomenheden en weet dat Gods genade juist dan voor me beschikbaar is. Door de gebrokenheid heen kan God het ideaal herstellen. Ik heb dit nog nooit zien gebeuren door omzeiling van de gebrokenheid. 

Een voorgespiegeld ideaalbeeld kan voelen als een ver-van-je-bedshow (letterlijk en figuurlijk...). Wanneer iemand niet verlangt naar het doen van Gods wil, werkt dit meestal averechts. Trouwens; wanneer dat verlangen er wel is kan het ook averechts werken. Het gevaar bestaat dan dat de regels de bodem zijn, waardoor de afhankelijkheid van de Heere God mist. De praktijk kan die regels zelden aan. Bovendien voelen pubers het meestal wel aan als het veraf staat van het leven van degene die de boodschap brengt. Logisch gevolg daarvan is dat zo'n puber zich terugtrekt.

Het wordt over het algemeen zeer onderschat hoezeer je seksualiteit moet leren. Het is echt niet vanzelf positief (ook al is de liefde aanwezig), vooral niet als de eerste verliefdheid wat is bekoeld. Daarvoor moet je elkaars signalen als stel leren (her)kennen. Wil je het in de slaapkamer beide fijn met elkaar hebben, dan is het nodig dat je je ook in de woonkamer, in de keuken, buiten, etc. gekend en aanvaard voelt.

Vrijen hoort bij geestelijke en emotionele intimiteit. De nadruk in de Bijbel ligt niet zozeer op restricties (regels wat wel en niet mag) maar op de context. Seksualiteit komt tot haar recht in een veilige context van liefde en zorg, intimiteit, trouw en toewijding. Dit lees je bijvoorbeeld in Genesis 2:  God maakte de mens mannelijk en vrouwelijk, de man verlaat zijn vader en moeder, hecht zich aan zijn vrouw en ze hebben gemeenschap, ‘bekennen’ elkaar. Buiten die context veroorzaakt seksualiteit (lust losgekoppeld van zorg en liefde) uiteindelijk bijvoorbeeld eenzaamheid, geheimhouding, vervlakking, beschadiging.

U kunt uw ervaringen niet veranderen en dat hoeft ook niet. Graag zou ik u aanmoedigen om een voorbeeld te zijn dat ze niet perfect hoeft te zijn en er geen verboden onderwerpen zijn. U hoeft niet slachtoffer-af te zijn om iets moois en waardevols te delen. Volgens mij is dit -haar de kans geven uzelf en wat u geleerd hebt te leren kennen- veel waardevoller dan het inprenten van een ideaalbeeld. Want bij veilige seksualiteit mag je juist jezelf zijn, hoef je niet aan een ideaalplaatje te voldoen. 

Tip: Via media op de website dichterbijherstel.nl of rechtstreeks op YouTube kunt u lezingen van mijn collega Wilbert Weerd terugvinden. Deze gaan over de bedoeling van seksualiteit en ook over hoe de praktijk kan zijn. 

Hartelijke groet,
Jantine Stam-van de Beek

Dit artikel is beantwoord door

J. (Jantine) Stam-van de Beek

• Geboortedatum:
  07-12-1987
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Barneveld
• Status:
  Actief

30 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven