Graf ruimen

Mijn oma is ruim 40 jaar geleden overleden. Nu heeft de gemeente kenbaar gemaakt dat zij het graf willen ruimen. Zijn er ethische bezwaren tegen het ruimen van graven? Wij zijn wel tegen cremeren omdat het graf geheiligd is door Jezus Christus. Wordt door het ruimen van een graf de heiligheid van een graf dan niet geschonden?

Beste vriend(in),

Je stelt een tere zaak aan de orde. Een graf roept altijd gevoelens van verdriet en herinnering op. Zo wordt het ervaren bij de begrafenis van een geliefd familielid, maar ook als je later het graf bezoekt en ook weer, als dat ándere aan de orde komt: een graf ruimen.

Laat ik maar beginnen bij je vraag, of er ethische bezwaren zijn tegen het ruimen van een graf. In het verleden heeft men nooit bezwaren geuit tegen het ruimen van een graf als zodanig. Ik meen: terecht. Als een begraafplaats te klein werd, werden de beenderen, afkomstig van de bestaande graven verzameld en bij elkaar in een meestal gemetselde ruimte gelegd. Heel oude kerken kennen zodoende een zogenaamde ‘knekelput’, voor ons een enigszins vreemde uitdrukking, maar voor de mensen van tóen een heel gewoon woord. Soms werd een graf ook ‘geschud’: dan werden de beenderen van de overledene nog dieper in dat graf begraven, zodat daarboven weer plaats kwam voor een andere overledene. Meestal betrof het dan een familiegraf. En tenslotte bedenken we: er zijn nauwelijks meer graven te vinden van mensen, die vóór 1900 overleden zijn. Hun graven met de daarbij behorende grafstenen zijn óf geruimd óf door ‘de tand des tijds’ tot niet geworden.

Toch is er ook meer van te zeggen. Hoewel we dus geen ethische bezwaren kunnen inbrengen en het ruimen van graven ook wettelijk is geregeld, hebben we er gevoelsmatig toch moeite mee. Een graf dat is geruimd kan immers niet meer bezocht worden. Aan dit gevoelen is altijd tegemoet gekomen door de mogelijkheid te bieden, een graf te ‘kopen’: dan bleven de nabestaanden het recht behouden het graf vele jaren lang ongemoeid te laten. Dan moest men natuurlijk ook zorgen dat het goed onderhouden werd. Soms moest hiervoor aan de gemeente jaarlijks een bijdrage worden betaald.

Als ik het goed heb is het beleid per gemeente wel verschillend. In sommige plaatsen wil men al snel tot ruiming overgaan: het wettelijk minimum is ongeveer twaalf jaar. Dan speelt het economisch belang vaak een rol. Andere gemeenten hebben een soepeler beleid. Ik ken begraafplaatsen waar de graven al heel oud zijn en toch nooit zijn geruimd.

Ook de manier van informatie is verschillend: soms wordt volstaan met een bordje bij het graf met de mededeling dat het geruimd gaat worden, in andere gevallen doet een gemeente alle moeite eventuele belanghebbenden op te sporen. Maar we moeten ook eerlijk bedenken dat er vele graven zijn waar niemand zich meer om bekommert. Je ziet wel dat er aan vele kanten aan zijn.

Ik weet natuurlijk niet in welke gemeente je woont en welke motieven worden aangevoerd, om het graf van je oma te ruimen. De vraag is dan wat er geregeld is toen je oma begraven werd en ook op welke manier dit jullie kenbaar wordt gemaakt. Want het ligt heel teer. Overigens schrijf je niet over je opa.

En dan je opmerking over het graf, dat geheiligd is door Christus. Dat is een diepe en heerlijke belijdenis. De gelovige mag weten dat in het graf, waarin hij gelegd wordt, geheiligd is: Christus is er ‘ook in begraven’ bij wijze van spreken. Daardoor is niet de ernst van de dood weggenomen. Daarmee wordt ook niets afgedaan van het feit dat we stof zijn en tot stof wederkeren. Maar het geeft de troost dat het graf niet het laatste woord heeft en zelfs -om met de catechismus te spreken- een doorgang is naar het eeuwige leven. Dat geldt voor het graf, dat nog bestaat, maar evenzeer voor de vele graven van gelovigen die we niet meer kunnen vinden. Ook in dat opzicht geldt: “Men kent en vindt zijn standplaats zelfs niet meer.”
Eén van de redenen waarom we de crematie verwerpen is inderdaad de belijdenis dat het graf door Christus geheiligd is. Die belijdenis blijft haar kracht behouden ook bij de graven die we niet meer kunnen vinden.

Nadenken over het graf bepaalt ons ook bij ons eigen sterven. Troostvol, als we dan door het geloof Hém kennen, die dood en graf heeft overwonnen. Die enige troost mogen we elkaar altijd van harte gunnen!

Ds. W. Arkeraats

Dit artikel is beantwoord door

Ds. W. Arkeraats

• Geboortedatum:
  09-08-1946
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Hardinxveld Giessendam
• Status:
  Actief

132 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven